Trong dòng lịch sử Việt Nam có nhiều câu chuyện về người và về thời thế.

Thì ngày nay, ngay tại Úc này, các bà nội trợ cũng đang ở trong một thời thế khó khăn. Lợi nhuận của gia đình có giới hạn - nguyên năm hầu như không nhích lên chút nào hoặc có nhích cũng không quá 5 phần trăm. Vậy mà… vật giá leo thang, nấc thang cao thêm hàng tuần. Tuần trước, hộp trứng 1 tá cỡ 700g mới $6, nay vọt lên $7; giá điện nghe nói sẽ được phép tăng khoảng 10 phần trăm vào đầu tháng 7/2025. Trước thời thế như rứa, các bà nội trợ phải mần chi đặng chạy theo cho kịp? Phải thành người… thợ săn - săn thực phẩm!

Trước khi miêu tả về người thợ săn đi chọn lựa thực phẩm, xin kể câu chuyện về “thế thời, thời thế” của ông Ngô Thời Nhiệm - một nhân sĩ tài hoa, có sự lựa chọn can đảm.

Ông Ngô Thời Nhiệm (hay Ngô Thì Nhậm) sanh năm 1746 trong một gia đình thế tộc, dòng dõi nhiều người làm quan. Với gia thế thuận lợi cùng với tài năng của mình, ông làm quan tới chức Đốc Đồng Kinh Bắc và Lạng Sơn.

Nhưng thế kỷ 18 là giai đoạn những tập đoàn phong kiến Lê, Trịnh, Nguyễn đã mạt. Sau hàng trăm năm chiến tranh tàn tạ, đất nước đã kiệt quệ.

Trong chốn quan trường nhiễu nhương cùng sự tranh đoạt quyền bính, vào năm Canh Tý 1780, ông phải trú ẩn về Nam Định lánh nạn.

Bấy giờ đạo quân Tây Sơn do vị tướng quân bách chiến bách thắng Nguyễn

Huệ dẫn đầu đã nhanh chóng quét sạch tập đoàn phong kiến họ Trịnh. Nguyễn Huệ nhận ra thực tài của Ngô Thời Nhiệm, thốt lên rằng: “Thật là Trời để dành ông cho ta vậy”.

Dưới triều Tây Sơn, ông Ngô Thời Nhiệm từng giữ chức vụ thượng thư bộ Lại - chức vụ cao nhất trong Lục bộ (Lại, Lễ, Hộ, Công, Hình, Binh); ông phụ trách việc quan tước, thăng thưởng, bổ nhiệm quan lại,…tương tự như bộ phận nhân sự ngày nay.

Tương truyền, một lần Đặng Trần Thường tới xin ông tiến cử. Trông thấy vẻ khúm núm làm mất phong độ của kẻ sĩ, ông nói thẳng thừng:

“Ở đây cần dùng người vừa có tài vừa có hạnh, giúp vua cai trị nước. Còn muốn vào luồn ra cúi thì đi nơi khác.”

Đặng Trần Thường xem đó thành mối thâm thù mang theo trên chặng đường vào Nam phò Nguyễn Ánh.

Để rồi nhiều năm sau, khi Tây Sơn sụp đổ, Đặng Trần Thường làm đến Binh Bộ thượng thư cho triều Nguyễn. Ngô Thời Nhiệm cùng nhiều công thần của triều Tây Sơn bị bắt về xử phạt tại Văn Miếu do Đặng Trần Thường chủ trì. Đặng Trần Thường đưa ra vế đối:

“Ai công hầu, ai khanh tướng, vòng trần ai, ai dễ biết ai”

Lời đối đưa ra, cũng là lời hả hê ngạo mạn, ý gợi lại câu chuyện xưa khi bị Ngô Thời Nhiệm mắng, rằng khi đó Đặng Trần Thường không quyền lực, nay thì “ai dễ biết ai” - trong câu đối có chữ “trần” là tên đệm của Đặng Trần Thường.

Và Ngô Thời Nhiệm đã thẳng thắn đối lại:

“Thế Xuân Thu, thế Chiến Quốc, chuyện thời thế, thế thời phải thế”

Lời đối đáp lại vừa chỉnh về câu chữ, khi cái tên chức tước “công hầu, khanh tướng” được đáp lại bằng cái tên của thời cuộc “Xuân Thu, Chiến Quốc”. Chữ “trần” được đáp bằng chữ “thời” cũng là tên đệm của Ngô Thời Nhiệm.

Đặng Trần Thường tức lắm, ép Ngô Thời Nhiệm sửa lại thành “thế đành theo thế” nhưng không được. Hắn bèn ngầm cho người tẩm độc vào roi đánh ông. Chất độc ngấm vào tạng phủ nên ít ngày sau ông mất.

Người đời khen ông Ngô Thời Nhiệm có khí tiết, biết chọn người. Bây giờ các bà nội trợ rất lanh lợi, biết nắm bắt thời thế để gia đình luôn luôn có thực phẩm bổ dưỡng, giá cả hợp lý.

Trong   sổ   tay   của   quý   bà, lịch    mua    thực    phẩm    được    ghi rành rẽ, thứ nào còn, thứ nào hết đâu ra đó. Hàng tuần,  quý  bà  theo dõi quảng cáo “Sản phẩm nửa giá” được các siêu thị lớn như Coles, Woolworths, IGA tung ra để hấp dẫn khách hàng qua báo chí, tờ rơi, đài phát thanh hay truyền hình. Các bà biết rõ, ngày thứ Tư là ngày mà Coles và Woolworths có giá “khuyến mại” cho nhiều mặt hàng, kéo dài đến cuối ngày thứ Ba của tuần kế.

Nhưng không hẳn khi giá mới áp dụng trong tuần mà trên kệ hàng lúc nào cũng có sẵn sản phẩm. Siêu thị vừa đưa ra đã có người chờ để “hốt”. Rẻ tới phân nửa giá bảo ai mà không nhớ tục ngữ “nhanh tay thì còn, chậm tay thì hết”. Mặt khác, siêu thị cũng chỉ giới hạn một số lượng nhất định cho mặt hàng giảm giá - trừ khi hàng đó sắp hết hạn cần phải bán cho sạch thì trên kệ xếp đầy ắp.

Bởi thế, quý bà thăm dò ra lúc nhân viên bày hàng trên kệ để đến siêu thị đúng lúc. Có sản phẩm giá vốn thấp nên không giảm thêm cũng phải “rình” mới mua được vì nơi bầy thường trống (do đưa ra tới đâu có người “xâu” tới đó). Thí dụ loại sữa đặc, nếu là sản phẩm của Woolworths hoặc của Coles, chỉ giá $1.80/ hộp so với sữa đặc “Con chim” giá $3.80 và có lúc leo tới $4.20. Tuy rằng hai nhãn hiệu khác nhau, nhưng thực chất rất “xêm xêm”; tiết kiệm $2 hoặc hơn cho mỗi hộp, tội gì mua “Con chim”!

Quản lý các siêu thị đôi khi cũng có chiêu hạ giá mặt hàng riêng không in ấn hoặc loan báo trong “Quảng cáo hạ giá 1/2”. Điều bất ngờ này nhằm gia tăng lượng khách hàng “vởn vơ” trong cửa hàng để lúc nào cũng “sầm uất”. Sản phẩm giảm giá theo kiểu này thường bao gồm thịt thà, bánh mì, trái cây và lúc đó “may ai thì người đó hưởng” do số lượng không nhiều, giờ hạ giá không ấn định. Khách dạo qua các quày hàng, thấy sản phẩm nào có dán “giá nọ chồng giá kia” hoặc một vạch đỏ quét dài trên già bình thường… ấy là “chàng nàng” đặc biệt - nhìn qua nếu không quá hạn sử dụng thì mua - thông thường các siêu thị không dám bán sản phẩm “out of date”. Một điều quý bà cũng lưu ý rằng hai siêu thị lớn thường “kình” nhau. Siêu thị A giảm nửa giá trên sản phẩm X tuần này mà quý bà không mua được thì tuần sau thế nào siêu thị B cũng bán sản phẩm X với nửa giá. Nếu một danh sách thực phẩm mua trong siêu thị có trên 20 sản phẩm với nửa giá, quý bà dư sức tiết kiệm được $40.

Mà thật ra, chẳng riêng gì thực phẩm trong siêu thị, những mặt hàng khác tại các cửa hàng buôn bán đa dạng đôi khi cũng “sale nửa giá”. Tuy nhiên không hoàn toàn đúng 100 phần trăm nếu mình không để mắt theo dõi giá bán thật trong một thời gian. Họ hãy bày ra trò “Sale

cuối năm” (trước mùa khai thuế), mà rồi sau đó vẫn thấy còn “sale”. Họ “sale muôn năm”! Khó tin lắm.

Cứ mỗi lần tôi chờ chỗ đậu xe trong bãi đậu xe kế Woolworths, thấy những troleys đầy ắp sản phẩm từ siêu thị đẩy ra, tôi mỉm cười và thầm nói “Chúc mừng chiến sĩ ta thắng lợi lớn”!

Với các bà nội trợ lanh lợi trở thành thợ săn… tuyệt vời… hoàn toàn là lợi hại vô cùng. Chúc quý bà nội trợ toàn thắng trong lúc “dầu sôi lửa bỏng” của vật giá. Chỉ có các siêu thị là… ức quý bà, nhưng họ không làm gì hơn được. Chắc chắn ban quản trị các siêu thị phải bái phục và chào thua quý bà trong cộng đồng ta.

(Danviet)