Phoebe Autumn, là nạn nhân của chương trình Robodebt . Nguồn: SBS

AUSTRALIA - Ủy ban Chống tham nhũng Quốc gia (NACC) xác nhận họ sẽ tiến hành một đánh giá mới độc lập về các vụ chuyển giao Robodebt. Trước đó, cơ quan này đã quyết định không điều tra sáu vụ giao nộp tham nhũng liên quan đến chương trình Robodebt bất hợp pháp. Nhưng hiện tại, một thanh tra viên của cơ quan giám sát tham nhũng đã phát hiện ra rằng Ủy viên NACC đã không tự mình rút lui khỏi quá trình ra quyết định, sau khi tuyên bố có mâu thuẫn lợi ích.

Phoebe Autumn là một trong số hàng nghìn nạn nhân của chương trình Robodebt phi pháp.

Đây là chương trình chi trả trợ cấp do Services Australia điều hành. Chương trình này bị phát hiện đã gửi thông báo nợ sai liên quan đến hàng nghìn khoản thanh toán phúc lợi từ năm 2015 đến năm 2019.

Ủy ban Hoàng gia điều tra về vụ này kéo dài một năm và báo cáo cuối cùng gồm 56 khuyến nghị.

Vào tháng Mười một năm ngoái, chính phủ liên bang cho biết họ sẽ chấp nhận, về nguyên tắc, tất cả các khuyến nghị.

Nhưng đối với Phoebe Autumn, thật đau lòng khi chứng kiến các cơ quan chính phủ thực hiện lời hứa của chính họ.

"Đó là sự phản bội. Đó là sự phản bội nối tiếp sự phản bội, chúng tôi đã bị bỏ rơi quá nhiều lần."

Điều khiến Phoebe Autumn và những nạn nhân Robodebt khác thất vọng là quyết định của Ủy ban Chống tham nhũng Quốc gia vào tháng trước.

Vào tháng Bảy năm 2023, Ủy ban Hoàng gia Robodebt đã phát hiện ra rằng chương trình do chính phủ Liên đảng khởi xướng đã chiếm đoạt gần hai tỷ đô-la từ hơn 443 nghìn người một cách bất hợp pháp.

Ủy ban cũng phát hiện ra rằng cựu Thủ tướng Scott Morrison, khi đó là Bộ trưởng Dịch vụ Xã hội, đã không hoàn thành trách nhiệm của mình, dẫn đến việc chương trình này bóc lột những người nhận trợ cấp Centrelink.

Ông Morrison đã bác bỏ những phát hiện này.

Trong một động thái không được công khai, Ủy ban đã nộp sáu cá nhân đến cơ quan giám sát tham nhũng quốc gia, cảnh sát và các cơ quan khác để tiến hành hành động dân sự hoặc truy tố hình sự.

Tuy nhiên, Ủy viên Chống tham nhũng Quốc gia, Paul Beretton đã tuyên bố cơ quan của ông sẽ không điều tra sáu cá nhân chuyển đến.

Điều này đã gây ra sự phẫn nộ từ các nạn nhân của Robodebt và những người tố giác như Phoebe Autumn.

"Thật đau lòng, họ muốn thấy công lý được thực thi, thay vì chỉ công lý suông mà thôi."

Cơ quan đã nhận được 1200 khiếu nại về quyết định này.

Vào ngày 30/10,  Gail Furness, là thanh tra của cơ quan, đã đệ trình một báo cáo xem xét cách thức cơ quan giám sát tham nhũng đưa ra quyết định.

Bà khuyên cơ quan nên để một cá nhân độc lập xem xét lại quyết định liên quan đến sáu trường hợp bị yêu cầu truy tố.

Bà cũng phát hiện ra rằng Ủy viên của cơ quan, Paul Beretton đã phạm sai lầm trong phán đoán và có hành vi sai trái sau khi tuyên bố mâu thuẫn lợi ích và không rút hoàn toàn khỏi quá trình ra quyết định.

Trong một tuyên bố, bà Furness cho biết một trong sáu cá nhân được gửi tới cuộc điều tra có mối quan hệ thân thiết với Paul Beretton.

Mặc dù ông đã tuyên bố mối quan hệ và giao vấn đề này cho cấp phó của mình, bà cho biết ông đã không rút lui đầy đủ khỏi quá trình ra quyết định.

Bà cũng lưu ý điều này trong một tuyên bố. Bà nói "Ủy viên NACC đã đóng góp vào cuộc thảo luận tại cuộc họp, giải quyết biên bản cuộc họp và tham gia vào các lý do ra quyết định, cũng như các điều khoản của tuyên bố với báo chí truyền thông."

Báo cáo Furness được đưa ra sau khi dữ liệu từ Services Australia cho thấy vẫn còn ba triệu đô-la chưa được thanh toán cho những người Úc bị ảnh hưởng bởi chương trình Robodebt.

Sau Ủy ban Hoàng gia Robodebt, Ủy ban Dịch vụ Công Úc đã tiến hành cuộc điều tra riêng của mình.

Tháng trước, ủy ban kết luận rằng 12 công chức, bao gồm cả cựu giám đốc sở Kathryn Campbell và Renee Leon, đã vi phạm quy tắc ứng xử 97 lần trong quá trình tham gia chương trình Robodebt.

Paul Beretton cho biết ông chấp nhận phán quyết của mình là sai lầm và ông sẽ chịu hoàn toàn trách nhiệm về điều đó.

Đây là những gì ông đã nói trong một tuyên bố.

"Sai lầm về luật là điều không thể tránh khỏi trong nghề nghiệp với các thẩm phán, nhân viên tòa án và người ra quyết định quản lý. Trong suốt sự nghiệp tư pháp của mình, tôi, giống như mọi thẩm phán khác, thỉnh thoảng bị kháng cáo vì sai lầm về luật hoặc trong thực tế.”

“Là một thẩm phán phúc thẩm, tôi thường thấy rằng các thẩm phán có năng lực, kỹ năng và liêm chính từng phạm sai lầm về luật hoặc trong thực tế. Hệ thống của chúng tôi yêu cầu phải chấp nhận những phát hiện như vậy, ngay cả khi chúng tôi không hoàn toàn đồng ý với chúng."

Việc thành lập Ủy ban Chống tham nhũng Quốc gia là một lời cam kết trong cuộc bầu cử của Đảng Lao động.

Cả hai phe chính trị đều ủng hộ ông Paul Beretton tiếp tục giữ vai trò Ủy viên.

Bill Shorten, Bộ trưởng Bộ Dịch vụ Chính phủ, cho biết ông không nên bình luận về quyết định của cơ quan này.

Ông nói, "Tôi nghĩ điều thông minh nhất mà một nghị sĩ có thể làm là không bình luận tiêu cực về hoạt động của Ủy ban Chống tham nhũng Quốc gia. Họ phải làm công việc của mình."

Cho đến nay, chính phủ đã hoàn trả 750 triệu đô-la cho các nạn nhân của Robodebt.