Cà phê có thể là bạn tốt của sức khỏe, nếu uống đúng cách. Ảnh: Pexels

Nhiều người có thói quen bắt đầu ngày mới bằng một ly cà phê. Nhưng uống cà phê như vậy có lợi cho sức khỏe không? Có những rủi ro nào không?

Nhiều nghiên cứu đã ghi nhận những tác dụng có lợi của cà phê: từ tăng tỉnh táo, tăng năng lượng, tới giảm nguy cơ một số bịnh mãn tính.

Bác sĩ Brian giải thích rằng chất caffeine trong cà phê tác động lên não, chặn receptor adenosine - từ đó giúp giảm buồn ngủ, tăng dopamine và noradrenaline, làm cho tinh thần phấn chấn hơn.

Điều này hoàn toàn phù hợp với cơ chế sinh học đã biết: caffeine là chất kích thích nhẹ, làm tăng sự chú ý và tập trung.

Chất caffeine có trong hạt cà phê, trà, hạt ca cao, hạt kola, lá yerba mate, quả guarana, sô cô la, các loại đồ uống năng lượng, và một số loại thuốc không kê đơn.

Các nghiên cứu tổng hợp (meta-analyses) cho thấy uống cà phê ở mức độ “vừa phải” có liên quan tới việc giảm nguy cơ một số bịnh mãn tính.

Theo viện nghiên cứu của Trường Y tế công của đại học Harvard T.H. Chan: “Những người uống cà phê ít có nguy cơ phát triển bịnh tim mạch, rung nhĩ và tử vong do tim mạch hơn so với người không uống”.

Một nghiên cứu khác được đăng trên European Heart Journal vào năm 2025 cho thấy: “Uống cà phê vừa phải (thường 3-5 ly/ngày) liên quan với giảm nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân và giảm nguy cơ bịnh mạn tính như tim mạch, tiểu đường, ung thư gan và tử vong.”

Ngoài ra, nghiên cứu còn ghi nhận lợi ích trên chức năng nhận thức như giảm nguy cơ sa sút trí tuệ, Alzheimer và các bịnh về gan.

Dù cà phê có nhiều lợi ích, nhưng bác sĩ Brian Cung và các nguồn tin y tế cũng nhắc nhở rằng không phải ai cũng nên uống nhiều, và có một số nhóm đặc biệt cần cân nhắc kỹ.

Những nhắc nhở và rủi ro cần biết

Bác sĩ Brian Cung nói rằng phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú nên “hạn chế uống cà phê nhiều” - vì caffeine và các hoạt chất có thể truyền vào bào thai hoặc nhiễm qua sữa mẹ và có thể gây ảnh hưởng như bé khó ngủ hơn, dễ giật mình.

Theo hướng dẫn từ Royal Hospital for Women: “Giới hạn dùng caffeine cho phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú là tối đa 200 mg/ngày”.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng cảnh báo rằng caffeine quá mức có thể liên quan đến trọng lượng trẻ khi sinh thấp, sinh non.

Uống quá nhiều cà phê và các phản ứng phụ

Bác sĩ Brian nêu một số phản ứng phụ: tay run, hồi hộp, mất ngủ, tim đập nhanh, bụng đói hơn…

Điều này phù hợp với lý thuyết rằng caffeine là chất kích thích và nếu tiêu thụ quá mức thì có thể có những tác dụng không mong muốn.

Một số nghiên cứu cũng nhấn mạnh: mặc dù cà phê nói chung an toàn ở mức vừa phải, nhưng uống quá nhiều (ví dụ hơn 5-6 ly/ngày) có thể mang lại rủi ro.

Cách uống cà phê để có lợi nhất, theo các nghiên cứu

Điều quan trọng không chỉ là cà phê, mà còn là cách pha và uống.

Bác sĩ Brian Cung nhắc nhở rằng, nếu uống cà phê pha với nhiều đường, sữa đặc, ví dụ như cà phê sữa đá kiểu Việt Nam, thì lợi ích có thể bị mất do đường hóa học, lượng calo, chất béo thêm vào, làm tăng nguy cơ béo phì, tiểu đường… nên việc uống “cà phê đen hoặc ít đường” là lựa chọn tốt hơn.

Bác sĩ Brian cho rằng, nên ưu tiên uống cà phê xay từ hạt (ground coffee) hơn loại không rõ nguồn gốc hoặc đồ uống “energy/coffee mix” chứa nhiều chất phụ gia.

Nếu muốn thêm sữa, sữa hạt như almond milk hoặc oat milk sẽ tốt hơn sữa bò hoặc soymilk, do tương tác giữa protein sữa và phytochemicals cà phê.

Về thời điểm tốt nhất để uống cà phê, một nghiên cứu đăng trên European Society of Cardiology năm 2025 chỉ ra rằng uống cà phê buổi sáng mang lại lợi ích lớn hơn uống cả ngày.

Điều quan trọng là, nếu có bất kỳ bịnh lý nào (tim mạch, gan, lo âu, mất ngủ…) đang mang thai hoặc đang cho con bú, hãy hỏi ý kiến bác sĩ về việc uống cà phê.

(Trần Lê - Theo SBS News)