Vào cuối tháng 10, truyền thông Anh Quốc và toàn thế giới loan tin: Hoàng tử Andrew, con trai của cố Nữ hoàng Eliza- beth II, tất nhiên là em trai của Vua Ăng-lê Charles III, đã bị tước bỏ danh vị "hoàng tử" và sẽ phải ra khỏi dinh thự hoàng gia do mối quan hệ với kẻ phạm tội tình dục bị kết án Jeffrey Epstein. Đây được xem là hành động sỉ nhục nặng nề nhất trong lịch sử hoàng gia hiện đại.

Cung điện Buckingham thông báo Vua Charles III bắt đầu tiến trình tước bỏ "tước hiệu, danh hiệu và huân chương" của em trai Andrew; từ nay “Hoàng tử Andrew sẽ được gọi là Andrew Mountbatten Windsor”, đồng thời phải chuyển đến chỗ ở riêng tư khác.

Được biết trong chuyến thăm của Vua

Charles III tới nhà thờ Lichfield mới đây, một người biểu tình lớn tiếng chất vấn nhà vua về vụ bê bối của em trai, được cho là giọt nước tràn ly khiến Vha Charles III hành động.

Khi nghe tin về một hoàng tử - con của cố Nữ hoàng bị anh mình tước bỏ danh vị “hoàng tử”, một số người Việt lấy làm ngạc nhiên và tự hỏi: "Hoàng tử là con vua (hay nữ hoàng) thì làm sao lại “không còn là hoàng tử?”, vậy ta?"

Theo truyền thống, con trai của nữ hoàng được gọi là hoàng tử. Nhưng đối với Vương Quốc Anh, hoàng tử chỉ là tước hiệu nên có thể bị tước bỏ. Ví dụ điển hình nhất là vào năm 1936, khi Vua Edward VIII thoái vị để kết hôn với người phụ nữ đã ly hôn Wallis Simpson, và ông đã mất tước hiệu vua.

CHẾ ĐỘ QUÂN CHỦ ĐƯỢC TƯỚC BỎ TƯỚC HIỆU

Hoàng gia Anh có thể tước bỏ tước hiệu của các “hoàng thân quốc thích” bởi một trong những lý do sau đây:

-Hành vi sai trái: Lý do chính là hành vi sai trái nghiêm trọng làm tổn hại đến hình ảnh công chúng của chế độ quân chủ.

-Làm mất uy tín: Hành động của một thành viên hoàng gia có thể bị coi là đã làm mất uy tín của chế độ quân chủ, buộc phải tước bỏ địa vị hoàng gia của người đó để tách biệt thể chế khỏi vụ bê bối.

-Áp lực công chúng: Dư luận và truyền thông có thể tạo áp lực lên chế độ quân chủ để có hành động chống lại một thành viên hoàng gia vì hành động của họ.

-Thiếu quy tắc ứng xử chính thức: Việc thiếu một bộ quy tắc ứng xử chính thức, minh bạch dành cho các thành viên hoàng gia có nghĩa là chế độ quân chủ có thể bị buộc phải hành động bởi các sự kiện chứ không phải theo một quy trình đã được xác định trước.

CÁCH THỨC THỰC HIỆN

-Văn bản hoàng gia: Quốc vương có thể ban hành một văn bản chính thức, được gọi  là văn bản hoàng gia, để thu hồi tước hiệu và danh hiệu của một thành viên hoàng gia.

-Lệnh hoàng gia: Một lệnh hoàng gia có thể được gửi đến Bộ trưởng Tư pháp để chính thức tước bỏ tước hiệu của cá nhân đó.

-Lời khuyên của chính phủ: Mặc dù quyền lực thuộc về nhà vua, nhưng trong một chế độ quân chủ lập hiến, những hành động như vậy thường được thực hiện với sự tham vấn và hỗ trợ của chính phủ (cụ thể là Bộ trưởng Tư pháp và Thủ tướng), để đảm bảo tính chính trị và hiến pháp đúng đắn.

-Luật pháp của Quốc hội: Việc tước bỏ tước hiệu quý tộc (như "Công tước" hoặc "Bá tước") phức tạp hơn và thường yêu cầu một Đạo luật của Quốc hội, vì tước hiệu quý tộc là vấn đề pháp luật, chứ không chỉ là danh xưng hoàng gia. Đạo luật Tước bỏ tước hiệu năm 1917 là một tiền lệ lịch sử cho việc này, được sử dụng để tước bỏ tước hiệu của những người đứng về phía kẻ thù của Anh trong Thế chiến thứ nhất.

-Mất đặc quyền, không phải quyền kế vị: Việc tước bỏ tước hiệu hoặc danh xưng thường không loại bỏ một cá nhân khỏi dòng kế vị ngai vàng; điều đó đòi hỏi một đạo luật riêng biệt và gần như giống hệt nhau được Quốc hội Anh và tất cả các quốc gia thuộc Khối thịnh vượng chung thông qua.

-Tự nguyện từ bỏ: Một thành viên hoàng gia cũng có thể tự nguyện đồng ý ngừng sử dụng tước hiệu của mình, như trường hợp của Hoàng tử Harry và Meghan Markle (người đã ngừng sử dụng danh xưng “hoàng thân quốc thích” (His/Her Royal Highness - HRH) và thỏa thuận gần đây của Hoàng tử Andrew về việc được gọi là Andrew Mountbatten-Wind- sor - tước hiệu "Hoàng thân điện hạ" (HRH) của Andrew đang bị loại bỏ, mặc dù ông đã đồng ý tự nguyện không sử dụng tước hiệu này từ năm 2022.

-Hành động pháp lý: Quốc hội có thể thông qua một Đạo luật để loại bỏ một thành viên hoàng gia khỏi dòng kế vị.

-Mất đặc quyền, không phải quyền kế vị:

Việc tước bỏ tước hiệu hoặc danh xưng thường không loại bỏ một cá nhân khỏi dòng kế vị ngai vàng; điều đó đòi hỏi một đạo luật riêng biệt và gần như giống hệt nhau được Quốc hội Anh và tất cả các quốc gia thuộc Khối thịnh vượng chung thông qua.

-Tự nguyện từ bỏ:

Một thành viên hoàng gia cũng có thể tự nguyện đồng ý ngừng sử dụng tước hiệu của mình, như trường hợp của Hoàng tử Harry  và Meghan Markle (người đã ngừng sử dụng danh xưng “hoàng thân quốc thích” (His/Her Royal Highness - HRH) và thỏa thuận gần đây của Hoàng tử Andrew về việc được gọi là Andrew Mountbatten-Windsor - tước hiệu "Hoàng thân điện hạ" (HRH) của Andrew đang bị loại bỏ, mặc dù ông đã đồng ý tự nguyện không sử dụng tước hiệu này từ năm 2022.

LOẠI KHỎI DANH SÁCH KẾ VỊ?

Andrew đã mất tất cả các danh hiệu và chức vụ quân sự của mình. Tuy nhiên, điều duy nhất chưa bị tước bỏ khỏi Andrew Mountbat- ten Windsor, là ông ta vẫn đứng thứ tám trong danh sách kế vị ngai vàng, vì điều này cần phải có Đạo luật của Quốc hội.

“Theo một quy ước được ghi trong phần mở đầu của Đạo luật Westminster năm 1931, điều này sẽ cần sự đồng ý của tất cả các quốc gia thuộc Khối thịnh vượng chung khác (các quốc gia độc lập mà Nhà vua cũng là nguyên thủ quốc gia)”, Quốc hội Anh tuyên bố. Có 14 quốc gia thuộc Khối thịnh vượng chung ngoài Vương quốc Anh.

Quá trình này cần được khởi xướng tại quốc hội Anh, và hiện tại chính phủ đang nói rằng họ “không có kế hoạch” làm như vậy. Tờ The Telegraph đưa tin rằng Thủ tướng đang chịu áp lực phải thực hiện động thái này càng sớm càng tốt./.

Người Sydney