Bronze Orange Bug (rệp đồng hay bọ xít). Ảnh: ABC Australia

Cùng tìm hiểu các loại sâu bệnh phổ biến không tốt cho cây trái, rau củ, hoa lá trong vườn nhà ở Úc, cách phòng ngừa cũng như các phương pháp loại bỏ sâu bệnh thân thiện với môi trường.

Cùng tìm hiểu các loại sâu bệnh phổ biến nhất không tốt cho cây trái, rau củ, hoa lá trong vườn nhà ở Úc.

1. Aphids (rệp vừng)

Ảnh: ABC Australia

Rệp vừng là loại côn trùng nhỏ, chỉ tầm 0,5mm và có khả năng cắn hút rất dữ dội. Chúng có nhiều màu bao gồm xanh lá cây, vàng, cam, đỏ, be, hồng và đen.
 

Rệp thường ăn trái cây, rau, cây cảnh và nhiều loại cây khác bằng cách hút nhựa cây.
 

Đầu tiên, bạn cần xác định các dấu hiệu xem có phải rệp tấn công cây hay không, bằng cách:

• Tìm kiếm những chiếc lá cuộn tròn, vàng, nâu, rụng lá bất thường hoặc phát triển còi cọc. Rệp thường có thể được phát hiện trên các đầu chồi mới và mặt dưới lá.
• Kiểm tra lá và thân cây xem có chất lỏng dính không. Chất lỏng này được gọi là "honeydew" – dịch ngọt do rệp tạo ra. Hãy để mắt đến kiến trên cây của bạn, vì chất lỏng có đường này thu hút kiến.
• Kiểm tra lá và cành cây trồng để tìm các đốm đen. Nó có thể là nấm bồ hóng do dịch ngọt tiết ra từ do rệp vừng hút nhựa cây. 

Rệp vừng có khả năng sinh sản nhanh chóng và có thể trở thành vấn đề nghiêm trọng đối với khu vườn của bạn. Để loại bỏ những loài gây hại trong vườn này, bạn có thể dùng các cách thân thiện với môi trường sau:

• Loại bỏ các đàn rệp nhỏ một cách hiệu quả bằng cách nghiền nát côn trùng bằng tay hoặc tỉa khu vực bị ảnh hưởng của cây.
• Dùng vòi nước lạnh phun mạnh để rửa sạch cây bị bệnh. Nhớ rửa sạch mặt dưới của lá vì rệp ẩn náu ở đó.
• Thu hút côn trùng có ích, chẳng hạn như bọ rùa, bọ cánh cứng và ong bắp cày ký sinh, chúng sẽ ăn thịt rệp.
• Đắp lá cà chua hoặc xịt tỏi.
• Sử dụng bình xịt với dầu làm vườn hoặc xà phòng diệt côn trùng. (Đối với trường hợp nhiễm trùng nặng)

2. Caterpillars (sâu bướm)

Ảnh: ABC Australia

Trước khi trở thành những con bướm xinh đẹp, những sinh vật này ăn lượng lớn lá cây và chui vào trái cây. Phân của chúng làm bẩn mùa màng.
 

Triệu chứng sâu bướm gây hại cho cây:

• Rụng lá là một trong những triệu chứng rõ ràng do sâu bướm phá hoại cây.
• Các triệu chứng tinh vi hơn bao gồm mép lá bị sần sùi, các lỗ nhỏ trên lá và lá bị trơ xương.

Các cách phòng ngừa:

• Sử dụng lưới trồng cây để ngăn bướm đêm hoặc các loài bướm gây hại đẻ trứng trên cây trồng của bạn.
• Phá vỡ vòng đời của chúng bằng cách nhặt bỏ những chiếc lá có trứng hoặc sâu bướm nhỏ. Loại bỏ những con sâu bướm lớn nếu không có quá nhiều.

Các loại thuốc xịt tự nhiên có thể tự làm để diệt trừ hay ngăn ngừa sâu bướm:

• Sử dụng xà phòng lỏng và nước: Sâu bướm thực sự nhạy cảm với mùi, chúng tránh bất cứ thứ gì có mùi hương mạnh. Bạn có thể đẩy lùi những loài gây hại này bằng cách phun một ít nước rửa chén pha loãng cho cây vào sáng sớm hoặc tối muộn (tỷ lệ: một muỗng cà phê nước rửa chén cho mỗi ly nước ấm). Sử dụng nước xà phòng cũng tạo ra bề mặt trơn trượt khiến sâu bướm không thể trèo lên cây. Đây là một cách tốt để loại bỏ sâu bướm nếu chúng chỉ quanh quẩn ở một nơi và chưa ăn bất kỳ chiếc lá nào.
• Hỗn hợp tỏi và ớt: Trộn tỏi nghiền nát với ớt cayenne trong một ít nước sôi. Khi hỗn hợp nguội đi, chỉ cần phun dung dịch này xuống cây, sâu bướm sẽ chết trong vòng vài giờ! Thế nhưng nó cũng có thể làm cháy lá, vì vậy hãy bảo đảm là không để lại cặn khi phun lên cây và dùng liều lượng vừa phải.
• Giấm: Chỉ cần trộn một ít giấm táo (apple cider vinegar) với nước theo tỷ lệ 2 muỗng canh trong 4 lít nước và phun cho cây của bạn cách ngày hoặc lâu hơn cho đến khi không còn sâu bướm bám quanh chúng. Axit trong giấm sẽ giết chết sâu bướm trong vòng vài giờ, vì vậy đây là một phương pháp rất hiệu quả để loại bỏ những sinh vật phiền phức này mà không cần dùng đến các hóa chất mạnh có thể hủy hoại hệ sinh thái trong khu vườn của bạn.

Ngoài ra, có một số loại cây có thể ngăn chặn sâu bướm như hoa cúc, cúc vạn thọ, ngò. Bạn có thể trồng xen kẽ để ngăn chặn sâu bướm gây hại cho cây.

3. Bronze Orange Bug (rệp đồng hay bọ xít)

Ảnh: ABC Australia

Rệp đồng hay còn gọi là bọ xít được xem là loài gây hại cho tất cả các loại cây có múi (citrus trees). Chúng chích hút nhựa cây, chồi non, hoa quả làm cho quả bị héo và rụng sớm. Khi đối phó với những loài gây hại này, hãy cực kỳ cẩn thận vì chúng tiết ra chất lỏng có mùi hôi có thể làm bỏng da và mắt khi tiếp xúc.
 

Hoạt động tích cực trong những tháng ấm hơn, không khó để xác định những con bọ màu cam đồng này. Chúng xuất hiện lần đầu tiên vào cuối mùa đông dưới dạng nhộng màu xanh lá chanh không dài hơn 6 mm. Khi chúng lớn lên, chúng đổi màu từ cam sang đồng, và cuối cùng chuyển sang màu nâu đen và đạt 25 mm khi trưởng thành hoàn toàn. Có nguồn gốc từ Úc, loài gây hại này có thể được tìm thấy ở các tiểu bang Queensland và New South Wales.
 

Thời điểm tốt nhất để kiểm soát bọ xít màu cam đồng là vào đầu mùa xuân khi chúng vẫn còn là nhộng. Sau đây là một số phương pháp kiểm soát hữu cơ để loại bỏ những con bọ xít này:

• Xịt Eco-Oil 10-14 ngày một lần trong suốt mùa đông và đầu mùa xuân để tiêu diệt nhộng trước khi chúng phát triển thành con trưởng thành. Thời gian để áp dụng biện pháp khắc phục này là cần thiết vì Eco-Oil không hiệu quả đối với bọ xít trưởng thành.
• Sử dụng dầu Neem.
• Nhúng bọ vào nước xà phòng hoặc cồn methyl hóa. Nhặt bọ bằng kẹp hoặc bằng tay. Thời điểm tốt nhất để bắt loại bọ này là vào những ngày nắng nóng khi chúng tập trung ở phần dưới thân cây nơi mát hơn.

4. Mealybugs (rệp sáp)

Ảnh: ABC Australia

Rệp sáp dài khoảng 4 mm và được bao phủ bởi một lớp sáp màu trắng. Chúng là loài gây hại phổ biến trong vườn và ảnh hưởng đến cây ăn trái, cây cảnh, dương xỉ và các loài hoa lan. Chúng thường tụ lại với nhau và có thể được phát hiện thành từng cụm, nhưng việc phát hiện chúng sớm sẽ ngăn chúng làm hại cây trồng của bạn.
 

Các cách loại bỏ rệp sáp:

• Thổi bay rệp sáp khỏi cây bằng một dòng nước mạnh
• Mang bọ rùa (ladybugs) đến vườn nhà
• Trồng cây thì là (fennel, dill) và những bông hoa tươi sáng trong vườn để xua đuổi rệp sáp
• Tỉa cây nếu cây bị nhẹ
• Thoa cồn tẩy rửa hoặc rượu mạnh đã methyl hóa lên rệp sáp. Chúng sẽ giết rệp sáp, nhưng không gây hại cho cây trồng
• Nước trộn tỏi hoặc ớt sẽ đuổi được rệp sáp

5. Whiteflies (bọ phấn trắng)

Bọ phấn trắng trưởng thành ở mặt dưới lá thảo mộc. Ảnh: ABC Australia

Bọ phấn trắng là loài côn trùng bay nhỏ có họ hàng với rệp và rệp sáp. Chúng trông giống như những con sâu bướm nhỏ và thường ẩn nấp ở mặt dưới của lá. Hai loài bọ phấn trắng phổ biến nhất ở Úc là bọ trắng lá bạc (silverleaf whitefly) và bọ trắng nhà kính (greenhouse whitefly).
 

Bọ phấn trắng hút nhựa cây, khiến cây còi cọc, héo úa và giảm năng suất. Bạn có thể loại bỏ bọ phấn trắng bằng cách:

• Loại bỏ các lá bị ảnh hưởng nếu mức độ phá hoại thấp
• Tưới nước cho cây trong nhiều ngày liên tiếp
• Cúc vạn thọ được trồng trong vườn thu hút những kẻ săn mồi tự nhiên như bọ cánh cứng (lacewings) và bọ rùa (ladybugs)
• Dùng hỗn hợp nước pha tỏi và ớt xịt cây
• Xịt xà phòng kali và dầu neem

6. Snails và slugs (ốc sên và sên)

Ảnh: ABC Australia

Ốc sên và sên có thể gây thiệt hại to lớn cho khu vườn nhà bạn. Chúng là loài côn trùng lớn hơn và thường có thể được phát hiện, nhưng bạn cần quan sát kỹ, nếu không có thể bỏ sót chúng. Ốc sên thích bóng râm và môi trường ẩm ướt, vì vậy hãy tìm chúng ở những nơi râm mát và ẩm ướt. Trong vườn, bạn sẽ nhận thấy những lỗ lớn trên lá, những vệt bạc sáng bóng và nếu vết phá hoại lớn, vườn rau và thảo mộc của bạn có thể bị phá hủy hoàn toàn.
 

Một số cách để loại bỏ ốc sên và sên:

• Tự tay nhặt chúng và thả vào nước xà phòng
• Dọn dẹp các địa điểm sinh sản tiềm năng như khu vực ẩm ướt và tối tăm trong vườn
• Phun hỗn hợp cà phê (một phần cà phê với năm phần nước) lên cây bị ảnh hưởng. Caffein trong cà phê sẽ giết chết chúng.
• Ốc sên và sên bị bia thu hút. Đặt bia vào lọ và chúng sẽ chui vào lọ và chết đuối.
• Vỏ trứng nghiền nát, tro gỗ, mùn cưa, vôi và vỏ bào gỗ là rào cản đối với ốc sên và sên. Đặt chúng trên đất để ngăn ốc sên và sên vào vườn.

7. European Earwig (bọ tai châu Âu)

Ảnh: SBS

Bọ tai châu Âu là một loài côn trùng ăn tạp sẽ ăn bất kỳ chất hữu cơ nào. Trong một số trường hợp, chúng có thể có lợi cho khu vườn vì chúng ăn các loài gây hại khác. Tuy nhiên, khi chúng phát triển quá nhiều, chúng bắt đầu ăn trái cây, hoa và các loại cây trồng khác trong vườn.
 

Bạn có thể xác định cây bị bọ tai châu Âu qua các dấu hiệu như các lỗ lởm chởm trên lá hoặc đầu lá bị cắt vụn. Ở cây ăn quả, bạn sẽ thấy thiệt hại giống như do chim gây ra.
 

Một số cách để loại bỏ bọ tai Châu Âu:

• Đặt tờ báo đã được làm ẩm vào một cái chậu và úp ngược nó lại.
• Bọ tai thu hút bởi bia nhưng sẽ chết khi uống phải bia. Đổ bia vào các chậu nhỏ và đặt các chậu gần khu vực có bọ tai châu Âu.
• Vỏ cam cũng sẽ thu hút loại bọ này. Rải vỏ cam xung quanh và loại bỏ bọ tai châu Âu vào sáng sớm, rồi cho chúng vào một xô nước xà phòng.