Hình ảnh heo có dấu hiệu bị bệnh đăng trên mạng xã hội được xác định chụp tại lò mổ Dững Nga ở huyện Phụng Hiệp (Hậu Giang); phía công ty C.P. Việt Nam nói rằng hình ảnh này được chụp năm 2022 và con heo đã bị tiêu hủy. Ảnh: Jonny Lieu

Đại diện công ty C.P. Việt Nam tại Hậu Giang xác nhận với báo chí rằng hình heo bệnh lan truyền là có thật, được chụp tại cơ sở giết mổ Dững Nga và đã được đem tiêu hủy theo quy định. Tuy nhiên, việc tiêu hủy bằng cách "nấu cho cá ăn" đã đặt ra nhiều câu hỏi.

Ngày 2/6, ngành chức năng tỉnh Hậu Giang đã kiểm tra hai lò giết mổ gia công cho Công ty cổ phần Chăn nuôi C.P. Việt Nam. Động thái này diễn ra sau khi một cựu nhân viên của C.P. đăng bài tố công ty này trộn heo bệnh vào sản phẩm bán ra thị trường.

Tại buổi làm việc với đoàn kiểm tra, ông Hà Hữu Tâm, đại diện C.P. Việt Nam tại Hậu Giang, cho biết hình ảnh heo lan truyền trên mạng xã hội do ông L.Q.N., một cựu nhân viên của công ty, đăng tải.

Ông Tâm khẳng định hình ảnh đó được chụp tại cơ sở giết mổ Dững Nga, lưu lại để báo cáo công ty.

Theo ông Tâm, hai mảnh heo bị viêm da nặng với tổng trọng lượng 72,7 kg, sau đó đã được tiêu hủy tại chỗ theo đúng quy trình và khẳng định sản phẩm này không được vận chuyển đi nơi khác.

Theo ông Tâm, thì: "Khi phát hiện con heo không được sạch như những con heo bình thường, phía lò mổ, công ty, thú y phối hợp để tiêu hủy tại lò bằng cách nung nấu và chuyển cho cá ăn."

Theo báo Dân Trí, ông Tâm cũng cho biết thời điểm đó cả ba bên xác định "con heo không thể bảo đảm đưa ra thị trường" nên đã cùng ký văn bản quyết định tiêu hủy.

Việt Nam đứng thứ 4 trong 10 nước hàng đầu tiêu thụ thịt heo lớn nhất thế giới năm 2024, theo báo cáo của Cục Chăn nuôi và Thú y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường). Ảnh: Getty Images

Tiến sĩ Nguyễn Hồng Vũ, một chuyên gia về sinh học phân tử trong y học, đã đặt câu hỏi về việc tiêu hủy "đúng quy trình" mà công ty C.P. Việt Nam nói:

"Theo quy định thú y, heo bệnh, đặc biệt nghi mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như dịch tả, tụ huyết trùng…, phải được tiêu hủy nghiêm ngặt: cách ly, lập biên bản, giết nhân đạo (nếu còn sống), chôn lấp sâu, rắc vôi và khử trùng toàn bộ khu vực. Tuyệt đối không được giết mổ, nấu chín hay tái xử dụng thịt heo bệnh dưới bất kỳ hình thức nào, kể cả dùng cho cá ăn," ông viết trên Facebook.

Tiến sĩ Vũ nói với BBC News Tiếng Việt rằng việc nấu chín thức ăn cho cá từ thịt heo bệnh có thể không tiêu diệt hoàn toàn vi rút, điều này khiến mầm bệnh tiếp tục lan truyền qua chuỗi thức ăn và làm dịch bùng phát trên diện rộng.

Ông cũng cho rằng, dựa trên hình ảnh con heo mắc bệnh được lan truyền và phía đại diện công ty C.P. đã xác định là có thật, thì con heo này đã nổi nhiều chấm đỏ trên toàn thân và đây là dấu hiệu cho thấy nguy cơ cao là bệnh truyền nhiễm.

Do đó, việc đun nấu con heo bệnh này, theo ông, không thể gọi là đúng quy trình.

"Nếu thực sự có chuyện heo bệnh được 'nấu chín' rồi đưa vào chuỗi thức ăn khác thì đây là vấn đề nghiêm trọng liên quan đến an toàn cộng đồng," Tiến sĩ Vũ cảnh báo và đặt thêm câu hỏi có hay không việc tiêu hủy sai quy trình.

Đáng chú ý, hình ảnh heo có dấu hiệu bất thường ngoài da nói trên vẫn được đóng dấu kiểm soát giết mổ.

Báo Vietnamnet dẫn lời lãnh đạo Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Hậu Giang thừa nhận rằng nhân viên chưa thực hiện tốt công việc được giao. Để làm rõ, ban lãnh đạo chi cục đã yêu cầu làm tường trình sự vụ.

Giải thích về vấn đề này, vị lãnh đạo nói rằng khi cho heo vào máy làm sạch lông, lăn xuống bệ thấy một bên trắng bình thường nên anh em đóng 2 dấu kiểm soát giết mổ.

Theo Vietnamnet đưa tin, "Tuy nhiên, khi lật heo lại phía bên kia thì thấy hiện tượng viêm da quá nhiều. Màu sắc da bất thường, gây phản cảm cho người tiêu dùng, do đó công ty đã quyết định tiêu hủy, chuyển mục đích khác, không lưu thông ra thị trường,"

Bài viết ngày 30/5 tố cáo công ty C.P. Việt Nam trộn bán heo bệnh ra thị trường của một cựu nhân viên công ty gây xôn xao dư luận; ngày 2/6, hình ảnh heo có dấu hiệu bệnh trên được xác định là xảy ra vào ngày 26/3/2022 nhưng vẫn được đóng dấu kiểm soát giết mổ

Về vấn đề tiêu hủy gia súc bị bệnh, Luật Thú y 2015 và Thông tư 07/2016 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) nêu rõ:

"Tổ chức, cá nhân khi phát hiện động vật mắc bệnh, chết, có dấu hiệu mắc bệnh truyền nhiễm hoặc động vật nuôi bị chết bất thường mà không rõ nguyên nhân phải thực hiện ngay việc khai báo dịch bệnh động vật cho nhân viên thú y cấp xã, Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã hoặc cơ quan quản lý chuyên ngành thú y nơi gần nhất theo quy định tại khoản 1 Điều 19 của Luật Thú y."

Một luật sư không muốn nêu tên nói với BBC News Tiếng Việt rằng, theo quy trình, nếu phát hiện hoặc nghi ngờ heo nhiễm bệnh thì cần khai báo ngay với cơ quan thú y để đơn vị này lấy mẫu vật phẩm phân tích, kiểm tra xem có mầm bệnh truyền nhiễm hay không và phải có biên bản giám sát dịch bệnh.

"Nếu phát hiện bệnh truyền nhiễm phải giải quyết ngay theo quy định như chôn lấp, xử lý bằng nhiệt, trải bạt, rải hóa chất, phun khử khuẩn... tuyệt đối không được giết mổ."

Về vấn đề này, ngày 3/6, tại cuộc họp thường kỳ của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, bà Nguyễn Thu Thủy, Cục phó Cục Chăn nuôi - Thú y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết vụ việc đã xảy ra từ năm 2022, ở một cơ sở giết mổ ở Hậu Giang.

Bà Thủy cho biết tại thời điểm báo cáo, cơ sở giết mổ chỉ báo cáo có triệu chứng ở ngoài da chứ không báo cáo dịch bệnh, thế nên xin xử lý nhiệt và cho cá ăn, đây là việc đã có hướng dẫn của Cục Thú y.

Theo bà Nguyễn Thu Thủy, căn cứ theo các dấu hiệu hình ảnh cung cấp thì đó là thịt lợn bệnh, phải mang đi tiêu hủy và phải đóng dấu hình tam giác, song dấu thân thịt lại là dấu vuông (dấu được phép lưu thông trên thị trường) là đóng sai dấu.

Tuy nhiên, khi kiểm tra cơ sở giết mổ thì Cục Chăn nuôi và Thú ý nhận được báo cáo là "chưa có biên bản xử lý".

Bà Thủy cho hay, "Cơ quan chức năng đang đề nghị cơ sở giết mổ này làm rõ và cung cấp đầy đủ hồ sơ của việc xử lý hai thân thịt có hiện tượng mắc bệnh như vậy".

Theo Tuổi Trẻ, về cách xử lý hai thân thịt trên bằng cách cho cá ăn, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cho rằng "việc này là sai", trường hợp như vậy phải xử lý bằng vôi, hóa chất hoặc đốt.

"Đã như thế là bệnh, không có triệu chứng gì cả... Nhìn thân thịt con heo mẩn đỏ hết, triệu chứng xuất huyết, không vi rút thì vi khuẩn, không đổ cho cá ăn được" - ông Tiến nói thêm.

Vị luật sư nói trên chia sẻ thêm: "Thông tin công khai trên báo chí chỉ nói việc ba bên: chủ lò mổ, công ty C.P. và thú y ký văn bản quyết định tiêu hủy nhưng không thấy được việc lấy mẫu phân tích, làm rõ tình trạng của heo bị bệnh. Nếu thông tin công khai ấy là chính xác thì có thể thấy có sự tắc trách, không tuân thủ đúng pháp luật về thú y và vấn đề phòng chống dịch bệnh."

Luật sư này nhấn mạnh rằng, thay vì thực hiện chôn lấp và khử trùng theo đúng quy định, công ty lại mang heo bệnh đi đun nấu để làm thức ăn cho cá – một cách làm trái với quy định về tiêu hủy động vật mắc bệnh. Việc này không chỉ tiềm ẩn nguy cơ làm lây lan mầm bệnh sang các vật nuôi khác mà còn có thể gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.

Ngày 3/6, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sóc Trăng đã có báo cáo nhanh kết quả kiểm tra tại các địa điểm kinh doanh của C.P. Việt Nam trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng. Theo đó, Công ty C.P. có bốn địa điểm kinh doanh. Qua kiểm tra, đoàn chức năng không phát hiện sản phẩm heo, gà bệnh hay hết hạn xử dụng.

Tuy nhiên, ba cơ sở (số 12, 21 và 8) có giấy chứng nhận an toàn thực phẩm đã hết hạn, ba cơ sở chưa xuất trình bản gốc giấy đăng ký kinh doanh và cả bốn cơ sở đều thiếu giấy xác nhận tập huấn kiến thức an toàn thực phẩm cho chủ và nhân viên theo quy định.

Tập đoàn Charoen Pokphand (C.P.) Thái Lan đầu tư vào Việt Nam từ năm 1988, sau khi Việt Nam mở cửa năm 1986 theo chủ trương đổi mới, với hình thức mở văn phòng đại diện tại TP HCM. Năm 1993, C.P. thành lập Công ty TNHH chăn nuôi C.P., xây nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi tại Khu công nghiệp Biên Hòa 2, TP Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai.

(Nguồn BBC - Bình chú từ Báo Nam Úc: Báo Nam Úc đọc thấy trong bản tin có rất nhiều từ “xử lý” – Báo Nam Úc có biên tập lại một vài từ “xử lý” thành chữ từ dễ hiểu hơn, nhưng vẫn còn rất nhiều từ “xử lý” khác trong bản tin này, và, Báo Nam Úc vẫn để nguyên vì Báo Nam Úc không hiểu hàm ý của những từ “xử lý” đó là gì!)