Đối với người Úc, ai cũng biết Cricket vì đó là môn thể thao mùa hè rất phổ biến trong cộng đồng, ở trường học, tại gia đình. Trò chơi này có nguồn gốc từ nước Anh vào thế kỷ XVI, được du nhập tới Úc vào những năm đầu của thế kỷ XIX với trận thi đấu đầu tiên diễn ra năm 1804 tại Sydney.

Trong khi đó, một trò chơi rất phổ thông trong lứa tuổi thiếu niên ở vùng nông thôn Việt Nam và ở các trường học trên tỉnh thành là đánh Khăng. Trò chơi này tuy không có sách vở ghi lại phát sinh từ khi nào nhưng người ta tin rằng đã tồn tại rất lâu – có thể bắt đầu từ thời kỳ nông nghiệp, khi dân chúng tạo ra các trò chơi để giải trí trong khi nghỉ ngơi giữa giờ làm việc đồng áng.

Khá thú vị, có một chút tương đồng giữa môn Cricket của Úc và trò chơi đánh khăng của Việt Nam.

Môn thể thao Cricket hoặc trò chơi dân gian đánh Khăng được diễn ra trên một sân rộng ở ngoài trời, cần hai đội để luân phiên là đội công có 1 người ném banh (môn Cricket) hoặc cây Khăng (trò chơi đánh Khăng); và đội thủ gôn có 1 người cầm chày (môn Cricket) hoặc gậy (trò chơi đánh Khăng) để đánh vào banh hoặc cây khăng khi được chọi tới.

Người cầm chày (hay gậy) cố gắng đánh trúng banh (hoặc khăng) để banh (hay khăng) không cho chạm vào người – càng ra xa nơi đứng càng tốt.

Đội đang ở lượt chọi banh (hoặc khăng) đều có người đứng chung quanh người cầm chày (hay gậy) trong một khoảng cách ấn định để cố bắt được banh (hoặc khăng) trước khi chạm đất do người cầm chày/gậy đánh mạnh ra.

Cuối cùng, nếu banh (hoặc khăng) chạm đất thì người của đội chọi nhặt lấy và cố gắng ném về chỗ người cầm chày hay gậy.

Duy có điểm khác, ngay trái banh đầu được bên chọi banh chọi tới người cầm chày; trong khi khăng được đặt chênh trên một mảnh đá, thanh gỗ hoặc 1 lỗ trũng để người cầm gậy sẽ đánh vào đầu khăng cho khăng bật lên cao và tức thì dùng gậy cố đánh trúng khăng cho văng thật xa, tránh sao đừng để phối bên kia bắt được. Những trận tranh tài của môn Cricket giữa các đội nước ngoài và đội tuyển Úc, Thủ tướng cũng không thể không theo dõi. Trong khi môn đánh khăng của Việt Nam chỉ là trò chơi của mấy “đám nhóc”, phụ huynh hoặc trưởng thôn, khu phố cũng chẳng màng… nhưng vẫn được xem đó là “di sản văn hóa dân tộc”!

MÔN CHƠI CRICKET

•       Môn cricket ngoài trái banh cricket, mỗi đội chơi cần có vài thiết bị chuyên dụng: 3 cọc gỗ, 2 thanh ngang, 1 gậy cricket.

•       Cọc gỗ và thanh ngang là những mảnh gỗ được lắp ráp để tạo thành khung gôn.

•       Gậy cricket làm bằng gỗ, một mặt phẳng và mặt kia lồi. Mặt phẳng dùng để đánh vào banh nhằm đạt tầm xa tốt nhất. Nếu banh được đánh bằng mặt lồi thì điểm sẽ không được tính.

•       Banh cricket có kích thước và cấu tạo tương tự như bóng chày, nhưng được khâu theo đường thẳng - tạo ra 2 bán cầu bằng nhau được ngăn cách bởi đường khâu. Banh cricket truyền thống có màu đỏ với đường khâu màu trắng; trong thời hiện đại, bóng màu trắng đôi khi được sử dụng để dễ nhìn hơn trong các trận đấu "giới hạn số hiệp" (thường diễn ra vào ban đêm), nơi các cầu thủ mặc đồng phục màu thay vì màu trắng truyền thống.

•       Đồng phục cricket bao gồm quần dài, áo sơ mi (có thể dài tay hoặc ngắn tay) và giày. Hầu hết các cầu thủ cricket đều đi giày đinh (giày có đế gai) để bám sân tốt hơn, nhưng điều đó không bắt buộc. Trong các trận đấu với bóng đỏ truyền thống, trang phục phải luôn là màu trắng hoặc trắng ngà. Màu sắc của đội có thể được sử dụng cho các trận đấu với bóng trắng.

•       Người giữ gôn (wicket-keeper - người cầm chày để đánh vào banh khi được chọi tới) được phép đeo thiết bị bảo hộ tương tự như người bắt bóng chày: găng tay có lưới, miếng bảo vệ ống chân và mũ bảo hiểm. Không có cầu thủ nào khác được phép đeo thiết bị bảo hộ trên sân trừ khi họ ở gần người đánh banh, trong trường hợp đó họ được phép đeo mũ bảo hiểm và miếng bảo vệ ống chân.

•       Cricket được chơi trên một sân lớn, thường là hình bầu dục. Sân có một dải hình chữ nhật ở giữa, được gọi là khu vực ném banh (pitch). Một đường biên giới phải được đánh dấu rõ ràng xung quanh mép ngoài của sân.

•       Khu vực ném banh là nơi người ném (bowler) ném banh cho người đánh banh (batter) của đội đối phương. Theo quy định, khu vực này có chiều dài 20.1 m, chiều rộng 3m.

•       Khu chơi hình chữ nhật (pitch) có 4 "vạch giới hạn" (creases) để phân định khu vực cho người đứng cầm chày và người chọi banh.

•       Cột gôn là một cấu trúc được làm từ 3 cọc, gọi là trụ, được đóng xuống đất, với 2 thanh ngang gọi là thanh chắn được đặt trên các rãnh giữa mỗi cặp trụ (trái-giữa và giữa-phải). Trong hầu hết các trường hợp, người đánh banh mà cột gôn bị mất một thanh chắn do bị banh chọi trúng sẽ bị loại, vì vậy bảo vệ cột gôn là một phần quan trọng người cầm chày.

•       Cột gôn được dựng cao 72.4cm, với tổng chiều rộng 22.9cm trên ba trụ.

•       Các cột gôn được đặt sao cho trụ giữa của mỗi cột gôn nằm ở giữa vạch ném bóng, với hai trụ còn lại cách đều nhau ở hai bên dọc theo vạch ném bóng. Mỗi vạch ném bóng được đặt một cột gôn, tổng cộng có hai cột gôn trên sân.

LUẬT CHƠI CRICKET

•       Mục tiêu của Cricket là ghi điểm, được gọi là "runs", khi người cầm chày chạy từ điểm gôn chính đến gôn phụ trước khi trận đấu kết thúc hoặc bị loại.

•       Mỗi đội gồm 11 người chơi (có thể có thêm một người chơi thứ 12 dự bị trong trường hợp có người bị thương. Tại bất kỳ thời điểm nào, đội phòng ngự có tất cả 11 người chơi trên sân, trong khi đội tấn công chỉ có 2 người đứng thủ gôn (1 chính và 1 phụ. Người đánh banh (gôn chính) cố gắng đánh trúng banh khi người ném (của đội phòng ngự) ném banh tới, và sau đó cối đổi vị trí với đồng đội (gôn phụ) để ghi điểm trước khi bánh chạm đất và bị người của đội tấn công nhặt lấy chọi về gôn chính.

•       Tất cả các vị trí trên sân đều có tên chính thức: Người ném banh (bowler), và người đánh banh chính (striker) đứng đối diện nhau ở hai đầu khu chơi. Người đánh banh thứ nhì (phụ - non-triker), đứng ở phía xa sau lưng người ném banh. Cuối cùng, thành viên của đội phòng ngự đứng phía sau khung thành ở phía người đánh chính được gọi là người giữ khung thành (wicket-keeper). Các vị trí khác trên sân không có tên chính thức.

•       Tùy thuộc vào thời lượng trận đấu, số hiệp đấu (innings) thay đổi từ 1 đến 2 hiệp cho mỗi đội. Mỗi hiệp đấu có thể bao gồm bất kỳ số lượng “over” nào, là các lượt ném bóng.

•       Mỗi lần ném banh, bất kể có bị đánh trúng hay không, đều được tính điểm. Khi người ném đã ném bóng 6 lần theo một hướng, một “over” được tuyên bố kết thúc để thay thế người ném khác. Người ném không thể ném trong 2 lượt (over) liên tiếp; vì vậy về lý thuyết, 2 người ném có thể luân phiên ném trong suốt hiệp đấu. Khi kết thúc một over, vị trí của người ném sẽ thay đổi từ một đầu khu chơi sang đầu kia.

•       Điều này cũng có nghĩa là người cầm chày cricket có thể thay đổi vị trí giữa các over. Người đánh cũng thay đổi tùy thuộc vào số điểm ghi được, trong khi người ném không thay đổi vị trí ngoại trừ khi kết thúc một over. Ví dụ, nếu chỉ ghi được 1 điểm, người đánh chính và người phụ sẽ đổi vị trí trên cho lượt ném tiếp theo.

•       Khi người đánh banh bị loại, họ phải rời sân và được thay thế bằng đồng đội. Nếu đội phòng thủ ghi được 10 lượt loại trong một hiệp đấu, hiệp đấu kết thúc - vì không còn người đánh nào để lấp vào vị trí thứ hai trên sân.

•       Một hiệp đấu là một khoảng thời gian chơi duy nhất cho toàn bộ đội đánh banh. Trong các hình thức cricket ngắn hơn, mỗi đội được phép ném một số lượng over nhất định mỗi hiệp; khi đạt đến số lượng đó, hiệp đấu kết thúc ngay cả khi đội phòng thủ chưa ghi được 10 lượt loại. Trong hình thức cricket chuyên nghiệp và uy tín nhất, được gọi là Test Cricket, bất kỳ số lượng over nào cũng được phép cho mỗi hiệp - nghĩa là hiệp đấu thường chỉ kết thúc khi đạt được 10 lượt loại. Sau khi một hiệp đấu kết thúc, đội phòng thủ và đội tấn công đổi vai trò cho nhau, và hiệp đấu cho đội phòng thủ (nay là đội đánh) bắt đầu.

•       Trận đấu Cricket Thử nghiệm kéo dài tối đa 5 ngày, và được chơi 6 tiếng mỗi ngày. Hình thức cricket ngắn nhất thường được chơi, Twenty20, cho phép mỗi đội chơi 1 hiệp, với tối đa 20 lượt ném mỗi hiệp, và thường chỉ mất vài giờ để hoàn thành.

•       Có một số trường hợp dẫn đến việc người đánh bóng bị loại:

•       Nếu banh từ người ném trực tiếp trúng cột gôn của người đánh thì, người đánh bị loại (bowled).

•       Nếu người đánh đứng ngoài vạch giới hạn, người ném có thể làm vỡ cột gôn, trong trường hợp này, người đánh được coi là bị "run out".

•       Nếu người đánh banh đánh trượt khi cố gắng đánh nó, và bước ra ngoài vạch giới hạn, có thể làm vỡ cột gôn của mình dẫn đến việc bị loại - gọi là "stumped".

•       Nếu người đánh cố ý sử dụng bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể để chặn banh không cho chạm vào cột gôn, sẽ bị loại "leg before wicket". Điều này thường được viết tắt là LBW.

•       Nếu người đánh vô tình đánh trúng cột gôn của mình và làm vỡ nó, họ sẽ bị loại – gọi là "hit wicket".

•       Mặt khác, nếu người đánh banh đánh trúng banh bay thẳng vào cột gôn của người đánh phụ, thì người đó không bị loại. Người ném vẫn có thể nhặt bóng và ném lại vào cột gôn của người đánh phụ để loại người đó.

•       Khi 1 người đánh banh bị loại, nếu người tiếp theo không đến sân để thay thế trong vòng 2 phút, họ sẽ bị coi là “hết giờ” (timed out)./.