.png)
Vì một tương lai khỏe mạnh cả thể chất và tinh thần cho thanh thiếu niên Úc. Nguồn: eSafety
AUSTRALIA - Khi đồng hồ đếm ngược đến ngày 10 tháng 12 năm 2025, Úc chuẩn bị thực thi lệnh cấm mạng xã hội dưới 16 tuổi mang tính đột phá. Đây là động thái tuyên chiến với quyền lực của các gã khổng lồ Big Tech nhằm bảo vệ sức khỏe tâm thần của thế hệ trẻ. Tuy nhiên, quyết định táo bạo này không chỉ gây ra một cơn địa chấn kinh tế tại Canberra. Nó còn đặt ra câu hỏi lớn chưa từng có cho Châu Á – lục địa có dân số trẻ kết nối mạng đông đảo nhất thế giới – về việc liệu có nên thiết lập lằn ranh số 16 tuổi hay không.
Vào ngày 10 tháng 12 năm 2025 sắp tới, Australia sẽ chính thức thực thi đầy đủ Đạo luật Sửa đổi An toàn Trực tuyến (Tuổi Tối thiểu trên Mạng Xã hội) năm 2024. Đạo luật này yêu cầu các nền tảng công nghệ lớn như Meta, TikTok và Google phải ngăn chặn trẻ em dưới 16 tuổi sở hữu tài khoản, với mức phạt lên đến 50 triệu AUD cho mỗi lần vi phạm. Chính phủ Úc coi đây là một "luật tiên phong thế giới" nhằm bảo vệ sức khỏe tâm thần của thế hệ trẻ.
Trong bối cảnh Úc đang thiết lập ranh giới kỹ thuật số quyết liệt, câu hỏi lớn đặt ra là: Liệu các quốc gia châu Á, nơi có dân số thanh thiếu niên lớn nhất và sự tham gia kỹ thuật số sâu rộng, có đi theo mô hình này không? Và tổng thể tác động nếu có sẽ như thế nào?
Lý do của lệnh cấm: Bảo vệ sức khỏe tâm thần
Lệnh cấm của Australia xuất phát từ những lo ngại sâu sắc về tác động tiêu cực của mạng xã hội đối với sức khỏe tâm thần và sự phát triển của trẻ em. Theo các quan chức chính phủ, mạng xã hội đang "gây hại xã hội", hoạt động như một "tai họa" khiến trẻ lo lắng hơn, dễ bị bắt nạt, và bị kéo khỏi các trải nghiệm thực tế như thể thao hay tương tác gia đình.
- Dữ liệu quan trọng: Theo Ủy viên An toàn Điện tử (eSafety Commissioner), 96% trẻ em Australia từ 10-15 tuổi sử dụng mạng xã hội, và nhiều em đã tiếp xúc với nội dung có hại.
- Mục tiêu chính sách: Cung cấp "sự trì hoãn" cho trẻ em ở giai đoạn phát triển quan trọng, giúp chúng xây dựng kết nối ngoại tuyến và khả năng phục hồi.
Luật pháp đã được hình thành sau các cuộc tham vấn rộng rãi và các cuộc khảo sát cho thấy sự lo lắng phổ biến trong các gia đình.
Tiềm năng áp dụng ở Châu Á: Cơ hội và rủi ro lớn
Nếu các quốc gia châu Á, nơi có hơn 4,5 tỷ dân và một số thanh thiếu niên kết nối kỹ thuật số nhất thế giới, áp dụng lệnh cấm tương tự, đây sẽ là một sự thay đổi lớn lao, ảnh hưởng đến mọi khía cạnh từ phát triển cá nhân đến tăng trưởng kinh tế.
1. Sức khỏe tâm thần và Phát triển Cá nhân
Thanh thiếu niên châu Á có tỷ lệ tham gia kỹ thuật số cao, với hơn 60% ở một số quốc gia sử dụng mạng xã hội hàng ngày.
- Lợi ích tiềm năng: Giảm tiếp xúc với nội dung có hại, giảm tỷ lệ trầm cảm, lo lắng và vấn đề hình ảnh cơ thể, đặc biệt ở bé gái. Khuyến khích tương tác thực tế để phát triển tâm lý xã hội và khả năng điều chỉnh cảm xúc.
- Hạn chế và Rủi ro: Lệnh cấm có thể kìm hãm sự phát triển xã hội-cảm xúc ở khu vực nơi kỹ năng số không đồng đều. Thanh thiếu niên có thể chuyển sang hành vi bí mật hoặc sử dụng các ứng dụng không được kiểm soát, tiềm ẩn nguy cơ bảo mật và tiếp xúc với nội dung độc hại mà không có sự giám sát.
2. Thay đổi động lực xã hội và gia đình
Tác động xã hội của lệnh cấm có thể định nghĩa lại mối quan hệ cá nhân và cấu trúc gia đình.
- Tích cực: Củng cố liên kết gia đình bằng cách khuyến khích thời gian ngoại tuyến, giảm xung đột liên quan đến thời gian màn hình quá mức. Giảm bắt nạt mạng (ảnh hưởng đến lên đến 30% thanh thiếu niên châu Á) bằng cách đẩy thanh thiếu niên hướng tới tình bạn trực tiếp.
- Tiêu cực: Rủi ro cô lập thanh thiếu niên về mặt xã hội, đặc biệt ở các khu vực đô thị hoặc đối với thanh thiếu niên hướng nội/khuyết tật vốn dựa vào cộng đồng trực tuyến. Thanh thiếu niên có thể chuyển sang hành vi bí mật, làm căng thẳng lòng tin trong gia đình.
3. Giáo dục và Học tập
Lệnh cấm có thể biến đổi lớp học, giảm phân tâm nhưng tiềm năng hạn chế học tập sáng tạo.
- Cải thiện tập trung: Giảm phân tâm do kiểm tra ứng dụng quá mức (lên đến 100 lần hàng ngày), có thể cải thiện điểm số và hiệu suất học tập, đặc biệt quan trọng trong các nền văn hóa chịu áp lực học tập cao của châu Á.
- Gián đoạn tiếp cận: Mạng xã hội cũng là công cụ giáo dục quan trọng (hướng dẫn YouTube, thảo luận toàn cầu) và cung cấp thông tin cho thanh thiếu niên kém may mắn ở khu vực thiếu tài nguyên. Cấm đoán có thể kìm hãm đổi mới và phát triển kỹ năng kỹ thuật số ở các quốc gia am hiểu công nghệ.
4. Tác động kinh tế: Gián đoạn hàng tỷ đô la
Nếu áp dụng ở châu Á, lệnh cấm có thể làm gián đoạn hệ sinh thái nhiều tỷ đô la, với tác động sâu sắc đến các công ty công nghệ và thị trường việc làm.
- Thiệt hại doanh thu quảng cáo: Các nền tảng mạng xã hội kiếm doanh thu đáng kể từ nhóm nhân khẩu thanh niên. Mất người dùng dưới 16 tuổi ở thị trường đông dân như Ấn Độ và Indonesia có thể dẫn đến hàng tỷ USD doanh thu quảng cáo mất hàng năm cho các gã khổng lồ toàn cầu như Meta và ByteDance.
- Gián đoạn việc làm công nghệ: Quy định nghiêm ngặt hơn có thể dẫn đến gián đoạn việc làm lớn ở lĩnh vực công nghệ bùng nổ của châu Á (Bangalore, Thâm Quyến, Singapore), ảnh hưởng đến các vai trò liên quan đến kiểm duyệt nội dung và chiến lược tăng trưởng người dùng nhắm đến thanh niên.
Thách thức thực thi: Bài học cho Châu Á
Khả năng thành công của lệnh cấm ở Australia, dự kiến thực thi vào ngày 10/12/2025, sẽ là bài học lớn cho các nước châu Á.
Chính phủ Australia đặt kỳ vọng cao, tin rằng mức phạt nặng sẽ buộc các nền tảng phải chịu trách nhiệm xác minh tuổi. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo về thách thức lớn:
- Thực thi kỹ thuật: Không có công nghệ xác minh tuổi nào chính xác 100%. Trẻ em có thể dễ dàng vượt qua bằng VPN, tài khoản giả hoặc mượn tài khoản người lớn.
- Phản ứng ngược: Trẻ em có xu hướng chuyển sang các ứng dụng ít quy định hơn (như Discord, Telegram) hoặc nền tảng không bị ảnh hưởng (game chat). Điều này có nguy cơ tăng rủi ro tiếp xúc với nội dung độc hại.
- Áp lực pháp lý: Các nền tảng công nghệ có thể kiện tụng hoặc hạn chế dịch vụ do lo ngại về quyền riêng tư và tự do ngôn luận khi yêu cầu xác minh danh tính nghiêm ngặt.
Tóm lại, lệnh cấm của Australia có thể đạt được thành công một phần trong việc giảm đáng kể sử dụng chính thức và nâng cao nhận thức. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả thực sự, nó cần được kết hợp với giáo dục kỹ năng số, hỗ trợ phụ huynh và theo dõi dài hạn. Châu Á đang theo dõi sát sao, vì bất kỳ chính sách tương tự nào cũng cần cơ chế thực thi mạnh mẽ và các biện pháp bổ sung để tránh trở thành "biện pháp biểu tượng" thay vì giải pháp hiệu quả.
(Theo SBS News)
