Tim Watts - Đăng ngày 22 tháng 9 năm 2025
Về ngôn ngữ, năng lực hiểu biết về Á châu của Úc đã suy giảm trong nhiều thập niên. (Ảnh đồ họa: Getty Images)
Nhiều thập niên tham vọng đã khiến chúng ta trở thành một quốc gia vẫn không thể nói được ngôn ngữ của các nước láng giềng.
Người Úc từ lâu đã biết rằng an ninh và thịnh vượng trong tương lai của mình sẽ được quyết định bởi khu vực của chúng ta - Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Các báo cáo trong bốn mươi (40) năm gửi chánh phủ đã cảnh báo rằng nếu nước Úc muốn định hình tương lai của chính mình, người Úc cần xây dựng kiến thức sâu rộng hơn về ngôn ngữ, văn hóa và lịch sử của các nước láng giềng. Tuy nhiên, xét riêng về ngôn ngữ, năng lực của Úc tại Á châu đã suy giảm trong nhiều thập niên, và hiện chúng ta đang nhanh chóng tiến đến điểm khủng hoảng. Trong khi khu vực của chúng ta đang trở nên năng động, phức tạp và có tầm ảnh hưởng hơn bao giờ hết, nhiều thập niên tự mãn đã khiến quá nhiều người Úc chỉ đứng ngoài quan sát những thay đổi trong khu vực. Trừ khi chúng ta chọn ưu tiên phát triển năng lực ở Á châu với tư cách là một quốc gia, chúng ta đang chọn đưa an ninh và thịnh vượng trong tương lai của mình cho người khác quyết định.
Thập niên tới sẽ là thời kỳ thay đổi cho khu vực của chúng ta. Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương là nơi có những nền kinh tế phát triển nhanh nhất và năng động nhất thế giới. Cùng lúc đó, Trung Quốc đang tìm cách thay đổi cán cân quyền lực và chánh quyền Trump đang theo đuổi một vai trò khác của Mỹ trên thế giới. Các nước láng giềng Đông Nam Á của chúng ta đang tìm cách định hướng con đường riêng của họ trong thời kỳ biến động này. Những giả định nền tảng về chánh sách chiến lược và đối ngoại của Úc đang bị thách thức.
Năng lực châu Á của nước Úc chúng ta đang thụt lùi trong các chốn học đường, trường đại học, và nơi làm việc.
Thập niên thay đổi này sẽ đòi hỏi nhiều hơn ở các nhà lãnh đạo và thể chế của nước Úc chúng ta. Việc xây dựng sự liên kết chặt chẽ hơn với các đối tác trong khu vực về các xu hướng sách lược phức tạp sẽ đòi hỏi nhiều hơn ở các viên chức ngoại giao của chúng ta. Việc đàm phán các thỏa thuận an ninh chưa từng có với các đối tác khu vực sẽ đòi hỏi nhiều hơn ở các nhà lãnh đạo quốc phòng Úc. Việc xác định và khai thác các cơ hội thương mại và đầu tư, do tầng lớp trung lưu mới nổi ở Á châu mang lại, sẽ đòi hỏi nhiều hơn ở các giám đốc điều hành doanh nghiệp và thành viên hội đồng quản trị của chúng ta. Trong bối cảnh này, phạm vi các kỹ năng và kinh nghiệm mà các nhà lãnh đạo và thể chế của nước Úc cần để hoạt động hiệu quả ở Á châu là, năng lực có quyền tự quyết định và độc lập (năng lực chủ quyền), quan trọng đối với quốc gia chúng ta. Đó là nền tảng cho những thứ chúng ta muốn làm trong khu vực.
Mặc dù vậy, năng lực hiểu biết về Á châu của chúng ta đang thụt lùi trong chốn học đường, trường đại học, và nơi làm việc. Năm 2010, Sách Trắng "Nước Úc trong Thế kỷ Châu Á" (Australia in the Asian Century white paper) đã đặt ra mục tiêu quốc gia là đến năm 2025, "tất cả học sinh Úc sẽ có cơ hội và được khuyến khích theo học một khóa học liên tục bằng một ngôn ngữ của một trong các nước Á châu trong suốt những năm học". Tuy nhiên, kể từ đó, tỷ lệ học sinh trung học Úc theo học tiếng Trung hoa, tiếng Nhật Bổn, hoặc tiếng Nam Dương đã giảm 25% xuống chỉ còn 3,3%. Đáng chú ý, thậm chí số lượng học sinh lớp 12 của Úc theo học các ngôn ngữ này thấp hơn năm 1989, thời điểm báo cáo "Úc và Sự trỗi dậy của Đông Bắc Á" (Australia and the Northeast Asian Ascendancy report), do chánh phủ Hawke ủy quyền, bắt đầu hành trình nâng cao năng lực hiểu biết về Á châu của Úc.
Điều gì sẽ xảy ra với nước Úc chúng ta nếu các trường học và trường đại học của chúng ta không còn dạy ngôn ngữ của người hàng xóm lớn nhất? (Getty Images)
Sự suy giảm này đã lan sang các trường đại học của chúng ta. Từ năm 2004 đến năm 2022, số lượng tuyển sinh các ngôn ngữ Đông Nam Á tại các trường đại học Úc đã giảm 75%. Trong số hơn một triệu sinh viên Úc trong nước tại các trường đại học Úc vào năm 2023, chỉ có chưa đầy 500 sinh viên theo học tiếng Nam Dương trên toàn quốc. Các chuyên gia đã cảnh báo rằng với đà phát triển hiện tại, sẽ không còn trường học nào ở Úc còn dạy tiếng Nam Dương vào năm 2031.
Đây là một thực tế đáng lo ngại. Tại Hoa Kỳ, ngôn ngữ được giảng dạy phổ biến nhất là tiếng Tây Ban Nha, là ngôn ngữ của các nước láng giềng. Tại Vương quốc Anh, tiếng Pháp, cũng là ngôn ngữ của nước láng giềng, sẽ ảnh hưởng thế nào đến đất nước chúng ta nếu các trường học và trường đại học của chúng ta không còn dạy ngôn ngữ của nước láng giềng lớn nhất nữa? Điều đó sẽ tác động ra sao đến ảnh hưởng của nước Úc chúng ta trong khu vực?
Không có con đường tắt nào ở đây cả. Mặc dù chúng ta đã đạt được những tiến bộ đáng ghi nhận trong việc khai thác chuyên môn của cộng đồng người Úc gốc Á di cư, nhưng những thách thức của môi trường quốc tế mới không thể chỉ do những người Úc này tự mình giải quyết. Cũng không có giải pháp công nghệ nào là hoàn hảo. Chúng ta sẽ không thể nhờ A.I xây dựng các mối quan hệ cá nhân, thảo luận các chủ đề nhạy cảm và tác động đến các đối tác trong khu vực thay cho chúng ta. Chúng ta cần năng lực chủ quyền để tự mình làm những điều này, trong khắp hệ thống chính phủ, doanh nghiệp và xã hội dân sự.
Giờ đây không thể phủ nhận rằng sự thịnh vượng và an ninh của Úc phụ thuộc vào năng lực hiểu biết về Á châu của nước Úc chúng ta.
Điều quan trọng nữa là phải hiểu rằng, chúng ta đang sống trong một thế giới khác so với những năm 1990. Các trường học và đại học của chúng ta hoạt động trong một bối cảnh rất khác so với thời kỳ chánh phủ Hawke-Keating, thời kỳ chứng kiến những sáng kiến lớn để tìm hiểu về Á châu đầu tiên của Úc. Các giải pháp của quá khứ sẽ không giải quyết được các vấn đề của hiện tại. Chúng ta cần một cách thức mới cho thực tế thể chế mới của mình. Một bài học mà chúng ta có thể rút ra từ quá khứ là việc xây dựng năng lực hiểu biết về Á châu của Úc bắt đầu bằng một sự lựa chọn.
Cách đây ba thập niên rưỡi, Báo cáo Garnaut tuyên bố rằng "Nhiệm vụ quan trọng nhất" đối với sự tham gia của Úc vào khu vực này "là giáo dục một thế hệ người Úc mới làm quen một cách tự tin với môi trường (Đông) Á châu của họ". Khi công bố báo cáo, Bob Hawke đã tuyên bố tham vọng của mình rằng khi thực hiện báo cáo, nước Úc nên đặt mục tiêu "gắn kết" với Á châu và hoan nghênh những bình luận rằng nếu thành công, nước Úc sẽ "đại diện cho sự định hướng lại đáng kể nhứt về thái độ của Úc kể từ khi Curtin quay về hướng Hoa Kỳ vào năm 1941".
Bất chấp những ý định tốt đẹp của hàng loạt chánh phủ kế nhiệm, thái độ của nước Úc đối với Á châu vẫn chưa thay đổi theo hướng mà Hawke mong đợi. Trong cùng thời gian đó, môi trường quốc tế của Úc đã tự định hướng lại. Tương lai được dự đoán chính là hiện tại. Giờ đây, không thể phủ nhận rằng sự thịnh vượng và an ninh của Úc phụ thuộc vào năng lực hiểu biết về Á châu của chúng ta. Không có thời điểm nào tốt hơn hiện tại để lựa chọn bắt đầu công việc hiện thực hóa tham vọng của Hawke.
Tim Watts là Chủ tịch Ủy ban Thường trực về Giáo dục của Hạ viện Úc, cơ quan đã khởi động một cuộc điều tra về việc xây dựng năng lực Á châu tại Úc. Thông tin chi tiết về cuộc điều tra, bao gồm điều khoản tham chiếu và đệ trình hồ sơ, có thể được tìm thấy trên trang web của cuộc điều tra.
(Huy Le biên dịch, Nguồn: lowyinstitue.org - the interpreter)
