Nhà hình hộp góp phần thay đổi bộ mặt của vùng Tây Nam Sydney

Ở các vùng ngoại ô phía tây nam của thành phố Sydney, những căn nhà mới hiện nay đa phần có bề ngoài thuộc dạng “hình hộp” mái tôn phẳng, vách tô vữa, bên trong không gian mở thoáng, ít vách ngăn và cầu thang lên tầng trên cũng đơn giản. Người ta cho rằng lối kiến trúc này giảm bớt được một số ngày công thợ; nhưng nếu nhìn kỹ hơn nữa thì kiểu nhà này làm chủ bởi cư dân cùng một cộng đồng.

Trong khi đó, chính phủ liên bang cũng như chính phủ của các tiểu bang và vùng lãnh thổ đang muốn đầu tư vào một dạng nhàkhác - đó mới chínhlà “nhà hình hộp” - để giải quyết nạn thiếu nơi cư ngụ bằng một loạt nhà ở xã hội. Loại nhà này được phát sinh với hai tên “nhà tiền chế” (prefabricated housing - viết gọn là prefab) và “nhà xếp sẵn” (modular homes). Với hai loại nhà này chẳng những giá hạ mà lại còn hoàn thành mau nhưng phải chấp nhận  một điều “không gian thu gọn”. Thay vì bỏ ra bảy, tám trăm ngàn xây một căn nhà trên khu đất 500 thước vuông, thì với số tiền đó có thể có 5 nhà mô-đun trên cùng một diện tích đất!

Người Việt chúng ta ở vùng nông thôn, theo dòng thời gian tiến từ căn nhà lá lên căn nhà gạch với dân số từ 50 triệu lên 100 triệu. Ngày nay tại Úc, chính phủ đang muốn dân bước lùi từ nhà hai tầng hoặc nhà rộng rãi xuống ở trong “hộp” dẫu rằng dân số tăng chầm chậm - năm chục năm nay mới nhích từ 14 triệu lên gần 27 triệu - mặc dù cũng tăng gần gấp đôi nhưng đất quá rộng người vẫn còn thưa, chính phủ lo xa mà…

Quả vậy, hình thức nhà tiền chế và thu gọn thành hộp được chính phủ Úc bàn đến cách nay hơn 50 năm, theo thông tin của phóng viên Rachel Clayton, đài phát thanh và truyền hình ABC.

Vào năm 1974, khi đề cập đến nhà ở, chính phủ liên bang Úc đã thành lập một đơn vị lực lượng đặc nhiệm để “điều nghiên về các kỹ thuật nhà ở nhằm đáp ứng nhu cầu nhà ở lớn khi đất nước cần đến”.

Chắc hẳn chính phủ thời đó đã bỏ ra nhiều tiền cho việc nghiên cứu với một báo cáo dài 114 trang mô tả chi tiết những lợi ích và thách thức của việc chuyển đổi xây dựng nhà ở tại Úc sang dây chuyền sản xuất.

Trong báo cáo, loại nhà lắp ghép (prefab) được đề cập. Đây là những ngôi nhà được sản xuất tại một nhà máy, theo từng phần (còn gọi là mô-đun - modular) và sau đó được vận chuyển đến địa điểm cuối cùng để lắp ráp. Lợi ích rõ ràng của việc xây dựng nhà lắp ghép là chúng được xây dựng trong mái che mà không phải lo lắng về sự gián đoạn của thời tiết, sử dụng rô-bốt và máy móc để tăng tốc độ và được xây dựng hàng loạt để giảm chi phí vật liệu.

Báo cáo lập luận rằng các kỹ thuật hiện đại là chìa khóa để giải quyết cuộc khủng hoảng nhà ở và thúc đẩy đưa ra các tiêu chuẩn quốc gia về loại nhà này, đồng thời chỉ trích năng suất chậm trong công tác xây dựng hiện hành.

Năm thập kỷ sau (tức là hiện tại), nhà lắp ghép vẫn là chủ đề của các nhóm đặc nhiệm và báo cáo, thay vì là phương pháp xây dựng chính thống.

Ủy viên năng suất của Úc Danielle Wood đã nhắc lại những lời trong báo cáo năm 1974 - gần như chính xác từng chữ - chỉ vài tuần trước trong báo cáo mới nhất của ủy ban về nhà ở, trong đó phát hiện ra rằng năng suất làm việc trong lĩnh vực này đã giảm 12 phần trăm trong ba thập kỷ qua.

“Các chính phủ nên tiếp tục giảm các trở ngại pháp lý không cần thiết để áp dụng nhiều hơn các phương pháp hiện đại trong xây dựng nhà ở, bao gồm nhà lắp ghép và nhà lắp ghép mô-đun …”, báo cáo năm 2025 có đoạn viết.

Tới nay, loại nhà lắp ghép vẫn chưa được thông qua bởi rào cản pháp lý.

Phác họa nhà lưu động trong báo cáo của chính phủ năm 1974

Người ta cho rằng nhà lắp ghép đã tăng nhẹ về mức độ phổ biến trong vài năm qua ở một vài địa phương - đơn cử tại tiểu bang Victoria. Tuy nhiên, theo prefabAUS - cơ quan cao nhất cho ngành xây dựng ngoài công trường của Úc - ngành này chỉ chiếm 8 phần trăm trong ngành xây dựng.

Một kiểu nhà mô-đun khang trang nhưng gọn gàng

Những người ủng hộ loại nhà lắp ghép cho biết, ở nước ngoài, đặc biệt là ở các nước Bắc Âu như Thụy Điển, một số nhà máy dựng xong toàn bộ ngôi nhà chỉ trong vài ngày sau khi đã giao hết vật liệu. Ưu thế của Thụy Điển đến từ hơn một thế kỷ cải tiến các kỹ thuật lắp ghép, nguồn gỗ dồi dào của đất nước và nhu cầu xây dựng nhanh chóng trong điều kiện khí hậu lạnh.

Lindbacks Bygg là một trong những nhà sản xuất nhà lắp ghép thành công nhất của Thụy Điển và vận hành các nhà máy tự động hóa cao, xây dựng các tòa nhà chung cư, nhà ở và các đơn vị từ khâu thiết kế đến giao hàng tại công trường trong khoảng 12 tuần.

Những người ủng hộ ngành này tại Úc cho biết trong khi hầu hết mọi ngành công nghiệp khác đều tăng năng suất hơn trong 50 năm qua, thì xây dựng nhà ở thì không và Úc không đủ khả năng để tiếp tục như vậy - luôn luôn thiếu thợ chuyên môn.

Ông Damian Crough đã ra mắt prefabAUS vào năm 2013 để thúc đẩy nhà ở công nghiệp. Ông muốn ngành công nghiệp này tăng trưởng lên 33 phần trăm trong xây dựng vào năm 2033.

“Tất cả các ngành công nghiệp khác đều công nghiệp hóa. Mỗi năm, các nhà máy sản xuất xe hơi đều tăng tốc năng suất, hàng không cũng vậy - chúng ta có các nhà cung cấp từ khắp nơi trên thế giới cung cấp linh kiện để tạo ra một chiếc máy bay”, ông lập luận.

Chờ xem, rồi đây mẫu mã nhà ở của Úc sẽ đi đến đâu, dân chúng có thích nghi với loại nhà mô-đun nhỏ hẹp không?

(Người Sydney)