Thu nhập cơ bản phổ quát có thể trở thành hiện thực ở Úc không? Ảnh: SBS

Thu nhập cơ bản phổ quát là một khái niệm không tưởng, hay có thể là một giải pháp hiệu quả ở Úc? Các chuyên gia đang cân nhắc.

Các mô hình về Thu nhập Cơ bản phổ quát (UBI) cho thấy việc trợ cấp tiền cho mọi người dân Úc sẽ không bao giờ rẻ.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng khái niệm, đã xuất hiện từ những năm 1800, mang đến những ý tưởng hữu ích cho các chính sách có thể giúp xoa dịu nỗi đau tài chính của người dân, trong bối cảnh lạm phát gia tăng và áp lực chi phí sinh hoạt.

UBI về cơ bản là khoản trợ cấp của tiểu bang cho từng hộ gia đình mà không có ràng buộc nào, giống như nhận 'cổ tức' từ việc trở thành 'cổ đông' trong xã hội.

Nó sẽ cho phép một số người không cần làm việc, nhưng những người khác sẽ phải làm việc và trả nhiều khoản thuế cho thu nhập của họ.

Những người ủng hộ cho rằng khoản thanh toán như vậy sẽ cung cấp một mạng lưới an toàn cho xã hội, bảo vệ người lao động khỏi mất việc làm do quá trình tự động hóa công việc ngày càng tăng, và dẫn đến bình đẳng hơn.

UBI nhận được sự ủng hộ rộng rãi - 51% người Úc ủng hộ, theo Khảo sát về thái độ xã hội của Úc năm 2019−2020 - nhưng có nhiều thách thức liên quan, thách thức lớn nhất là tìm đâu ra tiền để chi trả cho nó.

UBI sẽ hoạt động như thế nào ở Úc?

Giáo sư tại Trung tâm Phương pháp và Nghiên cứu Xã hội của Đại học Quốc gia Úc, Ben Phillips, nói với SBS News rằng ông đánh giá mô hình thu nhập cơ bản là "vô cùng đắt đỏ".

Theo mô hình này, mỗi người Úc trưởng thành được lãnh 27,600 đô-la/một năm, gần bằng mức lương hưu hiện tại, trong khi vẫn có thể nhận một số khoản phụ cấp bao gồm phụ cấp chăm sóc trẻ em và gia đình.

Ông nói “Nó sẽ làm tăng chi tiêu phúc lợi từ khoảng 140 tỷ đô-la/một năm vào thời điểm hiện tại lên hơn 550 tỷ đô la mỗi năm, nếu được thực hiện một cách toàn diện.”

Giáo sư Phillips cho biết loại chi tiêu đó không phải là một lựa chọn chính sách trực tiếp và thay vào đó, ông khuyên nên cập nhật hệ thống phúc lợi hiện tại.

Ông nói "Bạn sẽ xem xét việc phải tăng gấp đôi thuế thu nhập cá nhân,"

"Vì vậy, nếu mức thuế hiện tại của bạn là 30 xu/ một đô la, thì nó sẽ trở thành 60 xu/một đô la. Bạn có thể phải tăng GST từ 10% lên 25% đối với mọi thứ."

Năm 2018, lãnh đạo Đảng Xanh khi đó là Richard Di Natale đã công bố chính sách thu nhập cơ bản phổ quát cho Úc, đề xuất một kế hoạch từ '20,000 đến 40,000 đô-la một năm' là cần thiết để đảm bảo tính thỏa đáng.

Người phát ngôn về Tài chính của Đảng Xanh, Nick McKim, từ chối bình luận về bài báo này.

Đồng Giám đốc của Phòng thí nghiệm Thu nhập Cơ bản của Úc, Ben Spies-Butcher, cho biết một mô hình khác mà ông đánh giá là bảo đảm thu nhập đủ sống, tập trung vào việc thay đổi các yêu cầu của JobSeeker.

Việc đó sẽ tiêu tốn khoảng 103,45 tỷ đô-la và yêu cầu tăng thuế thu nhập thêm 12 điểm phần trăm.

Ông nói "Hệ thống phúc lợi bị giám sát rất nhiều và kiểm soát rất khắc nghiệt, vì vậy mô hình này cho biết, để nhận phúc lợi thì bạn phải đến tất cả các cuộc hẹn xin việc này, hoặc tham gia tất cả các chương trình đào tạo này, những điều thường kém hữu ích. Những gì chúng ta nên làm là mở rộng hiểu biết của chúng ta về việc đóng góp cho xã hội như thế nào"

"Vì vậy, nếu bạn đang quan tâm đến mọi người, nếu bạn đang làm công việc thiện nguyện trong cộng đồng, những việc đó cũng được tính và chúng ta nên thay đổi nó, vì vậy nó tương tự như hệ thống thuế."

Các quốc gia khác đã thử nghiệm UBI như thế nào?

Một thử nghiệm mới được công bố trong tháng này ở Anh, sẽ trợ cấp vô điều kiện cho 30 người với số tiền khoảng 2.800 đô-la mỗi tháng, trong hai năm.

Tiến sĩ Spies-Butcher cho biết nhiều nơi đã thử nghiệm để tìm hiểu điều gì sẽ xảy ra khi áp dụng chính sách UBI, và mối quan tâm gần đây nhất về chủ đề này xuất hiện trong đại dịch COVID-19.
 

Ông nói "Nếu các thử nghiệm không hiệu quả, người ta sẽ không tiếp tục".

Kể từ tháng 9 năm 2022, Ireland đã thử nghiệm một chương trình trợ cấp khoảng 525 đô la một tuần cho 2.000 nghệ sĩ để họ có thể tập trung vào việc sáng tác âm nhạc, thơ ca và nghệ thuật thị giác mà không phải tập trung kiếm tiền hàng ngày.

Những người tham gia vẫn có thể đủ điều kiện nhận các khoản trợ cấp xã hội và vẫn có thể kiếm tiền khác từ công việc của họ.

Đồng Giám đốc Phòng thí nghiệm Thu nhập Cơ bản Úc, Troy Henderson, cho biết điều đó có thể mang lại tác động lan tỏa tích cực cho phần còn lại của xã hội.

Ông nói "Nhưng tôi muốn nói rõ hơn rằng, nếu chúng ta đang nói về UBI, chúng tôi muốn nó dành sẵn cho tất cả mọi người.”

Nó sẽ giải quyết được vấn đề lạm phát?

Tiến sĩ Henderson cho biết việc tăng bất kỳ hình thức trợ cấp xã hội nào cũng có thể có tác động rất quan trọng đối với những người sống trong cảnh nghèo đói hiện tại.

Ông nói "Tôi nghĩ chúng ta nên xem xét thu nhập cơ bản phổ quát ngay bây giờ, do cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt. Bởi vì chúng ta đã thấy ngay cả khi phân tích lạm phát, mức tăng giá lớn nhất liên quan đến hàng hóa thiết yếu, những thứ mà mọi người cần hàng ngày. Họ không tùy ý," ông nói. bởi vì chúng ta đã thấy ngay cả khi bạn phá vỡ lạm phát, mức tăng giá lớn nhất có liên quan để ghim hàng hóa, những thứ mà mọi người cần hàng ngày",

"Vì vậy, những hàng hóa đó rất quan trọng đối với những người có thu nhập thấp hơn, bao gồm cả những người nhận các khoản trợ cấp xã hội khác nhau."

Tiến sĩ Spies-Butcher cho biết UBI sẽ không mang lại lợi ích cho tất cả mọi người ngay bây giờ, nhưng nó sẽ giảm áp lực cho một số nhóm, bao gồm cả phụ huynh có con nhỏ và học sinh, những người sẽ được hưởng lợi khi không làm việc.
 

Ông nói: “Sự bất an liên quan đến (hệ thống phúc lợi) đang thực sự suy yếu.
"An ninh kinh tế không chỉ là chi phí lên cao như thế nào, mà là khả năng dựa vào việc có thu nhập và có thể lập kế hoạch để đáp ứng được nhu cầu của bạn theo thời gian, và không phải lúc nào cũng sợ hãi và căng thẳng về việc liệu các khoản trợ sẽ bị cắt hoặc giảm."

Tiến sĩ Spies-Butcher nói thêm rằng, điều quan trọng là phải biết UBI không phải là giải pháp triệt để cho chi phí sinh hoạt ngày càng tăng, mà cần bổ sung các chính sách khác về nhà ở và chăm sóc sức khỏe.

UBI sẽ tác động đến lực lượng lao động như thế nào?

Một trong những lập luận phổ biến chống lại UBI là nó sẽ không khuyến khích mọi người làm việc, năng suất của họ và nền kinh tế cũng sẽ suy giảm.
 

Tiến sĩ Spies-Butcher cho biết có rất ít bằng chứng về điều đó.
 

Ông nói: “Đã có rất nhiều cuộc thử nghiệm trên khắp thế giới và các cuộc thử nghiệm đều khác nhau, nhắm đến những đối tượng khác nhau. Nhưng chúng khá nhất quán, đã có một hiệu ứng thị trường lao động rất nhỏ”.

Tuy nhiên, Giáo sư Phillips không đồng ý và nói rằng, bởi vì những khoản thuế bất thường mà mọi người sẽ phải trả cho thu nhập của họ, về tổng thể, điều đó sẽ không tốt cho việc làm mà chỉ có lợi cho sức khỏe tâm thần.

Còn các chính sách phúc lợi khác thì sao?

UBI không nằm trong khuôn khổ thảo luận chính sách chủ đạo của các đảng lớn, nhưng nó mang đến cái nhìn sâu sắc về các ý tưởng khác của hiện đại hóa chính sách phúc lợi.

Giáo sư Phillips nói: “Có những yếu tố trong hệ thống phúc lợi của chúng ta mà tôi nghĩ là hơi quá hà khắc.
 

"Tôi nghĩ rằng việc nới lỏng một số trong đó có lẽ là một điều tốt, sẽ giúp ích cho nhiều người, đặc biệt là những người có hoàn cảnh khó khăn, và làm cho hệ thống trở nên hào phóng hơn một chút cho những người thực sự cần nó. Đó là điều tôi sẽ làm đầu tiên, thay vì UBI."

Tiến sĩ Henderson cho biết nếu chính phủ đảng Lao động muốn tiến bộ trong các vấn đề phúc lợi, thì trước tiên họ cần giải quyết "một số chuẩn mực văn hóa và khuôn mẫu của chúng ta đối với những người nghèo xứng đáng và không xứng đáng".
 

“Ví dụ điển hình là, bạn biết đó, chúng tôi có một thuật ngữ miệt thị ở Úc về kẻ lừa bịp tiền thất , người mà ngồi ăn bắp rang và hút thuốc, trong khi những người khác làm việc chăm chỉ.”
"Sau đó, nếu bạn đến tuổi nghỉ hưu vào ngày mai, bạn là một người hưởng lương hưu xứng đáng."