Tổng trưởng Môi sinh Murray Watt. Nguồn: AAP / MICK TSIKAS

AUSTRALIA - Cải tổ được mong đợi từ lâu đối với luật môi sinh quốc gia của Úc dự kiến sẽ làm nóng nghị trường trong tuần này, khi Đạo luật Bảo vệ Môi sinh và Đa dạng Sinh học (EPBC) đối mặt với cải cách lớn đầu tiên sau 26 năm.

Cải tổ lớn nhất trong hơn hai thập kỷ

Đây là nỗ lực thứ hai cho chương trình cải tổ, với điểm đáng chú ý là việc thành lập Cơ quan Độc lập Bảo vệ Môi sinh (EPA) và tăng cường quyền lực “Lợi ích Quốc gia”.

Tuy nhiên, đề xướng này đã làm dấy lên một trận chiến chánh trị gay gắt khi phe Đối lập yêu cầu tách dự luật, còn đảng Xanh cảnh báo rằng toàn bộ kế hoạch luật này “đầy rẫy lỗ hổng”.

Đây là phiên bản thứ hai của chương trình cải cách, được xây dựng dựa trên báo cáo rà soát năm 2020 do Graham Samuel thực hiện.

Người tiền nhiệm của Tổng trưởng Murray Watt, Tanya Plibersek, từng bị cáo buộc trì hoãn việc trình dự luật ban đầu, bị xem là phá vỡ cam kết bầu cử năm 2022.

Hôm Chủ nhật, Lãnh đạo phe Đối lập, là bà Sussan Ley, và phát ngôn nhân về Môi sinh phe Đối lập, là bà Angie Bell, chánh thức yêu cầu đảng Lao động tách dự luật.

Bà Bell nói với ABC rằng việc này sẽ giúp “đẩy nhanh các sáng kiến có lợi cho doanh nghiệp”:

“Chúng tôi muốn thấy dự luật này có tiến triển và không muốn cản trở cải cách môi sinh. Vì vậy, chúng tôi đã đề nghị với chánh phủ cách để cải thiện dự luật”.

“Chúng tôi muốn dự luật được tách ra để có thể vừa đơn giản hóa quá trình phê duyệt, vừa cải thiện các biện pháp bảo vệ môi sinh một cách riêng biệt. Nhưng phản ứng của chánh phủ là một sự từ chối thẳng thừng...”

Chánh phủ đã nhanh chóng bác bỏ đề xướng này. Tổng trưởng Murray Watt gọi đây là “ý tưởng điên rồ nhất”, cho rằng việc tách luật sẽ dẫn đến “phá hủy thêm môi trường sống, nhiều loài bị đe dọa hơn, không có cơ quan giám sát độc lập và tiến trình phê duyệt chậm hơn”.

“Chúng ta cần có định nghĩa rõ ràng về những loại dự án không thể chấp nhận được do tác động của chúng lên môi sinh”.

“Điều này vừa có lợi cho môi sinh trong việc ngăn chặn các dự án không phù hợp, vừa quan trọng đối với doanh nghiệp vì giúp họ nhận được câu trả lời ‘không’ nhanh chóng và biết rằng dự án của mình sẽ không được thông qua.”

Hội đồng Doanh nghiệp Úc (BCA) cho rằng một dự luật thống nhất sẽ mang lại sự chắc chắn hơn cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, Giám đốc điều hành Bran Black cho biết BCA vẫn muốn chánh phủ đảng Lao động thương lượng với phe Đối lập hơn là với đảng Xanh, do lo ngại về nhiều điều khoản trong chương trình cải cách.

“Những lo ngại đó liên quan đến các vấn đề như định nghĩa về tác động không thể chấp nhận, khái niệm ‘lợi ích ròng’, quyền hạn của giám đốc EPA trong việc ra lệnh dừng dự án, các trường hợp tiết lộ khí thải liên quan đến quá trình đánh giá, và quan trọng nhất là làm thế nào để bảo đảm tiến trình đánh giá hồ sơ được nhanh hơn, hiệu quả hơn và minh bạch hơn.”

Điều khoản “Lợi ích Quốc gia” gây tranh cãi

Kế hoạch của chánh phủ bao gồm “Miễn trừ vì Lợi ích Quốc gia”, cho phép Tổng trưởng đẩy nhanh phê duyệt các dự án mang “tầm quan trọng quốc gia”, với giới hạn 28 ngày để kháng cáo đối với các quyết định không yêu cầu cải thiện môi sinh.
 

Tại cuộc họp nội bộ hôm nay, ông Murray Watt cho biết điều khoản này xuất phát từ đề xướng của Graham Samuel, chủ yếu nhằm phục vụ lý do quốc phòng và an ninh.
 

Tuy nhiên, đảng Xanh phản đối mạnh mẽ, cho rằng điều khoản này giống với “miễn trừ” từng được áp dụng để thông qua hiệp định AUKUS.
 

Lãnh đạo đảng Xanh Larissa Waters nói với ABC: “Luật này vốn đã đầy rẫy lỗ hổng. Nhưng thay vì khắc phục, Tổng trưởng Môi sinh dưới thời chánh phủ này lại muốn tạo thêm nhiều lỗ hổng và đẩy nhanh tiến trình phê duyệt cho than và khí đốt.”

Nghiên cứu mới cho biết Úc có thể phải chịu trách nhiệm cho tới 17% lượng khí thải car-bon toàn cầu vào năm 2030. Nguồn: AAP

“Ngưỡng biến đổi khí hậu” bị loại bỏ

Chánh phủ đã từ chối đề nghị của đảng Xanh về việc đưa “ngưỡng biến đổi khí hậu” (climate trigger) vào dự luật, thay vào đó chỉ yêu cầu công bố lượng khí thải, theo khuyến nghị của báo cáo Samuel.
 

Bà Waters cho rằng rất có thể chánh phủ Lao động sẽ đạt thỏa thuận với phe Đối lập hơn là với đảng Xanh:
 

“Phe Đối lập đang làm ra vẻ phản đối, nhưng có lẽ họ sẽ kết thúc bằng việc bắt tay với Lao động. Đảng Xanh muốn thấy luật môi sinh thực sự bảo vệ thiên nhiên, và chúng tôi sẵn sàng đàm phán với chánh phủ”.
 

“Chánh phủ có quyền lựa chọn hoặc bảo vệ thiên nhiên và hợp tác với chúng tôi, hoặc phục vụ cho các tập đoàn lớn, tiếp tục tàn phá môi sinh, không chấm dứt khai thác gỗ, và đẩy nhanh than cùng khí đốt. Tôi chắc rằng phe Đối lập sẽ rất vui lòng hỗ trợ điều đó”.

Sau cuộc họp nội bộ, SBS được thông báo rằng các cải cách sẽ được trình dưới dạng bảy dự luật riêng biệt.

Tổng trưởng Murray Watt dự kiến sẽ trình bản dự luật lên Quốc hội vào thứ Năm, nhưng chánh phủ sẽ cần đạt được thỏa thuận với phe Đối lập hoặc đảng Xanh để có thể thông qua.

(Trần Lê – Theo SBS News)