Trong việc giao tiếp với người để kết bạn, để làm việc chung, để hợp tác làm ăn hay thậm chí biết để đối phó; người Việt xưa có rất nhiều kinh nghiệm, dùng ca dao truyền lại cho con cháu. Một số câu diển hình của lãnh vực này được đơn cử dưới đây.

Thoạt tiên, nhìn dáng dấp bề ngoài suy ra tâm tánh:

• Trông mặt mà bắt hình dong, Con lợn có béo thì lòng mới ngon.
• Tốt gỗ hơn tốt nước sơn,

Xấu người đẹp nết còn hơn đẹp người.

Biểu lộ kiểu cách của người:

• Quan thấy kiện như kiến thấy mỡ.
• Ăn ngay nói thật, mọi tật cũng lành.
• Làm người phải đắn phải đo,

Phải cân nặng nhẹ, phải dò nông sâu.

Sống mẫu mực, giữ nghĩa nhân:

• Ơn ai một chút chớ quên,

Phiền ai một chút để bên cạnh lòng.

• Làm khi lành, để dành khi đau.
• Của người bồ tát, của mình lạt buộc.
• Đánh bạc quen tay, ngủ ngày quen mắt, ăn vặt quen mồm.
• Đường giao tiếp cốt vẹn toàn,

Việc mình không muốn chớ làm cho ai.

• Rượu ngon bất luận be sành,

Áo rách khéo vá, hơn lành vụng may.

Biết tỏ lòng thương cảm, sẻ chia:

• Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ.
• Nói lời phải giữ lấy lời,

Đừng như con bướm đậu rồi lại bay.

• Lời nói chẳng mất tiền mua,

Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau.

Người Việt xưa nhận diện bản chất của con người bằng trải nghiệm thực tế, có thể phải một thời gian dài mới kết thành ca dao.

Trong truyện cổ tích, chẳng hạn như Thạch Sanh

- Lý Thông, người dựng truyện cũng tạo nên mỗi nhân vật một tánh nết. Lý Thông thuộc dạng gian tham và xảo quyệt, Thạch Sanh dũng cảm, tốt bụng; mẹ Thạch Sanh chân chất, thương người; công chúa là người biết ơn, trọng tình nghĩa.

Ngày nay, các nhà tâm lý thường đưa ra 4 tuýp người dưới phương thức DISC khi phân loại con người bình thường qua những đặc điểm, tích cách của con người.

Hiểu rõ về các tuýp người giúp chúng ta tương tác hiệu quả hơn trong công việc và cuộc sống hàng ngày. Chúng ta có thể điều chỉnh cách giao tiếp và làm việc của mình để phù hợp với từng tuýp người, từ đó tạo ra môi trường làm việc tích cực và hiệu quả hơn. Việc nhận diện và hiểu rõ các tuýp người không chỉ giúp cải thiện kỹ năng giao tiếp mà còn giúp xây dựng mối quan hệ     tốt hơn với những người xung quanh. Áp dụng những kiến thức này trong cuộc sống hàng ngày để thấy sự khác biệt!

BẢN CHẤT CỦA TỪNG TUÝP NGƯỜI

Mỗi người mỗi tánh, nhưng các nhà tâm lý cho rằng con người được phân loại thành bốn tuýp qua dạng thức DISC (Dominance, Influence, Steadi- ness và Compliance).

Tuýp D (Áp đặt)

Những người thuộc nhóm D (áp đặt hay thống trị) là những người dám chấp nhận rủi ro, thẳng thắn và cầu tiến. Họ biết họ phải làm gì và làm thế nào để đạt được điều đó. Thông thường, họ có thể tự coi mình là những nhà “lãnh đạo bẩm sinh”, thích tập trung vào bức tranh toàn cảnh trong khi giao phó những chi tiết  nhỏ nhặt cho các cá nhân khác trong nhóm. Tuýp người D không ngại thay đổi hướng đi hoặc chiến thuật để đạt được kết quả và họ không ngại chấp nhận rủi ro đã được tính toán.

Sự quyết đoán và tính cạnh tranh khá cao là điểm

chung của tuýp D. Khi mọi việc suôn sẻ, họ yêu thích thành công và địa vị cao hơn mà họ được hưởng. Khi mọi việc không như ý, họ không ngại thay đổi kế hoạch và thử lại.

Tuýp I (Ảnh hưởng)

Tuýp người nhóm I (tính cách ảnh hưởng) rất nhiệt tình và hoạt bát. Họ giỏi thúc đẩy mọi người xung quanh và chia sẻ quan điểm tích cực của mình. Họ tập trung vào con người, thích xây dựng các mối quan hệ làm việc và hợp tác với những người xung quanh để đạt được những thành tựu to lớn. Đôi khi họ có thể thiếu tổ chức và tập trung hoặc quá lạc quan về năng lực của nhóm, nhưng nhìn chung, họ là những thành viên hiệu quả, khuyến khích mọi người xung quanh làm việc chăm chỉ.

Tuýp S (Kiên định)

Là trụ cột của bất kỳ nhóm nào, những người thuộc tuýp S (tính cách kiên định) đáng tin cậy và hỗ trợ. Họ có xu hướng lắng nghe tốt, thực sự quan tâm đến quan điểm và góc nhìn của những người xung quanh. Họ coi trọng sự dân chủ và có bản tính dễ chịu, đôi khi họ im lặng khi gặp vấn đề, không muốn làm phiền bất kỳ ai hoặc thách thức hiện trạng. Thích một môi trường làm việc hài hòa và nhất quán, những người tuýp S có thể không thích thay đổi và có thể mất một thời gian để họ làm quen với những cách làm việc mới.

Tuýp C (Khiêm tốn)

Người thuộc tuýp C (tính cách khiêm tốn, nhường nhịn) có năng lực và độc lập, thích làm việc một mình để mang lại kết quả ấn tượng và chính xác. Họ có cách tiếp cận vấn đề một cách có phương pháp và phân tích, nghiên cứu kỹ lưỡng và so sánh các lựa chọn trước khi đưa ra kết luận. Tuy nhiên, kỹ năng của người tuýp C có thể bị cản trở bởi nỗi lo lắng về việc làm sai hoặc không đạt được sự hoàn hảo. Để thể hiện tốt nhất, người tuýp C thường cần vượt qua “chủ nghĩa hoàn hảo” và học cách hợp tác hoặc ủy quyền để hoàn thành công việc.

Phương thức xếp loại con người DISC dựa trên lý thuyết của nhà tâm lý học William Moulton Marston từ năm 1928, nhưng tới nay vẫn được sử dụng để nhanh chóng và dễ dàng tìm ra những cá nhân hoặc phù hợp nhất hay ít phù hợp nhất để tạo thành một nhóm làm việc chung. Kết quả đánh giá xác định bốn tuýp người, nhưng nhiều người phù hợp với nhiều hơn một tuýp và thực tế là sự pha trộn của các tuýp.

SỰ PHỐI HỢP CỦA CÁC TUÝP NGƯỜI

Tuy phân loại tính cách con người thành 4 tuýp, thực tế vẫn có sự giao thoa giữa các tuýp để công việc đạt kết quả nhanh chóng ta tốt hơn.

Giữa D và S

Việc  đánh giá DISC cho thấy tuýp D và tuýp  S được coi là hai loại tính cách “đối lập”: trong khi D hướng ngoại, năng động và hướng đến công việc, S có xu hướng dè dặt, trầm ngâm và hướng đến con người. Nhưng, như người ta vẫn nói, trái ngược nhau thì hút nhau!

Có thể mất một thời gian để tuýp D và S hiểu được hành vi, phong cách giao tiếp và phong cách lãnh đạo của nhau, nhưng với sự nỗ lực từ cả hai phía, hai tuýp này có thể trở thành một mối quan hệ đối tác hiệu quả cao. Điều này là do kỹ năng và hành vi của họ có thể bổ sung hoàn hảo cho những hạn chế của nhau, tạo nên một đội ngũ mạnh mẽ.

Về quyết định, trong khi D thích nhanh chóng đưa ra và chấp nhận rủi ro, S lại e ngại rủi ro và ngại thay đổi hơn nhiều. Bằng cách làm việc cùng nhau, D có thể khuyến khích S nhìn thấy giá trị của việc thách thức, mang lại nhiều đổi mới và tư duy đột phá hơn cho các dự án chung của họ. Mặt khác, tuýp S có thể bổ sung cho điều này bằng cách giúp tuýp D dự đoán tốt hơn hậu quả của quyết định và tác động đến họ để cân nhắc xem điều này có thể ảnh hưởng đến người khác như thế nào.

Về giao tiếp, thoạt nhìn, D và S có thể thể hiện phong cách rất khác nhau, nhưng cả hai đều có thể học hỏi và phát triển từ đối phương. Tuýp D có xu hướng trực tiếp và quyết đoán hơn, đôi khi tỏ ra thiếu kiên nhẫn với những người không thẳng thắn như họ. Ngược lại, tuýp S coi trọng sự hòa hợp và tuân thủ đến mức không thể chấp nhận được, thích im lặng thay vì gây ra xung đột với những quan điểm khác biệt của họ. Tuy nhiên, mối quan hệ làm việc giữa D và S với sự hiểu biết tốt về DISC có thể giúp cả hai học cách hiểu phong cách của nhau và nhờ đó giao tiếp hiệu quả hơn với mọi người.

Giữa I và C

Tuýp I và C có nhiều điểm khác biệt nhưng có thể làm việc hiệu quả cùng nhau nếu họ hiểu rõ về DISC. Trong khi tuýp I hướng đến con người và năng động, tuýp C hướng đến nhiệm vụ và suy ngẫm, nghĩa là cả hai đều mang lại những góc nhìn khác biệt và giá trị cho bất kỳ nhóm nào.

Về công việc dự án, tuýp I và C có thể là một đội mạnh mẽ khi cùng nhau làm việc do tính chất bổ sung trong hành vi của họ. Mặc dù I giỏi khởi tạo dự án, thúc đẩy các thành viên khác trong nhóm và suy nghĩ tích cực về nhiệm vụ được giao, nhưng đôi khi họ có thể gặp khó khăn trong việc tổ chức hoặc hoàn thành nhiệm vụ. Đó là lúc tuýp C phát huy tác dụng; khả năng tập trung vào các chi tiết nhỏ, nghiên cứu sâu rộng và áp dụng phương pháp tiếp cận có hệ thống vào các nhiệm vụ là một cách tuyệt vời để đảm bảo đà phát triển của dự án tiếp tục.

Về trình bày và đàm phán, mặc dù tuýp C là những người làm việc độc lập với năng khiếu làm việc chính xác và hiệu quả, nhưng họ thường dè dặt hơn và có thể gặp khó khăn trong việc truyền đạt tầm quan trọng của công việc này cho người khác. Họ có xu hướng tập trung quá nhiều vào chi tiết và bỏ qua bức tranh toàn cảnh, và đôi khi nỗi lo lắng về việc hoàn thành nhiệm vụ đúng hoặc hoàn hảo có thể cản trở sự nhiệt tình của họ đối với công việc. May mắn thay, tuýp I phát triển mạnh trong những tình huống mà họ có thể giao tiếp với mọi người và sử dụng các kỹ năng thuyết phục và giao tiếp xã hội của mình để truyền đạt thông tin chính xác. Bản chất năng động của họ có thể khơi dậy sự nhiệt tình cho dự án hoặc thỏa thuận, và khả năng nhìn nhận bức tranh toàn cảnh của họ cũng rất có giá trị trong trường hợp này. Khi làm việc cùng nhau, I và C thường hiệu quả hơn nhiều so với khi làm việc riêng lẻ.

Mặc dù chúng ta chỉ xem xét chi tiết một vài mối quan hệ DISC cụ thể, nhưng có rất nhiều cặp đôi có thể mang lại hiệu quả và năng suất cao trong môi trường làm việc. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là hiểu rõ về DISC là điều cần thiết để đạt được sự hợp tác tốt nhất có thể. Bằng cách hiểu được đặc điểm, điểm mạnh và hạn chế của mỗi tuýp người, các thành viên trong nhóm có thể gắn kết, thấu hiểu và làm việc hiệu quả hơn./.