Nhân duyên nhân quả của m ay mắn và bất hạnh, một mặt loại bỏ hết những nguyên nhân bất hạnh của đời người từ căn bản, một mặt khác cố gắng gieo trồng nhân duyên hạnh phúc, chỉ có như vậy mới có thể có được đời người hạnh phúc.
Có được một đời người hạnh phúc tốt đẹp, đó hầu như là nguyện vọng chung của tất cả mọi người. Từ xưa đến nay, chúng ta luôn cho rằng, đạt được một mục tiêu nào đó bên ngoài, như là có tiền, có được địa vị quyền lực, hoặc giả có được danh tiếng, chính là có được hạnh phúc trong tay. Nhưng trên thực tế, khi bạn đạt được những tiêu chuẩn này rồi, thì cũng không nhất định thật sự cảm thấy hạnh phúc.
Đi tìm câu trả lời về hạnh phúc
Con người ta bởi yêu chuộng một điều nào đó hơn, một khi đạt được điều đó rồi hoặc không đạt được nó, tự nhiên sẽ cảm thấy bản thân thật may mắn hoặc bất hạnh. Với người thích làm quan, một khi có được chức quan, thì sẽ cảm thấy bản thân thật may mắn; còn như không có cơ hội làm quan, thì sẽ cảm thấy cuộc đời rất đau khổ, sống mà chẳng có được niềm vui.
Người mong muốn xây dựng một gia đình ấm êm hạnh phúc, cưới được người mình yêu, hoặc một đối tượng ý hợp tâm đầu, cảm thấy đây là điều may mắn hơn cả; còn như tìm không được đối tượng lý tưởng, liền cảm thấy bất hạnh, cả đời sống trong đau khổ.
Có người cảm thấy trường thọ là may mắn. Tuy vậy, thiết nghĩ dù cho chúng ta có thể sống đến hơn 200 tuổi thì đã sao. Tuổi già sức yếu, bước chân lảo đảo, tay chân cũng không còn được linh hoạt như xưa, các giác quan cũng dần thoái hóa. Cuộc sống như vậy, liệu còn thú vị gì đây?. Điều thương cảm hơn cả là, nếu chẳng may con cháu chúng ta mất sớm, thế là bản thân phải chịu nỗi đau “người đầu bạc tiễn người đầu xanh”, vậy nên sống lâu cũng không có hạnh phúc gì đáng để nói cả.
Cũng có người cảm thấy có nhiều tiền tài là may mắn nhất. Nhưng tiền bạc lại không mua được sức khỏe, thế thì cũng thật quá bất hạnh. Chúng ta cũng cho rằng thi đỗ đại học, vào trường danh tiếng là hạnh phúc, nhưng nếu khi ra trường rồi lại không có được công việc như ý, bao công sức trước đây cũng như đổ sông đổ biển, khi đó ngẫm lại, những điều mà chúng ta ngày trước cho là hạnh phúc, giờ lại thành ra bất hạnh.
Bà Helen Keller – nữ nhà văn mù nổi tiếng của nước Mỹ từng nói: “Nếu như có thể cho tôi thấy được ánh sáng chỉ ba ngày thôi, tôi chính là người hạnh phúc nhất trên đời này”. Ông Nelson Mandela – cựu Tổng thống Nam Phi nhận được giải thưởng Nobel hòa bình, bởi chống lại nạn kỳ thị phân biệt chủng tộc mà bị giam cầm suốt 27 năm, về sau ông đã viết trong quyển hồi ký của mình: “Khi còn trong tù, mỗi ngày có thể được tắm nắng nửa giờ đồng hồ, đó là điều hạnh phúc nhất rồi”. Đương nhiên, nếu như quan niệm hạnh phúc của họ mà đặt định được, đối chiếu lại, thì tuyệt đại đa số người đều đang sống trong hạnh phúc. Tuy nhiên, sự thật lại không phải như vậy: đôi mắt của chúng ta có thể nhìn thấy được ánh sáng, mỗi ngày cũng có thể phơi nắng nửa ngày, nhưng vốn không phải ai ai cũng đều cảm giác hạnh phúc.
Muốn hạnh phúc phải biết nhận ra và loại bỏ những điều khiến ta không hạnh phúc
Trong Phật giáo cho rằng, muốn xây dựng đời người hạnh phúc, trước hết phải loại trừ đi các nhân tố khiến ta không hạnh phúc.
Nhận thức sai lầm, quan niệm điên đảo: Nếu không tin vào nhân quả, làm xằng làm bậy, hoặc không hiểu rõ vô thường, cho rằng hết thảy của thế gian đều là vĩnh viễn không đổi thay, ví như nói chấp trước vào cái sắc thân này, cho rằng có thể sống mãi không già, không bao giờ biến đổi, mỗi ngày đều đi trang điểm cho nó. Nhưng thật ra, hết thảy các pháp hữu vi nơi thế gian đều là bởi nhân duyên hòa hợp mà sinh khởi, là biến đổi theo thời gian, vốn không phải là bản thân ta, cũng không phải sở hữu của ta, đều là vô thường cả, như trong cuốn “Vạn thiện đồng quy tập” có nói:
“Vô thường tấn tốc, niệm niệm thiên di, thạch hỏa phong đăng, thệ ba tàn chiếu, lộ hoa điện ảnh, bất túc vi dụ”.
Tạm hiểu là: “Vô thường biến đổi mau; từng niệm nối tiếp nhau; đá lửa gió đèn đó; sóng hết ánh lửa tàn; sương hoa là bóng ảnh; chẳng có gì nói thêm”. Đây đều nói rõ đạo lý vô thường của đời người.
Tham sân si: Nói từ 12 nhân duyên, vô minh là căn nguyên của tham sân si, mà vô minh là vấn đề sót lại của mọi phiền não tham sân si trước đây, vô minh không phá trừ, thói xấu khó bỏ được, thì khó thoát ra khỏi luân hồi. Nếu như chúng ta để những phiền não này lèo lái đời người của chúng ta, thì sẽ hại người hại mình, cuối cùng ắt sẽ phải đọa lạc vào ba ác đạo, thống khổ không có hồi kết. Vậy nên chúng ta cần phải tu tập Phật Pháp, dựng nên vũ trụ quan và nhân sinh quan được giảng trong Phật Pháp, thế thì đời người mới sẽ sống được hạnh phúc, mới có thể không ngừng tiến bước trên con đường Bồ Đề vô thượng.
Hành vi bất thiện: gieo nhân bất thiện, chiêu cảm quả đắng. Những thứ này đều là nhân tố tạo thành bất hạnh của đời người.
Nếu mong muốn có đời người hạnh phúc, thì hãy nên “từ bỏ mọi điều ác, tu tập mọi hạnh lành”, từ trên “nhân” tránh việc tạo tác nghiệp bất thiện, ba nghiệp thân-khẩu-ý đều là hướng về phương diện tốt đẹp, thiện lương, tích cực, đem lại lợi ích cho mọi người mà nỗ lực, như vậy sẽ không có “quả” đắng nữa.
Chấp trước vào cái tôi quá mạnh mẽ: Lấy bản thân làm trung tâm đối mặt với hết thảy của thế gian; hoặc là chấp trước vào những gì mình có được là của bản thân, như chấp vào thân thể là thuộc về ta, chấp vào danh tiếng là thuộc về ta, chấp vào của cải là thuộc về ta. Chúng ta cần phải biết rằng mọi phiền não đều là “chấp vào cái tôi” mà khởi nên, chính như “Duy Thức thuật ký” nói:
“Sở dĩ nhiều chướng ngại phiền não, đều là bởi cái chấp ngã của ta mà sinh ra những phiền não này, nếu không chấp vào cái tôi quá, thì sẽ không còn phiền não để nói đến nữa”. Chấp trước là căn nguyên của mọi đau khổ, là nguyên nhân khiến chúng ta không thể giải thoát được khỏi luân hồi sinh tử. Chúng ta nếu muốn cuộc đời của mình sống được an vui, sinh mệnh có được giải thoát cuối cùng, đắc được đại tự tại, thì cần phải phá trừ chấp trước vào cái tôi và những gì mình đã có.
Những điều làm nên hạnh phúc thật sự của đời người
Nếu như tiền bạc, tình yêu, quyền lực, trường thọ đều không phải là hạnh phúc cuối cùng, thế thì đời người hạnh phúc theo quan niệm của Phật học là gì đây? Xin đưa ra mấy ví dụ dưới đây:
Những điều không có được thì không cần quá để tâm
Những bất hạnh của thế gian, là bởi bạn quá để tâm đến chúng, mới tạo thành tổn thương trong bạn. Bất hạnh của thế gian, là bởi bạn để tâm, mới sẽ tạo thành tổn thương trong bạn. Nếu bạn không để ý, thì bất hạnh có lớn đến đâu, cũng đều sẽ không làm tổn thương được bạn. Vậy nên, nếu muốn thoát khỏi cảm xúc cá nhân, nhận rõ thực tại của đời người một cách chính xác, xem các pháp đều là không, chính là để có thể thản nhiên đối diện với mọi bất hạnh của đời người.
Học cách biết đủ
Trong “Phật Di Hiếu Kinh” có viết: “Người mà biết đủ, tuy nằm trên mặt đất, nhưng vẫn cảm thấy an vui. Còn người không biết đủ, dù có ở trên thiên đường, cũng thấy không vừa ý. Người không biết đủ, tuy thân ở cảnh giàu sang, tận sâu trong tâm vẫn nghèo khổ thiếu thốn. Còn người biết đủ, dù thân sống trong cảnh nghèo khổ, nhưng lòng lại như sống trong cảnh giàu sang”.
Một người mà lòng tham không đáy, dù có sở hữu nhiều của cải hơn, địa vị cao sang hơn nữa, cũng sẽ luôn không cảm thấy đủ, sống mà không có được cảm giác hạnh phúc; còn người biết đủ, lại có thể trong điều kiện vật chất cực kỳ giản đơn, mà có được thỏa mãn và vui vẻ.
Học biết khiêm tốn
Vạn sự thành công bởi khiêm tốn, thất bại bởi kiêu ngạo. Khe nước bởi ở chỗ thấp, nên có thể dung nạp trăm sông. Ngọn lúa khi đã chín vàng, luôn cúi mình thấp hơn. Vậy nên chúng ta cần phải học biết khiêm tốn, như mặt đất khiêm tốn, mới có thể chuyên chở được vạn vật, thành tựu được vạn sự.
Tâm thái tốt đẹp
Nền tảng của hạnh phúc trước hết cần phải có một tâm thái tốt. Một người tâm địa thiện lương, những lúc bình thường bồi dưỡng lòng công đức, chú ý đến lợi ích của mọi người, kết nhiều thiện duyên, thế thì nhân duyên đầy đủ, hạnh phúc tự nhiên sẽ ở trong tầm tay.
Gieo rộng cái nhân hạnh phúc
Trong cuộc sống, làm nhiều điều thiện, vui vẻ cho đi, mở ra ngọn nguồn vui vẻ hạnh phúc trong sinh mệnh, thì có thể có được hạnh phúc vô cùng vô tận.
Chúng ta có thể khiến cuộc sống của chúng ta tràn đầy niềm vui, chúng ta cũng có thể khiến cho cuộc sống của chúng ta trở nên phong phú sặc sỡ muôn màu. Nhân duyên nhân quả của may mắn và bất hạnh, một mặt loại bỏ hết những nguyên nhân bất hạnh của đời người từ căn bản, một mặt khác cố gắng gieo trồng nhân duyên hạnh phúc, chỉ có như vậy mới có thể có được đời người hạnh phúc.
(Theo Đại Kỷ Nguyên)
