Richard Boyle đã tố cáo Sở Thuế Vụ Úc và phải chịu hậu quả. (ABC News: Lincoln Rothall)

 

 

Richard Boyle đã phải trả giá đắt cho việc là người tố giác ở Úc.

 

Luật pháp quy định rằng nếu bạn tố cáo hành vi sai trái, bạn sẽ được bảo vệ.

 

Nhưng trong trường hợp của Boyle, luật không bảo vệ được anh ta.

 

Chánh phủ liên bang cũng không bảo vệ được anh ta, mặc dù có thể yêu cầu Giám đốc Công tố Liên bang - Commonwealth Director of Public Prosecutions (CDPP) – để hủy bỏ mọi cáo buộc đối với Boyle ở bất cứ thời điểm nào.

 

Hơn tám năm sau khi cựu nhân viên thu nợ của Sở Thuế Vụ Úc - ATO - lên tiếng trong nội bộ về các hoạt động thu hồi nợ theo cách khắc nghiệt của ATO, Boyle đã ngừng đấu tranh cho công lý.

 

Quyết định tiết lộ các hoạt động phi đạo đức tại Sở Thuế Vụ Úc (ATO) của anh ta - trong lúc giúp ích cho cuộc sống của nhiều người nộp thuế - cuối cùng đã hủy hoại cuộc sống của anh ta và vợ anh ta là Louise Beaston.

 

Boyle nói trong bài phát biểu công khai gần đây tại Giải thưởng 2024 Walkley Awards rằng, "Cá nhân tôi đã bị tổn thương, về mặt thể chất, tinh thần và tài chính".

 

Ông nói về việc ông và Louise đáng lẽ phải "bắt đầu một gia đình, mua nhà, ổn định cuộc sống thường nhật cùng nhau", nhưng thay vào đó, "hoàn toàn bị tổn thương".

 

Người tố giác Richard Boyle cùng vợ Louise Beaston bên ngoài Tòa án Tối cao Tiểu bang Nam Úc. (ABC News: Olivia Mason)

 

 

Vào hôm 27/05 vừa rồi, Boyle đã nhận tội cho bốn cáo buộc tiết lộ thông tin cá nhân và thông tin mật (thông tin được bảo vệ), lập và lưu trữ thông tin về cá nhân và thông tin mật (thông tin được bảo vệ), sử dụng thiết bị nghe lén để ghi lại các cuộc trò chuyện riêng tư, và ghi lại số hồ sơ thuế của người khác.

 

Người đàn ông 49 tuổi này đã đạt được thỏa thuận nhận tội theo đó cựu Thượng nghị sĩ Rex Patrick — người từ lâu đã đấu tranh thay mặt Boyle để các cáo buộc chống lại ông được bãi bỏ — cho biết Boyle sẽ tránh được án tù.

 

Mặc dù nhiều cáo buộc trong số 66 cáo buộc ban đầu chống lại Boyle đã được CDPP rút lại trước khi vụ án được đưa ra xét xử, nhưng điều đó cho thấy rằng việc trở thành người tố giác ở Úc không được đánh giá cao.

 

Boyle có thể đã tránh được 161 năm tù, đây là mức án tiềm tàng mà về mặt lý thuyết, ông có thể phải đối mặt theo danh sách cáo buộc ban đầu rất dài, nhưng câu hỏi vẫn đặt ra là, tại sao lại truy tố người tố giác?

 

Các chuyên gia pháp lý và các nhóm nhân quyền cho biết chánh quyền Albanese tái đắc cử hiện phải khẩn cấp cải cách cả luật tố giác của lãnh vực công và tư nhân, và thành lập Cơ quan bảo vệ người tố giác độc lập để hỗ trợ và bảo vệ tốt hơn cho những người tố giác.

 

Một người ủng hộ cựu nhân viên của Sở Thuế Vụ Úc, Richard Boyle, bên ngoài tòa án ở Adelaide. Ảnh chụp ngày 11 tháng Mười một năm 2024. (ABC News: Guido Salazar)

 

 

Luật đã nhiều lần không bảo vệ được người tố giác

 

Cần nhớ rằng đây không phải là lần đầu tiên những người tố giác Sở Thuế Vụ Úc tuyên bố rằng họ phải đối mặt với tình trạng thiếu biện pháp bảo vệ.

 

Vào năm 2012, khi hầu như không có biện pháp bảo vệ người tố giác nào dành cho công chức, Ron Shamir đã phát hiện ra cách Sở Thuế Vụ Úc gắn nhãn sai một số khiếu nại là gian lận. Ông đã mất việc.

 

 

Ron Shamir đã làm báo cáo tiết bộ thông tin mật vì lợi ích công cộng (public interest disclosure) chống lại Sở Thuế Vụ Úc (ATO) vào năm 2012.

 

 

Cựu nhân viên cấp cao của ATO, người đã bị ATO sa thải vào giữa năm 2015 vì không thực hiện nghĩa vụ (ông đã đưa vụ việc của mình lên Ủy ban Tranh Chấp Lao động - Fair Work Commission, thắng kiện ban đầu nhưng thua kiện khi kháng cáo) đã nói với một cuộc điều tra liên bang rằng cơ quan hứa sẽ bảo vệ ông đã thất bại trong việc bảo vệ ông.

 

Năm 2012, cơ quan này cũng bị những người khác cáo buộc là lạm dụng quyền lực và lãng phí tiền của người nộp thuế vào các vụ kiện được lập ra đơn giản để theo đuổi nguồn thu thuế thay vì thực thi luật pháp.

 

Vụ việc của Boyle là vụ án thử nghiệm đầu tiên của Đạo luật Tiết lộ thông tin vì lợi ích công cộng (Public Interest Disclosure - PID) được đưa ra một năm sau đó.

 

Đạo luật này được cho là sẽ thúc đẩy "tính chính trực và trách nhiệm của lãnh vực công của Khối thịnh vượng chung bằng cách tạo ra một khuôn khổ để tạo điều kiện thuận lợi cho việc báo cáo hành vi sai trái bị nghi ngờ, và bảo đảm việc điều tra kịp thời và hiệu quả về các báo cáo".

 

Ông Boyle, lần đầu tiên, tiết lộ thông tin mật vì lợi ích công cộng trong nội bộ ATO, tiết lộ các chiến thuật khắc nghiệt của cơ quan này.

 

Cựu nhân viên thu nợ của ATO, Richard Boyle, phát biểu với những người ủng hộ bên ngoài tòa án ở Adelaide. (ABC News: Guido Salazar)

 

Vào giữa năm 2017, khi làm nhân viên thu hồi nợ tại văn phòng ở thành phố Adelaide của ATO, ông đã nói lên cách nhân viên của cơ quan này trên khắp cả nước được hướng dẫn rút tiền từ tài khoản ngân hàng của mọi người - bất kể khoản nợ thuế mà ATO đưa ra có hợp lý hay không — do đó nhắm vào nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ một cách bất công.

 

Sau đó, Boyle đã khiếu nại lên Thanh tra thuế (Tax Ombudsman) trước khi công khai tiết lộ của mình trong cuộc điều tra chung của chương trình báo chí điều tra Four Corners của hãng tin Fairfax Media (nay là hãng tin Nine).

 

Các cuộc đánh giá tiếp theo đã xác nhận rằng tiết lộ của Boyle về các hoạt động thu hồi nợ khắc nghiệt tại ATO vào thời điểm đó là có sức thuyết phục, cùng với thanh tra doanh nghiệp nhỏ vào thời điểm đó nói rằng cách đối xử của cơ quan thuế vụ này đối với các doanh nghiệp nhỏ là "làm tê liệt công chuyện làm ăn".

 

Và một báo cáo của nghị viện sau đó cũng phát hiện ra rằng cuộc điều tra của ATO về việc tiết lộ thông tin vì lợi ích công cộng của Boyle là "hời hợt".

 

Nhà của ông Boyle đã bị đột kích sau khi ông lên tiếng công khai, và ông đã dành gần một thập niên để cố gắng yêu cầu được bảo vệ theo luật công bố thông tin vì lợi ích công cộng.

 

 

Kêu gọi ngăn chặn các lỗ hổng pháp lý bị 'lợi dụng'

Chánh quyền Albanese hiện đang xem xét lại cả luật tố giác của lãnh vực công và tư nhân, và nhiều người hy vọng rằng những thay đổi sẽ đóng lại các lỗ hổng hiện có đã không bảo vệ được Boyle và những người tố giác khác.

 

Cựu Thượng nghị sĩ Rex Patrick cho biết người ta đã chấp nhận rằng việc tiết lộ của ông Boyle đã không được ATO giải quyết thỏa đáng, và rằng, cơ quan thuế vụ Úc đã "làm hỏng cuộc điều tra về các khiếu nại của ông ấy" và không làm gì cho đến khi cung cách làm việc không phù hợp của họ được phát sóng như một phần của cuộc điều tra chung của chương trình bản tin Fairfax-Four Corners.

 

 

Cựu Thượng nghị sĩ Rex Patrick đã vận động chánh phủ hủy bỏ các cáo buộc hình sự đối với Richard Boyle, là người đã tố giác ATO. (ABC News.)

 

 

Ông cho biết ATO đã buộc tội ông Boyle không phải vì đã tố giác, mà vì những gì ông ấy đã làm trong tiến trình chuẩn bị vụ tiết lộ - cụ thể là sử dụng điện thoại di động của mình để chụp ảnh thông tin của người nộp thuế, bí mật ghi âm các cuộc trò chuyện với các đồng nghiệp ở ATO; và tải ảnh thông tin người nộp thuế lên tài khoản thư điện tử  (email) được mã hóa của luật sư.

 

Ông Patrick cho biết Tòa Phúc thẩm đã phát hiện ra rằng những hành vi chuẩn bị đó không được bảo vệ theo Đạo luật Tiết lộ thông tin mật vì Lợi ích Công cộng và do đó, ông ấy không được miễn trừ khỏi việc bị truy tố.

 

Ông Patrick cho biết, "Điều số 6 của Đạo luật Tiết lộ thông tin mật vì Lợi ích Công cộng liệt kê bốn mục tiêu nhằm bảo vệ và khuyến khích những người tố giác",

"Trong trường hợp của ông Richard Boyle, điều đó đã lôi ông vào một câu chuyện khiến ông trở thành một người đàn ông tan vỡ. Ông đã đứng ra (để tố giác) và phải chịu đựng cảnh địa ngục".

 

Kieran Pender, phó giám đốc pháp lý tại Trung tâm Luật Nhân quyền cho biết, "mặc dù việc Boyle tránh được án tù là điều đáng mừng, nhưng đáng lẽ ra, ông ấy không nên bị truy tố".

 

Ông cho biết thực tế là Tòa Phúc thẩm trong vụ án của Richard Boyle đã phát hiện ra rằng các biện pháp bảo vệ người tố giác không áp dụng cho hành vi trước khi tố giác, là một "cách diễn giải rất hạn hẹp".

 

Ông Pender nói."Điều đó có nghĩa là trong những trường hợp như thế này khi mọi người ghi âm các cuộc trò chuyện, v.v. để tố giác, thì không có biện pháp bảo vệ nào cho việc đó".

 

Ông Kieran Pender nói rằng ông Richard Boyle, đáng lẽ ra, không nên bị truy tố. (ABC News: Jerry Rickard)

 

 

AJ Brown, giáo sư về chính sách công và luật tại Đại học Griffith và là thành viên hội đồng quản trị của tổ chức chống tham nhũng Transparency International Australia, cho biết việc truy tố ông Boyle là lãng phí thời gian và tiền bạc của người nộp thuế.

 

Cựu Ủy viên thuế Chris Jordan, vào năm 2019, đã sử dụng đặc quyền của nghị viện để phản bác lại những gì ông gọi là báo cáo truyền thông "giật gân" và cho biết ATO coi "việc tố giác là rất nghiêm trọng".

 

Ông Brown cho biết ATO đã không phản hồi thỏa đáng đối với tiết lộ của Boyle về hành vi quản lý sai trái.

 

Ông nói, "Việc truy tố ông Boyle chỉ nhằm gây tổn hại và truy tố ông ấy. Nó không chỉ gây tổn hại bất công cho ông Boyle và gia đình ông ấy mà còn làm suy yếu rất nhiều thể chế tố giác".

 

Ông Brown cho biết những hành động hợp lý của người tố giác nhằm bảo vệ thông tin để tự bảo vệ mình khỏi bị trả thù sẽ được bảo vệ và miễn trừ, nhưng trong trường hợp của Boyle thì không vì "lỗ hổng mà ATO đã khai thác".

 

Ông nói, "Trong trường hợp này, đã có những vi phạm kỹ thuật đối với luật bảo mật để bảo vệ thông tin được sử dụng để sau đó tố giác, nhưng họ có thể hợp pháp coi đó là thông tin không dính dáng gì với hành vi tố giác của ông ấy".

 

AJ Brown cho biết trường hợp của Richard Boyle đã chứng minh rằng luật về người tố giác là chưa thỏa đáng. (Mark Leonardi, ABC News.)

 

 

Đẩy mạnh thành lập Cơ quan bảo vệ người tố giác độc lập

 

Một trong những cách khác để bảo đảm người tố giác không bị truy tố là chánh quyền Albanese thành lập một cơ quan độc lập cấp quốc gia có nhiệm vụ lắng nghe khiếu nại của người tố giác và bảo vệ họ.

 

Đầu năm nay, Dự luật về Quyền được Bảo vệ của Người tố giác - Whistleblower Protection Authority Bill  - đã được Andrew Wilkie, Helen Haines, Thượng nghị sĩ David Pocock và Thượng nghị sĩ Jacqui Lambie đề xướng và trình ra để thảo luận.

 

Dự luật này tìm cách thực hiện những gì mà các luật sư và nhóm nhân quyền đã kêu gọi từ lâu - thành lập một cơ quan liên bang có thẩm quyền giám sát và thực thi các biện pháp bảo vệ người tố giác, tạo điều kiện cho việc tiết lộ thông tin của người tố giác và bảo vệ người tố giác khỏi chánh phủ hoặc doanh nghiệp, những người vạch trần tham nhũng và hành vi sai trái.

 

Ông Pender cho biết một cơ quan như vậy - mà nhiều quốc gia khác đã thành lập - sẽ bảo đảm rằng những người như ông Boyle, những người lên tiếng vì người khác, được bảo vệ và hỗ trợ đúng mức.

Ông nói, "Đã 31 năm trôi qua kể từ khi một cuộc điều tra của nghị viện khuyến nghị một cơ quan bảo vệ người tố giác ở Úc và chúng tôi vẫn đang chờ đợi một cơ quan như vậy được thành lập",

"Úc đang tụt hậu trong việc bảo vệ người tố giác - chúng ta đã thiết lập các luật này ... nhưng các luật này không hiệu quả".

 

Cựu Thượng nghị sĩ Rex Patrick nhắc nhở rằng mặc dù bên công tố không yêu cầu mức án tù, một hình phạt vẫn chưa được áp dụng.

 

Các đơn trình sẽ được nộp vào tháng Tám, khi vụ án được đưa ra tòa trở lại, và kết quả tuyên án dự kiến ​​sẽ sớm được công bố sau đó.

 

Ông Patrick cho rằng tòa án khó có thể yêu cầu mức án tù trong trường hợp công tố viên không yêu cầu một mức án tù.

 

Nhưng ông cho biết ông Boyle vẫn có nguy cơ bị kết án, điều này sẽ trở thành "một sợi xích quanh cổ ông ta mỗi khi ông ta tìm cách xin việc".

 

Ông Patrick nói, "Richard Boyle là một siêu anh hùng - thứ duy nhất ông ta nên mặc là một chiếc áo có chữ S lớn ở đằng trước ngực",

"Chúng ta cần nhiều người như ông Richard hơn ở Úc".

 

 

(BBT Dân Việt Newspaper danviet.com.au - Nguồn ABC News)