Tượng tổng thống Mỹ Donald Trump cầm một đồng tiền digital bitcoin. © Alex Brandon / AP Photo

Stablecoin neo giá theo đồng đô la là một vũ khí chiến lược mới của Washington. Với Genius Act, chính quyền Trump trang bị cho nước Mỹ thêm một công cụ để mở rộng ảnh hưởng của đồng đô la. Tiền ảo Cryptocurrency là một mặt trận mới trong cuộc tranh giành ảnh hưởng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.

Chính sách kinh tế trong nhiệm kỳ hai của tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và những cuộc xung đột quân sự trên thế giới, sự đối đầu giữa hai siêu cường kinh tế toàn cầu và mức nợ công khổng lồ của Mỹ từng bước làm lung lay hệ thống tiền tệ quốc tế, vốn đã được đình hình từ sau Đệ Nhị Thế Chiến.

Lợi thế áp đảo của đồng đô la với phần còn lại trên thế giới có khuynh hướng bị nhân dân tệ của Trung Quốc lấn át. Để làm chủ lại tình hình, Washington đặt cược vào công nghệ số và tiền digital Cryptocurrency.

Xa lánh đô la ?

Tháng 4/2025, tổng thống Donald Trump thông báo áp dụng chính sách « thuế đối ứng » với toàn cầu. Lập tức các chỉ số chứng khoán lao dốc. Cùng lúc hai chủ nợ lớn của Mỹ là Nhật Bản và Trung Quốc mạnh tay bán ra một số công trái phiếu của Hoa Kỳ mà Tokyo và Bắc Kinh đang nắm giữ. Bên cạnh đó là những tuyên bố của chủ nhân Nhà Trắng thách thức tính độc lập của Ngân Hàng Trung Ương và mức nợ khổng lồ của chính quyền liên bang khiến đồng đô la mất giá.

Ba tháng sau, tổng thống Trump ban hành sắc lệnh Genius Act thiết lập một khung pháp lý toàn diện cho các loại tiền mã hóa, mà tỷ giá được gắn chặt vào với đồng đô la.

Đà phát triển của các công nghệ kỹ thuật số đang làm thay đổi toàn cảnh tài chính tại Hoa Kỳ. Donald Trump từ trước khi ra tranh cử nhiệm kỳ thứ hai, ông và gia đình đã phát hành một đơn vị tiền tệ ảo cá nhân. Tại Nhà Trắng, ông chủ địa ốc New York này muốn biến nước Mỹ thành « quê hương của tiền điện tử », đặc biệt là của tiền ảo Stablecoin và cũng để sử dụng công cụ này như một vũ khí ngoại giao và địa chính trị.

Đâu là những lợi thế và rủi ro của Cryptocurrency ? Mỹ đang tính toán những gì và đây phải chăng là mặt trận mới trong cuộc đọ sức với Trung Quốc ?

Trên đài phát thanh Pháp France Culture hôm 15/11/2025, chuyên gia về tiền tệ Olivier Blanchard, nguyên kinh tế trưởng Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế IMF cho rằng chính sách kinh tế, các đòn thuế quan của tổng thống Trump khiến cộng đồng quốc tế có khuynh hướng giữ khoảng cách với đô la Mỹ : 

« Từ khi Trump trở lại cầm quyến, mọi người bắt đầu tự hỏi, mua công trái phiếu kỳ hạn 10 hay 20 năm do kho bạc Mỹ phát hành có còn là điều hợp lý và an toàn nữa hay không. Mặt khác, vấn đề là nếu không đầu tư vào Mỹ, vào công trái phiếu của Hoa Kỳ, thì giới tài chính có nhiều lựa chọn nào hay không ?

Nhìn sang thị trường châu Âu, tiềm năng của cả khối này gộp lại có vẻ cũng có triển vọng. Nhưng hiện tại Đức, Pháp đơn phương phát hành công trái phiếu. Riêng Eurobond thì vẫn còn ở quy mô rất hạn hẹp. Cụ thể là vào lúc thị trường công trái phiếu của Mỹ là 30.000 tỷ đô la thì khối Euro mới chỉ phát hành 1.000 tỷ euro công trái phiếu, tức là thị trường châu Âu chỉ bằng 1 phần 30 so với của Hoa Kỳ. Do vậy trước mắt, tôi cho rằng đô la vẫn có giá trị ổn định cao và vẫn là một đơn vị dự trữ an toàn ».

Giới hạn từ việc chính trị hóa đồng đô la

Có điều ngoài đồng đô la ra thì cũng không một đơn vị tiền tệ nào đủ sức cạnh tranh với đồng tiền của Mỹ. Đó là lý do Washington từ trước tới nay chưa bao giờ ngần ngại khai thác các lợi thế của đô la vì mục tiêu địa chính trị. Kinh tế gia Hélène Rey, trường quản trị kinh doanh London Business School trả lời đài France Culture :  

« Do đô la là một đồng tiền được sử dụng rất rộng rãi trong các giao dịch quốc tế, cho nên khi Hoa Kỳ dùng đô la như một vũ khí vì những mục tiêu địa chính trị - như việc cắt Nga khỏi hệ thống giao dịch của các ngân hàng quốc tế SWIFT, do tầm quan trọng của đồng đô la, đồng tiền của Mỹ trở thành một vũ khí cực kỳ mạnh. Chính ở đây ta thấy điểm giao thoa giữa quyền lực, quan hệ quốc tế và tài chính. Và bởi vì vũ khí này quá mạnh, cho nên một số quốc gia – như Trung Quốc và trước đó là Nga, đã cố gắng thoát khỏi hệ thống tiền tệ truyền thống này để xây dựng những hệ thống song song ».

Mỹ cũng dùng đòn chia để trị

Cũng trong khuôn khổ chương trình của đài France Culture, Eric Monnet giáo sư trường Paris School of Economics (PSE) nhấn mạnh : Washington đang kỳ vọng vào tiền mã hóa để giành lại sân chơi đang bị Trung Quốc gặm nhấm : 

« Ngày càng có ít quốc gia chấp nhận đồng đô la như một đồng tiền sử dụng trên thực tế. Chính điều đó có lẽ khiến Hoa Kỳ lo ngại. Washington cảm thấy ảnh hưởng của đô la đang bị thu hẹp lại và nhất là nhiều quốc gia dưới áp lực của Bắc Kinh muốn khẳng định họ tự chủ trên phương diện tiền tệ, để bớt phải phụ thuộc vào đồng tiền của Mỹ. Một lần nữa trên hành trình đi tìm ‘sự độc lập’ này, Trung Quốc đã chủ động và lại còn chứng tỏ tính ưu việt của mình. Bắc Kinh có sức thuyết phục để nhiều quốc gia trên thế giới tin tưởng hơn vào Trung Quốc, tin tưởng có thể phát triển mà không  phụ thuộc vào Hoa Kỳ. Chính vì vậy mà Washington muốn giành lại thế thượng phong, giành lại ảnh hưởng cho đơn vị tiền tệ của Hoa Kỳ và đã có những cử chỉ thân thiện với Achentina hay El Salvador, những nước có lập trường thân Mỹ. Chúng ta biết tính cách của Donald Trump ông chỉ muốn đàm phán song phương để áp đặt đối phương phải hành động theo các quy tắc do ông áp đặt ».

Nguy cơ khủng hoảng tài chính ngân hàng

Về câu hỏi sử dụng các loại tiền mã hóa, có nguy hiểm hay không, Olivier Blanchard đưa ra hai yếu tố để trả lời.

« Nhìn từ góc độ của các ngân hàng, tiền ảo thực sự là một thảm họa. Hai mối nguy hiểm lớn liên quan đến Stablecoin đặt ra là thứ nhất nếu các thân chủ ồ ạt dùng tiền ảo này, thì họ sẽ rút tiền ủy thác khỏi các ngân hàng, tức là các ngân hàng không còn vốn để hoạt động, không thể cấp tín dụng, không thể sinh lời … Đe dọa thứ hai, là khi có Stablecoin trong tay, người ta dễ mang đi đầu tư ở những nơi khác để kiếm lãi. Hiện đã mọc lên rất nhiều những trang quảng cáo rất ‘hời’, hứa hẹn những mức lãi rất cao. Nhưng bỏ tiền vào đó có an toàn hay không ? Bởi vì những điểm đến đầu tư đó, phần lớn không có ai quản lý. Các hoạt động tài chính đó hoàn toàn nằm ngoài các khuôn khổ quản lý của các giới chức có thẩm quyền. Thành thử người ta dễ bị lừa, dễ mất tiền. Từ đó nảy sinh mầm móng của một cuộc khủng hoảng và đó cũng là thêm một rủi ro nghiêm trọng đe dọa toàn bộ hệ thống tài chính, ngân hàng ».

Xung đột lợi ích cá nhân và nghi ngờ tham nhũng

Tuy nhiên trong trường hợp của đạo luật đầu tiên tại nước Mỹ về Cryptocurrency được tổng thống Trump ban hành, giáo sư Eric Monnet nêu bật hai nghi vấn liên quan đến đạo luật Genius Act : 

« Trump quyết liệt thúc đẩy đạo luật Genius Act, đặt nền tảng pháp lý cho các hoạt động trong lĩnh vực Cryptocurrency. Nhưng ở đây có vấn đề xung đột lợi ích. Một là người ta cho rằng tổng thống Trump đã tạo ra một khung pháp lý vì lợi ích cá nhân và của gia đình ông.

Thứ hai, qua các tiết lộ trên báo chí - là điểm mà hiện nay nhiều người thậm chí cho rằng đó là hành vi mang tính chất tham nhũng. Thí dụ như trường hợp đang được bàn luận nhiều nhất hiện tại là việc một quỹ đặc biệt thuộc chính phủ Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất đã mua lại 2 tỷ đô la tiền điện tử do chính tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump và gia đình ông phát hành. Lạ thay là chỉ vài ngày sau đó, Washington đã dỡ bỏ một lệnh cấm xuất khẩu trước đây liên quan đến các dòng chip mà tập đoàn Nvidia sản xuất, đó là loại bỏ điện tử thiết hiếu trong lĩnh vực công nghệ trí tuệ nhân tạo. Hoa Kỳ từng viện lý do ‘an ninh quốc gia’ cấm xuất khẩu loại chip này sang Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất nhưng sau khi Abou Dabi mua vào 2 tỷ đô la tiền ảo do tổng thống Mỹ và gia đình ông Trump phát hành thì vương quốc Trung Đông này lại được nhập khẩu chip của Nvidia. Ngoài ra Donald Trump đã nhiều lần nhấn mạnh rằng đầu tư và mua vào đồng tiền ảo của gia đình Trump là một hành động chứng minh cho lòng yêu nước ».   

Cơ hội trốn thuế và phát triển các hoạt động phi pháp

Hélène Rey đưa hai nguy cơ khác khi sử dụng các loại tiền crypto. Mối nguy hiểm thứ nhất mang tính trừu tượng với đa số công luận, là khi dùng tiền ảo, stable coin mà tỷ giá được gắn chặt vào đồng đô, thì một nền kinh tế đang trỗi dậy khó mà tự động điều chỉnh chính sách tiền tệ của mình. Nhưng hiểm họa thứ nhì dễ hiểu hơn như Hélène Rey giải thích :

« Đây chính là công cụ để trốn thuế, để lẩn tránh mọi hình thức kiểm soát vốn, mọi quy luật tài chính, tiền tệ. Hệ quả kèm theo là biến tiền ảo stablecoin thành một công cụ phổ biến sử dụng trong các loại giao dịch phi pháp, trong các đường dây dark web. Các hoạt động phi pháp kiểu này được thuận lợi và càng dễ phát triển hơn và tôi nghĩ điều đó sẽ đem lại nhiều hệ quả đối với kinh tế vĩ mô ». 

Tham vọng của Bắc Kinh

Riêng trong trường hợp của Trung Quốc, Hélene Rey gắn liền việc Bắc Kinh phát triển đồng tiền ảo với mục đích quốc tế hóa đồng nhân dân tệ, để bớt phụ thuộc vào đô la Mỹ. Từ 2014 Ngân hàng trung ương Trung Quốc đã phát triển đồng nhân dân tệ digital :

« Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) cũng là ngân hàng trung ương đầu tiên triển khai một dạng tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC). Tuy nhiên họ không thật sự thành công vì bị chính các đồng tiền ảo do các tập đoàn như Tencent và Alibaba cạnh tranh. Họ cũng không cạnh tranh lại với những ứng dụng như tức Alipay và WeChat Pay, vốn đã rất phổ biến và được dân Trung Quốc sử dụng rộng rãi từ lâu nay. Điều đó không cấm cản Ngân Hàng Trung Ương Trung Quốc giành lại quyền kiểm soát và đã cho phát hành đồng nhân dân tệ kỹ thuật số. Có lẽ định chế này và giới lãnh đạo ở Bắc Kinh đang đặt cược vào công nghệ để thúc đẩy hơn nữa việc quốc tế hóa đồng nhân dân tệ ».

Giành lại hào quang sợ bị đánh mất 

Eric Monnet cũng đồng quan điểm. Ông cho rằng Washington đang đẩy mạnh việc phát triển tiền crypto trước hết là để giành lại ảnh hưởng đang bị mai một của đô la, và nhất là muốn tránh để bị Trung Quốc lấn sân và cũng được hưởng « những lợi thế vô cùng to lớn » nếu như nhân dân tệ trở thành một đơn vị tiền tệ quốc tế, một đơn vị dự trữ an toàn.

« Chiến lược hiện nay của Bắc Kinh là làm thế nào để ngày càng nhiều quốc gia sử dụng đồng nhân dân tệ trong các giao dịch thương mại. Ngân hàng Trung ương Trung Quốc chủ trương cấp tín dụng cho các quốc gia khác và một khi họ vay được tiền của Trung Quốc thì sẽ nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc, thanh toán bằng nhân dân tệ.  Vấn đề đặt ra là từ trước tới nay, Bắc Kinh áp dụng chiến lược này với những quốc gia chịu ảnh hưởng của Trung Quốc về mặt địa chính trị địa chính trị của mình, như với Bắc Triều Tiên, Mông Cổ hay gần đây hơn là với Nga. Đó cũng là những quốc gia ít hoặc gần như không dùng đô la. Nhưng khi Bắc Kinh áp dụng chính sách này với những đối tác ngoài vùng ảnh hưởng, như là với Brazil hay Chilê … thì những quốc gia liên quan họ cần được bảo đảm rằng nếu như có trục trặc, dự trữ tiền tệ họ có trong tay vẫn có thể được chuyển sang thành những đơn vị tiền tệ khác. Đó là lợi ích khi sử dụng tiền ảo như stable coin. Hơn nữa đây cũng là lý do vì sao mà Trung Quốc vẫn luôn nắm giữ rất nhiều đô la Mỹ ».

(Theo RFI)