Tục ngữ Việt Nam có câu “To đầu mà dại, bé d… mà khôn”. Ngày nay khoa học cho biết người não to không có nghĩa là thông minh hơn người não nhỏ.

Các nhà khoa học tự nhiên của nhiều thời đại đều phỏng đoán rằng các bộ óc của thiên tài và người thường không giống nhau, nhưng chưa rõ không giống nhau ở điểm nào? Thắc mắc dẫn đến tìm tòi có từ 7,000 năm và cho đến nay lời giải đáp vẫn chưa rõ ràng.

Khi tìm tòi về bộ óc, khoa học cho biết cư dân gốc gác của các châu lục được Trời phú cho một bộ óc có trọng lượng trung bình khác nhau.

Cách đây khoảng 120 năm, nhà khoa học Đức Theodor von Bishoff nghiên cứu khối lượng chất xám của 2,000 người thuộc nhiều địa vị xã hội khác nhau đã từ biệt thế giới này. Cuộc nghiên cứu của ông đưa ra kết luận rằng, những người có bộ não nặng nhất không phải là các học giả hoặc quý tộc mà là giới làm việc năng nhọc bằng tay chân, sức lực. Các thế hệ nghiên cứu tiếp theo đã xác lập rằng, bộ não của những người khác nhau không giống nhau như cây cối trong rừng.

Gần đây nhất, các nhà nghiên cứu Trung Quốc có thể vừa tìm ra chìa khóa cho một bí ẩn đã làm đau đầu các nhà khoa học trong nhiều thập kỷ: Tại sao não trung bình của người châu Á lại lớn hơn đáng kể so với não trung bình của người châu Âu hoặc châu Phi?

Theo một nghiên cứu mới của Viện Động vật học Côn Minh thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc, câu trả lời thực tế có thể nằm ở quá trình chọn lọc theo thuyết Darwin trong các quần thể Đông Á, tờ South China Morning Post đưa tin.

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Human Genetics vào đầu năm 2017, đưa ra giả thuyết rằng các đột biến gen đã dẫn đến não lớn hơn trong nhóm này do quá trình chọn lọc tự nhiên. Sự ưu tiên như vậy đáng chú ý là không có ở châu Âu hoặc châu Phi.

Phát hiện này lần đầu tiên được đưa ra bởi một nhóm các nhà nghiên cứu người Mỹ cách đây ba thập kỷ sau khi nghiên cứu hơn 20,000 hộp sọ người hiện đại từ các nơi khác nhau trên thế giới trong cuộc khảo sát được coi là lớnnhất về kích thước não. Các phát hiện cho thấy dung tích hộp sọ trung bình của người Đông Á (thể tích bên trong hộp sọ) là 1,415 cm3, lớn hơn so với người châu Âu, trung bình là 1,362 cm3 và 1,268 cm3 của người châu Phi. Các nghiên cứu tương tự khác sau đó cũng ủng hộ những phát hiện như vậy nhưng không có nghiên cứu nào có thể giải thích tại sao.

Một yếu tố khác cũng quan trọng: Sự dư thừa chất xám ở một số vùng này được bù cho sự thiếu hụt ở một số vùng khác. Các nhà khoa học của Viện nghiên cứu não ở Đức mới đây cho biết, ở một nhạc công có thính giác tinh tế, lớp 4 trong vỏ thính giác sơ thủy dày gấp hai lần so với người không có năng khiếu âm nhạc; ở người họa sĩ, lớp 4 trong vỏ thị giác sơ thủy cũng dày hơn. Đó có lẽ là cái đã tạo nên cơ sở vật chất cho thiên tài.

Theo nhóm nghiên cứu Trung Quốc do Giáo sư Su Bing đứng đầu, một gen có tên là CASC5, một trong tám gen điều chỉnh kích thước não người, có thể nắm giữ câu trả lời cho câu đố này.

Gen này là duy nhất vì các đột biến gen của nó ở người tương đối mới và chỉ được kích hoạt sau khi tổ tiên của chúng ta rời khỏi châu Phi khoảng 50,000 đến 100,000 năm trước.

Sau khi phân lập và so sánh các đột biến CASC5 ở các nhóm khác nhau, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy "tần suất cao" của bốn đột biến làm tăng kích thước não ở người Đông Á. So với châu Âu hoặc châu Phi, các đột biến (tăng trưởng) hiếm hơn nhiều.

Các nhà nghiên cứu Trung Quốc viết trong bài báo “Lý do chính xác tại sao điều này xảy ra vẫn chưa hoàn toàn rõ ràng”. Giáo sư Su Bing thừa nhận rằng đó chỉ là suy đoán ở giai đoạn này.

“Câu trả lời chính xác cần được nghiên cứu thêm”, ông tuyên bố.

Tuy nhiên, Giáo sư Su Binh đã làm rõ rằng sự khác biệt về kích thước không giải thích được bất kỳ lợi thế trí tuệ nào của não người châu Á so với những người khác.

Ông nhấn mạnh “Nghiên cứu khoa học không tìm thấy bằng chứng nào, hoàn toàn không có bằng chứng nào chứng minh sự tồn tại của sự khác biệt về trí tuệ giữa các chủng tộc”.

Não người trưởng thành trung bình nặng khoảng 1.3 kg. Trọng lượng não thay đổi tùy theo các yếu tố như giới tính và kích thước cơ thể.

Ở nam giới, trọng lượng trung bình là khoảng 1,370 g và ở phụ nữ là khoảng 1,200g. Thể tích não là khoảng 1,260 cm3 ở nam giới và 1,130 cm3 ở phụ nữ, mặc dù có sự khác biệt đáng kể giữa các cá nhân.

Khi tuổi tác tăng lên, trọng lượng não giảm 2.7 g ở nam giới và 2.2 g ở nữ giới mỗi năm. Mỗi cm chiều cao cơ thể, trọng lượng não tăng lên không phụ thuộc vào giới tính, trung bình khoảng 3.7 g.

Điều gì xảy ra với não củanam giới khi họ già đi? Khi chúng ta già đi, não của chúng ta sẽ co lại về thể tích, đặc biệt là ở vỏ não trán. Khi mạch máu của chúng ta già đi và huyết áp tăng lên, khả năng đột quỵ và thiếu máu cục bộ tăng lên và chất trắng của chúng ta phát triển các tổn thương. Suy giảm trí nhớ cũng xảy ra khi lão hóa và hoạt động của não trở nên song phương hơn đối với các nhiệm vụ ghi nhớ.

Chỉ với não bộ nhỏ bé đó chứa đựng tính cách và tất cả ký ức của chúng ta. Bộ não điều phối suy nghĩ, cảm xúc và chuyển động của chúng ta.

Hàng tỷ tế bào thần kinh trong não giúp chúng ta làm được tất cả những điều đó. Được gọi là tế bào thần kinh, các tế bào não này gửi thông tin đến các bộ phận còn lại của cơ thể. Nếu chúng không hoạt động bình thường, các cơ của chúng ta có thể không chuyển động trơn tru. Chúng ta có thể mất cảm giác ở một số bộ phận trên cơ thể. Suy nghĩ của chúng ta có thể chậm lại.

Não không thay thế các tế bào thần kinh bị tổn thương hoặc bị phá hủy. Vì vậy, điều quan trọng là phải chăm sóc chúng. Chấn thương đầu, sử dụng ma túy và các tình trạng sức khỏe như bệnh Alzheimer và Parkinson có thể gây tổn thương hoặc mất tế bào não.

Phát triển các thói quen về sức khỏe não bộ là một cách quan trọng để giữ cho não của chúng ta khỏe mạnh. Điều đó bao gồm việc tuân thủ các biện pháp an toàn và giữ cho não của chúng ta hoạt động và tỉnh táo.

Do đó, an toan cho hộp sọ của chúng ta là quan trọng hơn hết. Luôn đội mũ bảo hiểm khi có nguy cơ chấn thương đầu, ví dụ như leo cao, trèo cây, cưỡi ngựa, trượt ván, trượt tuyết, chơi thể thao đối kháng hoặc đạp xe. Chấn thương não nghiêm trọng hoặc tái phát có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ.

Nhất là ở tuổi già, hãy cẩn thận khi bị ngã và dọn dẹp đồ đạc lộn xộn trong nhà hoặc các chướng ngại vật có thể gây vấp ngã, chẳng hạn như thảm trên nền nhà không còn bằng phẳng hoặc thảm rời. Cẩn thận khi lên cầu thang, đường lái xe dốc và mặt đất không bằng phẳng hay ướt át. Mất thính lực cũng là một yếu tố nguy cơ đối với chứng mất trí nhớ.

Một bài viết trong số báo tới sẽ đưa ra những phương thức giúp chúng ta có được một bộ não khỏe mạnh. Kính mời quý độc giả đón xem.

N. R. (Viết cho Nam Úc & Dân Việt)