Elaine Kite, trưởng lão thuộc tộc Kokatha, đi thăm bờ phía bắc của Lake Hart. Nguồn: SBS

NAM ÚC - Hồ Hart ở tiểu bang Nam Úc là một địa điểm về biểu tượng văn hóa cho người Thổ Dân thuộc bộ tộc Kokatha tại đây, thế nhưng cũng là nơi phóng và thử nghiệm hỏa tiễn của Úc. Những nghi vấn mới được nêu lên về việc sử dụng hồ Hart vào mục đích quân sự, khi một hỏa tiễn bay lạc hướng được tìm thấy bên trong khu vực di sản của Thổ Dân, vốn là vùng cấm địa.

Trưởng lão Elaine Kite thuộc bộ tộc Kokatha, hiện viếng thăm phía bắc bờ hồ Hart lần đầu tiên.

Được biết hồ nầy là một di tích đáng kể về mặt văn hóa đối với người dân thuộc bộ tộc Kokatha, qua những câu chuyện gắn liền họ với tổ tiên.

Thế nhưng một phần của khu hồ bị cấm mọi người lai vãng vì nó nằm trong Khu vực Cấm địa của Woomera, vốn là một trường bắn lớn lao của quân đội thuộc vùng xa xôi của tiểu bang Nam Úc, cách Adelaide khoảng 6 giờ lái xe về hướng tây bắc.

Trưởng lão Elaine Kite nói “Đó là một nỗi đau mà quí vị cảm thấy về mặt tinh thần".

"Đó là những gì hiện xảy ra tại một vùng, mà chúng tôi không phải luôn luôn thấy được".

"Đứng bên bờ hồ nầy, chúng tôi có những tình cảm đó, nó rất mạnh mẽ để có thể quên đi chuyện nầy, tuy nhiên lại biết rõ những tổn hại xảy ra ở đó”.

Được biết quân đội Úc đã sử dụng hồ Hart trong nhiều năm, để thử nghiệm hỏa tiễn và các loại vũ khí, mặt hồ được dùng như nơi chịu ảnh hưởng của chất nổ.

Những âm thanh nầy xuất phát từ một buổi thực tập bắn đạn thật, tại hồ Hart hồi năm 2018.

Nay bà Kite thu nhặt các vỏ đạn còn sót lại nằm rải rác trên mặt đất.

Bà nói “Khi thấy tất cả vỏ đạn rồi thứ nầy đến thứ khác, quí vị nghĩ rằng ‘ồ đó là một chỉ dấu cho những gì xảy ra ở đây, khi chúng tôi không có mặt’.

"Rồi khi nhìn thấy chuyện như vậy, quí vị biết nó là một tổn thương tinh thần và điều đó không tốt chút nào”.

Trong khi đó một số các địa điểm văn hóa đáng kể được xác định tại khu vực hồ Hart, đó là những tác phẩm điêu khắc, các nền đá của các căn lều bằng đá và các viên đá mài để chế tạo các dụng cụ.

Chuyên gia khảo cổ học Neal Draper cho biết, địa điểm Kokatha lại nằm trong khu cấm địa của Woomara là chuyện đáng quan tâm.

Neal Draper nói “Có một nhu cầu lớn lao để bảo tồn và chăm sóc khu vực nầy, do nó hết sức quan trọng đối với bộ tộc Kokatha và các bộ tộc ở sa mạc phía tây khác".

"Đó là một phần của vùng Tjukuroa và những con đường thơ mộng khác, chạy qua vùng sa mạc phía tây”.

Theo các tài liệu nội bộ do SBS News thu thập được, quân đội Úc có nhiệm vụ tránh khỏi một số địa điểm có ý nghĩa văn hóa trong khu vực Hồ Hart.

Tuy nhiên vào tháng 1 năm 2021, những gì còn lại của một hỏa tiễn phòng không Saab được phát hiện ở giữa khu vực di sản có tên là Hồ Hart về phía tây và quân đội Úc đã mất 12 tháng để thu hồi hỏa tiễn, nhưng vẫn chưa có lời giải thích làm thế nào nó bay lạc đến nơi đó.

Luật sư John Podgorelec đang đứng đầu một đơn kiện chống lại công ty Saab, theo hướng dẫn quốc tế do tổ chức OECD quản lý.

Đơn kiện cáo buộc rằng, công ty Saab đã không hoàn thành các nghĩa vụ thẩm định, trước khi hỏa tiễn được bán cho quân đội Úc để thử nghiệm tại hồ Hart.

Luật sư John Podgorelec nói “Đơn giản là chúng tôi đang tìm cách tuân thủ các nguyên tắc thẩm định của OECD".

"Đặc biệt là điều đó có nghĩa là gì trong trường hợp này, chúng tôi đang tìm kiếm các biện pháp được áp dụng, để các địa điểm có thể được bảo vệ”.

Trong khi đó giáo sư John Pace, là cựu Tổng Thư Ký cho Ủy hội Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, cho biết việc đối xử với địa điểm di sản văn hóa của người Thổ Dân tại Úc rất đáng thất vọng.

Giáo sư nói “Trong lãnh vực bảo tồn di sản của người Thổ Dân, điều đó rất đáng kể đối với khuôn mặt của bạn".

"Trên thực tế, đó là một vấn đề tàn phá rất nghiêm trọng đang diễn ra”.

Trong khi đó Bộ Quốc phòng Úc cho biết, Hồ Hart được công nhận theo kế hoạch quản lý di sản, được phát triển với các Chủ sở hữu truyền thống.

Công ty Saab từ chối bình luận, nhưng trước đây cho biết, việc bán vũ khí cho Úc phải chịu sự giám sát chặt chẽ.

Đứng trên bờ nhìn ra Hồ Hart, trưởng lão Kokatha là ông Andrew Starkey thất vọng khi nói rằng hồ đã bị xem nhẹ.

Trưởng lão Andrew Starkey nói “Hồ Hart là một khu vực khá quan trọng không chỉ đối với người Kokatha, mà còn đối với những người khác từ phía nam, phía tây và phía bắc".

"Nó liên kết tất cả chúng ta với nhau thông qua Tjukurpa, thông qua các câu truyện khác nhau".

"Có những địa điểm với nhiều tác phẩm điêu khắc, những sắp xếp bằng đá, đó là một nơi hết sức quan trọng về mặt văn hóa".

"Sự kiện chỉ làm tan nát trái tim chúng tôi, khi nhìn thấy nó bị xúc phạm theo cách thức này”.