Tiểu bang Nam Úc đã trải qua 12 tháng vật lộn với sự bùng phát của một loại virus ngoại lai gây bịnh nâu nhăn quả cà chua. (ABC Rural: Selina Green)

NAM ÚC - Những nông dân trồng cà chua, vốn buộc phải đóng cửa trong một năm và phá hủy hàng ngàn cây do dịch bịnh ngoại lai bùng phát, đã được bật đèn xanh để mở cửa trở lại.

Doanh nghiệp SA Tomato là một trong doanh nghiệp trồng cà chua trong nhà kính tở phía bắc Adelaide bị cách ly và đóng cửa nhanh chóng vào tháng Tám năm 2024 sau khi nước Úc lần đầu tiên phát hiện virus nâu trên quả cà chua.

Căn bịnh này không gây ra rủi ro về an toàn thực phẩm, nhưng làm giảm năng suất cà chua.

Peter Petsios đã trồng cà chua được 41 năm và cho biết ông cảm thấy như mình đã quay trở lại vạch xuất phát. (Nguồn: Peter Petsios)

Peter Petsios, là chủ sở hữu doanh nghiệp SA Tomato, cam kết khôi phục lại hoạt động kinh doanh của mình sau 12 tháng vô cùng khó khăn.

Ông nói, "Chúng tôi đã trải qua một trải nghiệm thảm khốc ở đây — hoạt động kinh doanh của chúng tôi đã hoàn toàn tê liệt trong một năm",

"Không có thu nhập và rất nhiều chi phí chỉ để duy trì hoạt động ở đây, nên chúng tôi không có tiền trong ngân hàng để sống sót, vì vậy chúng tôi đã phải rất nỗ lực”.

"Chúng tôi biết cuối cùng sẽ có điều gì đó xảy ra, nhưng tôi nghĩ họ có thể phản ứng nhanh hơn và thông minh hơn".

Theo ông Petsios, phản ứng của chánh phủ đối với dịch bịnh đã để lại nhiều điều đáng mong đợi. (ABC News: Brant Cumming)

'Con dê tế thần'

Ông Petsios cho biết việc duy trì quyền bán hàng vào thị trường cho ngành công nghiệp cà chua là rất quan trọng, nhưng lại chỉ trích phản ứng của chánh quyền tiểu bang đối với dịch bịnh.

Ông nói, "Chúng tôi có lẽ là con dê hiến tế ở đây khi phải đóng cửa cơ sở trong một năm, vì lợi ích của cộng đồng",

"Chúng tôi hiểu rằng có 300 hoặc 400 nông gia trồng trọt kinh doanh miễn là chúng tôi vẫn đóng cửa, nhìn chung thì đó có lẽ là một thỏa thuận tốt, nhưng xét cho cùng, chúng tôi cũng là người dân ở đây và chúng tôi cũng cần tiền, vì vậy chúng tôi gần như bị chánh phủ bỏ rơi".

Ông Petsios cho biết doanh nghiệp của ông không chịu trách nhiệm về đợt bùng phát dịch bịnh. (Nguồn: Peter Petsios)

Ông Petsios cho biết doanh nghiệp của ông đã nhập cảng hạt giống đã được kiểm nghiệm và được chứng nhận.

Ông nói, "Thật không may, một số hạt giống trong đó đã bị nhiễm bịnh và họ đã đóng cửa chúng tôi chỉ vì lý do đó, vì vậy chúng tôi thực sự không biết mình đã làm sai điều gì",

"Không ai đứng ra xin lỗi hoặc đứng ra nhận lỗi.

"Nếu chúng tôi không chịu trách nhiệm về bất cứ điều gì, tôi đã nghĩ rằng một lời xin lỗi và một số hỗ trợ [nên được đưa ra] ngay lập tức để chúng tôi có thể trở lại làm việc trong vòng vài tuần, nhưng họ đã kéo dài hơn một năm”.

"Điều này không chỉ gây thiệt hại về tài chánh mà còn là mất mát về danh tiếng, cực nhọc, và đau khổ”.

"Giờ đây, chúng tôi phải tự hỏi, 'Chuyện này đã xảy ra như thế nào? Tại sao lại xảy ra?'"

Căn bịnh này gây ra dị tật trên lá của cây cà chua, ớt chuông và ớt cay, đồng thời cũng có thể ảnh hưởng đến quả của chúng. (Nguồn: PIRSA)

'Vô cùng khó khăn'

Virus nâu nhăn quả cà chua (Tomato brown rugose) ban đầu được phát hiện tại ba cơ sở trồng cà chua ở tiểu bang Nam Úc, khiến chánh quyền tiểu bang phải lập tức áp dụng các quy trình cách ly, xét nghiệm và khử trùng.

Sau khi phát hiện bịnh trên các vụ cà chua ở Victoria và New South Wales vào năm 2025, Nhóm Quản lý Quốc gia gồm các chuyên gia và đại diện ngành đã quyết định việc tiêu diệt không còn khả thi về mặt kỹ thuật nữa và chuyển sang kế hoạch kiểm soát.

Clare Scriven cho biết việc duy trì quyền bán hàng vào thị trường cho ngành công nghiệp cà chua nói chung là điều cần thiết. (ABC Rural: Eliza Berlage)

Bộ trưởng Công nghiệp Cơ bản Tiểu bang Nam Úc, là bà Clare Scriven, thừa nhận việc đóng cửa là "vô cùng khó khăn" đối với ba doanh nghiệp liên quan, nhưng cho biết các biện pháp nghiêm ngặt là cần thiết vì những rủi ro.

Bà nói, "Chúng tôi đã nỗ lực trong suốt thời gian này để cố gắng bảo đảm rằng việc buôn bán với các tiểu bang khác bị gián đoạn ít nhất có thể",

"Phương pháp thay thế sẽ còn tệ hơn và gây gián đoạn hơn, vì các tiểu bang khác có thể từ chối nhận toàn bộ cà chua từ tiểu bang Nam Úc, điều này sẽ đẩy toàn bộ ngành công nghiệp của chúng ta vào tình thế khó khăn”.

"Chúng tacó khoảng 230 nông gai trồng cà chua ở Nam Úc và có thể tất cả họ đều có thể bị cấm bán hàng vào các tiểu bang khác, vì vậy đó sẽ là một hậu quả thực sự thảm khốc, và tôi rất mừng vì chúng ta đã tránh được điều đó".

Vẫn còn một số hạn chế về xét nghiệm đối với việc gửi cà chua từ tiểu bang Nam Úc đến tiểu bang Tây Úc và tiểu bang Queensland, và một kế hoạch quản lý cấp quốc gia đối với virus này đang được khai triển.

(Theo Nam Úc News)