Tỷ lệ sống sót sau ung thư ruột tăng lên đáng kể nếu bệnh được phát hiện sớm. Source: SBS / Insight

Ung thư đại tràng đã từng phổ biến hơn ở người lớn tuổi, nhưng tỷ lệ mắc bệnh ở người trẻ tuổi đang có xu hướng gia tăng đáng lo ngại. Nguyên nhân do đâu và mọi người có thể làm gì để ngăn chặn từ sớm?

Mỗi năm có khoảng 1.708 người dưới 50 tuổi ở Úc được chẩn đoán mắc ung thư đại tràng, chiếm khoảng 11,7% tổng số trường hợp ung thư đại tràng, theo Bowel Cancer Australia.

Trước thực tế đáng lo ngại này, Bộ Y tế Úc đã hạ độ tuổi tầm soát ung thư đại tràng bằng phương pháp xét nghiệm phân từ 50 xuống còn 45 tuổi.

Theo bác sĩ Thái Hồng, chuyên khoa Tiêu hoá, Gan mật và Nội soi tại Melbourne, tỷ lệ mắc bệnh đang tăng nhanh, không thể giải thích chỉ bằng yếu tố di truyền. “Cách sống hiện đại – ăn uống thiếu lành mạnh, ít vận động, hút thuốc, uống rượu, tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn, thịt đỏ nướng cháy… – đều góp phần làm tăng nguy cơ.”

Từ polyp đến ung thư có thể âm thầm kéo dài cả chục năm
 

Bác sĩ Thái giải thích rằng ung thư đại tràng thường bắt đầu từ những polyp – các khối u nhỏ hình thành do tế bào trong ruột bị kích thích và tăng sinh bất thường. Quá trình biến đổi từ một polyp lành tính đến ung thư có thể kéo dài từ 5 đến 10 năm, và hầu như không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu.
 

Việc phát hiện sớm các polyp qua nội soi hoặc xét nghiệm phân có thể giúp loại bỏ nguy cơ trước khi bệnh chuyển sang ung thư.
 

“Polyp nhỏ có thể chảy máu nhẹ đến mức không thể thấy bằng mắt thường, nhưng có thể được phát hiện qua bộ xét nghiệm phân mà chính phủ gửi định kỳ.”
 

“Nếu đợi đến khi thấy máu hoặc có triệu chứng rõ như đau bụng, tiêu chảy, sụt cân… thì có thể bệnh đã tiến triển nặng hơn rồi.”

Khi nào nên tầm soát sớm?
 

Chánh phủ Úc hiện khuyến cáo bắt đầu tầm soát bằng xét nghiệm phân từ 45 tuổi, hai năm một lần. Tuy nhiên, nếu trong gia đình có người thân bị ung thư đại tràng dưới 55 tuổi hoặc có nhiều người từng phát hiện polyp, người có nguy cơ cao nên nội soi sớm hơn 5-10 năm so với độ tuổi người thân bị bệnh.
 

Ngoài ra, với nam giới, thiếu sắt không rõ nguyên nhân cũng là dấu hiệu đáng lo và nên được nội soi kiểm tra, vì đây là tình trạng ít phổ biến nếu không có mất máu ẩn từ đường ruột.

Nội soi có đáng sợ như nhiều người nghĩ?
 

Nội soi đại tràng là một thủ thuật khá an toàn, thường được thực hiện dưới gây mê nhẹ nên không gây đau. Người bệnh sẽ cần uống thuốc để làm sạch ruột trước khi nội soi, và cần người lái xe đưa về nhà trong ngày làm thủ thuật.
 

Mọi người có thể chọn làm nội soi tại bệnh viện công (có thể chờ đợi tùy mức độ ưu tiên), hoặc tại phòng khám tư với chi phí dao động khoảng 500–700 đô la (ở Melbourne) nếu không có bảo hiểm. Nếu có bảo hiểm tư nhân, đa phần chi phí sẽ được bảo hiểm chi trả, trừ phần excess.

Trong một số trường hợp đặc biệt, có thể chọn nội soi ảo bằng kỹ thuật CT scan, nhưng phương pháp này không cho phép loại bỏ polyp ngay nếu phát hiện được, và vẫn cần nội soi thực để xử lý.

Bác sĩ Thái Hồng nói, “Người Việt mình hay đợi tới khi có triệu chứng mới đi khám. Trong khi ung thư đại tràng, ở giai đoạn đầu, thường không có biểu hiện gì. Mình nên đi khám định kỳ, xét nghiệm phân đúng độ tuổi, và nếu có yếu tố nguy cơ thì đi nội soi sớm hơn.”

Điều trị ra sao nếu đã mắc ung thư?
 

Việc điều trị ung thư đại tràng phụ thuộc vào giai đoạn phát hiện bệnh. Nếu phát hiện sớm, việc phẫu thuật cắt bỏ khối u có thể đủ để chữa khỏi.
 

Tuy nhiên, nếu ung thư đã di căn, người bệnh có thể phải điều trị kết hợp bằng hoá trị, xạ trị hoặc thuốc nhắm trúng đích (targeted therapy) – với mục tiêu kéo dài thời gian sống, thay vì chữa khỏi hoàn toàn.
 

Bác sĩ Thái Hồng nhấn mạnh. “Giải pháp tốt nhất vẫn là ngăn ngừa ngay từ đầu, bằng cách tầm soát định kỳ và thay đổi lối sống.”
 

Bác sĩ Thái Hồng kêu gọi mọi người hãy thay đổi quan niệm “có bệnh mới lo” và chủ động tầm soát sức khỏe, đặc biệt khi đã bước vào tuổi 40 hoặc có tiền sử gia đình.
 

Thông tin trong bài chỉ mang tính tổng quát. Hãy hỏi GP hoặc chuyên gia y tế cho trường hợp cụ thể của quý vị.

(SBS Việt ngữ)