​Tilly Norwood, một "nữ diễn viên" do AI tạo ra, Reuters ghi lại ngày 1/10/2025. via REUTERS - Handout

Vóc dáng quý phái, nét mặt khả ái : đó là điều mà khán giả cảm nhận khi lần đầu tiên nhìn thấy « diễn viên » Tilly Norwood và « ca sĩ » Xania Monet. Cả hai đều trẻ trung, tài sắc vẹn toàn. Thế nhưng, theo báo Huffington Post, có một điểm chung mà ít ai ngờ tới. Hai nghệ sĩ này đều là nhân vật « ảo », hiện diện trên màn hình nhờ trí tuệ / trí thông minh nhân tạo.

Lần đầu tiên được nghệ sĩ người  Đan Mạch, Eline Van Der Velden, giới thiệu vào dịp Liên hoan phim Zurich ,Thụy Sĩ (từ 25/09 đến 05/10/2025), diễn viên Tilly Norwood đã làm dấy lên nỗi lo ngại của ngành công nghiệp giải trí Hollywood. Nhiều diễn viên, đạo diễn và giới chuyên viên trong ngành điện ảnh đã lên tiếng phản đối việc « tuyển dụng » diễn viên được tạo bằng AI. Liên đoàn diễn viên hàng đầu của Mỹ, là SAG-AFTRA, đã lên tiếng cảnh báo các nhà sản xuất nào đang cân nhắc, tính toán việc ký hợp đồng với công ty Đan Mạch để được quyền khai thác « nữ diễn viên » đầu tiên được chế tạo bởi công nghệ AI.

Theo báo Huffington Post, ngành làm phim tại Hollywood dường như đi chậm một bước. Trong khi ngành công nghiệp âm nhạc đã có hợp đồng riêng để khai thác Xania Monet, một giọng ca hoàn toàn xuất thân từ công nghệ AI tạo sinh (AI generative). Vào trung tuần tháng Chín vừa qua, công ty truyền thông Hallwood Media đã ký hợp đồng tuyển dụng Xania Monet. Công ty này (do một cựu thành viên của hãng đĩa Interscope thành lập) đã chi 3 triệu đô-la để được quyền khai thác giọng ca làm bằng trí tuệ / trí thông minh nhân tạo  này.

Mặc dù chưa nổi tiếng ở Pháp, nhưng Xania Monet đã có một số thành công đáng kể tại Hoa Kỳ. Đĩa đơn đầu tiên « How was I supposed to know » của Xania đã đạt cùng lúc 3 triệu lượt người nghe trên mạng Spotify cũng như trên YouTube. Những bài hát khác của Xania như « I ask for so little » hay là « The strong don't get a break » đều đã thu hút hơn mười triệu lượt khán thính giả trên các nền tảng trực tuyến.

Khi AI tạo ra nghệ sĩ giống hệt như người thật

Đằng sau những giai điệu R&B của Xania, làm người nghe liên tưởng đến Beyoncé, Alicia Keys hay Leona Lewis, thực ra có sự tham gia của Telisha Nikki Jones, một phụ nữ Mỹ 31 tuổi không muốn lộ diện. Với sự trợ giúp của phần mềm Suno, một thuật toán AI chuyên về âm nhạc, cô Telisha đã làm ra bài hát bằng những câu lệnh hiệu quả, chỉ sau vài cú nhấp chuột. Trên các mạng xã hội và nền tảng trực tuyến, tài khoản của ca sĩ Xania Monet không hề nói đến AI. Tiểu sử của cô ca sĩ khá mơ hồ, đủ để cho người nghe không thể phân biệt nổi, đây là nhân vật ảo hay là người thật.

Đối mặt với các công ty chuyên sản xuất nhạc với sự hỗ trợ của AI, các hãng đĩa nhạc truyền thống đã có phản ứng mạnh mẽ. Hồi đầu năm nay, ba tập đoàn lớn Universal, Warner Records và Sony Music đã đệ đơn kiện hai công ty chuyên dùng AI là Suno và Udio vì tội vi phạm bản quyền. Các phần mềm tạo nhạc bằng trí tuệ / trí thông minh nhân tạo cho phép tạo ra các bài hát kết hợp giọng ca và nhạc cụ, học hỏi từ các bản nhạc đã có sẵn. Do được nuôi dưỡng bởi những tác phẩm đã có từ trước, cho nên nhạc chế tạo với AI thường có nhiều nét tương đồng với nhiều giai điệu quen thuộc. Các tập đoàn truyền thống kiện Suno và Udio đã đánh cắp nhiều bản ghi âm có đăng ký bản quyền, rồi khai thác chúng mà không trả thù lao cho các công ty sở hữu.

Một cách tương tự, giới làm phim ở Mỹ đã phản đối mạnh mẽ sự xuất hiện của Tilly Norwood, một diễn viên do AI tạo ra, đánh giá rằng việc sử dụng « diễn viên ảo » là một điều bất công với giới nghệ sĩ thực thụ. Theo báo Huffington Post, ngoài câu hỏi đâu là ranh giới giữa thực và ảo, việc gọi một nhân vật AI là « diễn viên » thì sẽ không công bằng một chút nào với giới nghệ sĩ thực thụ. Vì ở ngoài đời, các diễn viên thật phải chứng minh tài năng của họ qua các buổi dễn thử, trải qua nhiều giai đoạn thử vai, mới có được một chỗ đứng trong ngành điện ảnh.

Dù muốn hay không, Hollywood đang đứng trước một thực tế, công nghệ AI đang cướp dần công việc của giới nhân viên trong ngành giải trí. Các chuyên viên biên kịch, đạo diễn hay diễn viên từng than phiền về việc sử dụng trái phép các tác phẩm của họ để huấn luyện AI tạo sinh. Những dữ liệu này sau đó lại được dùng để sản xuất nội dung cho các đoạn phim ngắn, quảng cáo, phim ảnh hay truyền hình nhưng không cần phải trả bất kỳ đồng lương nào cho các chuyên viên sáng tạo.

Hollywood nói riêng và ngành giải trí nói chung đang đứng trước một thách thức lớn. Cơ hội việc làm ngày càng thu hẹp khi công nghệ trí tuệ / trí thông minh nhân tạo loại bỏ hoặc cắt giảm nhu cầu tuyền dụng nhân viên thật trong các công việc kỹ xảo, đồ họa, biên kịch, âm thanh, hậu kỳ… Trong mắt công chúng, « diễn viên » Tilly Norwood có vóc dáng quý phái, « ca sĩ » Xania Monet có nụ cười khả ái. Nhưng đối với giới chuyên viên làm việc tại Hollywood, các nghệ sĩ AI chẳng khác gì một « điềm gở », báo trước thiên tai.

(Huy Lê – The Rfi)