Phòng điều khiển của Nhà máy điện nguyên tử Nam Ukraine (Maxym Marusenko/NurPhoto via Getty Images) Source: NurPhoto / NurPhoto/NurPhoto via Getty Images

Liên đảng đang làm mới lại đề xuất về năng lượng nguyên tử, mặc dù chánh sách này từng khiến họ thất bại trong kỳ bầu cử vừa qua. Chi tiết cụ thể vẫn chưa được xác nhận, song Bộ trưởng Năng lượng đối lập cho biết họ sẽ điều chỉnh kế hoạch để phù hợp với những tiến triển mới trong lĩnh vực này.

Chánh sách năng lượng nguyên tử của Liên đảng đã không giúp họ giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử liên bang hồi tháng Năm.

Nhưng điều đó không khiến Bộ trưởng Đối lập phụ trách Năng lượng và Giảm phát thải nản chí:

“Quan điểm của tôi rất rõ ràng — năng lượng nguyên tử phải là một phần trong cơ cấu năng lượng của Úc, nếu chúng ta thực sự nghiêm túc trong việc cắt giảm khí thải.”

Đó là lời của Dan Tehan, trong chương trình 7:30 của đài ABC, sau chuyến công tác tại Hoa Kỳ — nơi đã truyền cảm hứng cho sự hồi sinh của chánh sách năng lượng nguyên tử này.
 

Trả lời phỏng vấn trên đài ABC Radio, ông Tehan ca ngợi những tiến bộ của Mỹ trong lĩnh vực nguyên tử:
 

“Hiện nay, ở Mỹ đang diễn ra một cuộc ‘phục hưng nguyên tử. Có lượng đầu tư khổng lồ đổ vào lĩnh vực này, cùng với những bước phát triển đáng kinh ngạc. Tất cả những người tôi gặp đều tỏ ra vô cùng tự tin — nhờ vào việc ứng dụng trí tuệ / trí thông minh nhân tạo (AI) và máy tính lượng tử (quantum), họ sẽ tiếp tục đạt được các bước tiến nhanh chóng trong công nghệ nguyên tử.”
 

Dù chưa tiết lộ chi tiết, ông thừa nhận chánh sách này sẽ được điều chỉnh so với kế hoạch đưa ra trước bầu cử, nhằm thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của ngành.

Tuy nhiên, ông Tehan tin rằng Úc nên học hỏi mô hình của Mỹ:
 

“Lượng đầu tư và tri thức công nghệ đổ vào lĩnh vực nguyên tử, cùng với những đột phá về lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) và lò vi phản ứng (micro-reactors), thực sự đáng kinh ngạc. Dòng vốn chảy vào những dự án này, đặc biệt từ các tập đoàn công nghệ lớn ở Mỹ, đang thúc đẩy những bước phát triển diễn ra hằng ngày. Và tôi có niềm tin rất mạnh mẽ rằng năng lượng nguyên tử phải nằm trong cơ cấu năng lượng của Úc nếu chúng ta thực sự nghiêm túc trong việc giảm phát thải.”
 

Dù chi tiết vẫn chưa rõ ràng, phe đối lập đã cam kết sẽ đưa một dạng năng lượng nguyên tử nào đó vào chương trình nghị sự — như một phần trong thỏa thuận với đảng Quốc Gia nhằm ngăn chặn nguy cơ chia rẽ trong liên minh.
 

Nữ nghị sĩ Bridget McKenzie, một thành viên chủ chốt của Liên đảng, khẳng định chánh sách này không nằm trong 5 nguyên nhân hàng đầu khiến họ thất bại nặng nề trong kỳ bầu cử liên bang hồi tháng Năm.
 

Phát biểu trên đài Sky News, bà cho rằng cuộc tranh luận về năng lượng nguyên tử cần được đặt trong bức tranh tổng thể của chánh sách năng lượng và khí hậu.

Bà cáo buộc chánh phủ Lao động đang đưa ra các chánh sách thiếu nhất quán, đặc biệt là kế hoạch khuyến khích chuyển sang xe điện trong thời gian ngắn, gây gánh nặng cho người dân:
 

“Một lần nữa, chúng ta thấy đảng Lao động chỉ kéo một đòn bẩy duy nhất để tìm giải pháp, trong khi lại đưa ra những quyết định đi ngược lợi ích quốc gia. Chúng ta đều biết họ sẽ không đạt được mục tiêu cắt giảm phát thải, nên họ đã gấp đôi nỗ lực bằng cách ban hành kế hoạch cho ngành giao thông đến năm 2035 — điều này sẽ khiến các tài xế Úc phải gánh chịu chi phí cắt giảm phát thải.”
 

Đảng Lao động từ lâu đã chỉ trích kế hoạch năng lượng nguyên tử của Liên đảng, cho rằng nhu cầu năng lượng của quốc gia có thể được đáp ứng bằng sự kết hợp giữa năng lượng tái tạo và khí đốt.
 

Phát biểu tại Câu lạc bộ Báo chí Quốc gia sau chiến thắng bầu cử, Thủ tướng Anthony Albanese gọi chánh sách năng lượng nguyên tử của Liên đảng là “nỗ lực tuyệt vọng cuối cùng nhằm trì hoãn hành động chống biến đổi khí hậu.”

Trong một video trên mạng xã hội hồi tháng Mười hai năm ngoái, ông giải thích lý do phản đối:
 

“Sự thật về năng lượng nguyên tử là: nó sẽ khiến hóa đơn điện tăng thêm 1.200 đô la, mất hàng thập niên để xây dựng, và ngăn cản sự phát triển của năng lượng tái tạo rẻ hơn. Các chuyên gia năng lượng tại CSIRO và Cơ quan Điều hành Thị trường Năng lượng Úc (AEMO) đã khẳng định điều đó. Vậy mà Peter Dutton vẫn muốn người dân Úc trả giá cho kế hoạch năng lượng nguyên tử của ông ta. Chưa bao giờ có chuyện nhiều tiền thuế bị lãng phí như vậy cho một nhóm nhỏ người hưởng lợi.”
 

Hiện chánh phủ vẫn chưa đưa ra phản hồi trước những phát biểu mới nhất của phe đối lập, trong đó vừa cổ súy cho năng lượng nguyên tử, vừa chỉ trích chánh sách giảm phát thải của đảng Lao động.