Lãnh đạo phe Đối lập Úc, bà Sussan Ley, phản ứng trong phiên Chất vấn tại Hạ viện, Tòa nhà Nghị viện ở Thủ đô Canberra, vào thứ Tư, ngày 5 tháng Mười một năm 2025. (AAP Image/Lukas Coch). Nguồn: AAP / LUKAS COCH/AAPIMAGE

AUSTRALIA - Chia rẽ nội bộ trong Liên đảng gia tăng sau khi đảng Quốc gia tuyên bố họ sẽ rút lại cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Cùng lúc, kết quả thăm dò dư luận cho thấy tỷ lệ ủng hộ đảng Cấp tiến Liberal đang xuống mức thấp kỷ lục, cũng làm dấy lên những đồn đoán sôi nổi về vị thế lãnh đạo của bà Sussan Ley.

Nghị sĩ Andrew Bragg, thuộc đảng  Cấp tiến Liberal, đã phản ứng trước quyết định của đảng Quốc gia hồi đầu tuần về việc từ bỏ mục tiêu phát thải ròng bằng 0.

“Chắc cũng có lý do mà người ta có luật ly hôn. Nhưng tốt hơn hết là chúng ta nên tiếp tục đồng hành cùng đảng Quốc gia, vì suốt 80 năm qua chúng ta đã mang lại cho nước Úc một chính quyền tốt… đó là lựa chọn tôi muốn nhất, nhưng không phải bằng mọi giá.”

Nghị sĩ Barnaby Joyce của đảng Quốc gia, người từng cân nhắc chuyển sang đảng One Nation vì bất đồng về vấn đề net-zero, thì tỏ ra vô cùng phấn khích.

“Họ vừa đưa toàn bộ chương trình nghị sự đến đúng nơi mà tôi mong muốn… Tôi nghĩ mình đang làm rất tốt.”

Kể từ sau tuyên bố của đảng Quốc gia, đảng Cấp tiến Liberal đã phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ về việc liệu họ có sẽ đi theo hướng tương tự và từ bỏ mục tiêu net-zero vào năm 2050, vốn được thừa hưởng từ chính phủ Morrison hay không.

Giữa những tin đồn rằng vị thế lãnh đạo của bà Sussan Ley đang bị lung lay, đảng Cấp tiến Liberal đang loay hoay xác định lập trường của mình về net-zero.

Nghị sĩ Tim Wilson cho biết không phải ai trong đảng Cấp tiến Liberal cũng muốn noi theo ví dụ của đảng Quốc gia.

“Chúng tôi là đảng Cấp tiến Liberal, không phải bản sao của đảng Quốc gia. Chúng tôi sẽ tự đưa ra quyết định của mình. Một khi đã đánh mất thẩm quyền đạo đức, rất khó để lấy lại. Sussan Ley đã thể hiện rõ bản lĩnh lãnh đạo vào tháng Năm năm nay. Khi đảng Quốc gia tạm rời khỏi Liên đảng, bà ấy vẫn kiên định lập trường của mình.”

Một ranh giới ngày càng rõ rệt đang hình thành giữa hai phe cấp tiến và bảo tồn trong nội bộ đảng.

Những thành viên ôn hòa, vốn muốn giữ các ghế ở khu vực thành thị, đang cố bám lấy bất kỳ cam kết nào liên quan đến việc cắt giảm khí thải, chứ chưa nói đến mục tiêu phát thải thán khí bằng 0 (net-zero) thời Thủ tướng Morrison.

Nhóm này bao gồm Anne Ruston, Angie Bell, Julian Leeser, Andrew McLachlan, Tim Wilson và các thượng nghị sĩ Andrew Bragg, Dave Sharma và Maria Kovacic.

Thượng nghị sĩ Bragg nói rằng đảng Cấp tiến Liberal đã cam kết với Thỏa thuận Paris và nên giữ lời hứa đó, dù có thể cần linh hoạt hơn với mục tiêu 2050.

“Chúng ta phải có mục tiêu phát thải ròng bằng 0 dưới một hình thức nào đó. Câu hỏi là: mỗi quốc gia sẽ chọn cách đạt được mục tiêu đó như thế nào.”

Thượng nghị sĩ Jane Hume, người trước đây từng ủng hộ net-zero, đã từ chối đưa ra lập trường rõ ràng.

Trả lời chương trình ABC News Breakfast, bà nói mơ hồ rằng chúng ta cần làm gì đó để giảm khí thải, vì “đó là điều đúng đắn phải làm.”

Bà cho biết việc bãi bỏ lệnh cấm năng lượng hạt nhân là một bước quan trọng để bảo vệ môi trường.

“Tôi đã trình dự luật lên Thượng viện nhằm bãi bỏ lệnh cấm năng lượng hạt nhân, một điều hoàn toàn không cần thiết. Hầu như tất cả các quốc gia phát triển hiện nay đều đang đầu tư vào công nghệ hạt nhân.”

Khi được hỏi về vị thế của bà Ley, Hume gửi đi thông điệp ủng hộ:

“Sussan là lãnh đạo. Bà ấy đang dẫn dắt cuộc tranh luận này. Chúng ta muốn dành thời gian để làm đúng, đồng thời phải đưa ra một phương thức khả tín để cử tri thấy rằng đảng Cấp tiến Liberal và Liên đảng vẫn cam kết giảm phát thải.”

Ngược lại, phe bảo tồn trong đảng lại có quan điểm khác.

Phát ngôn viên đối lập về công nghiệp và đổi mới, Alex Hawke, được biết đến như “người tính toán số phiếu” trong đảng, bày tỏ lo ngại về chi phí.

Phó lãnh đạo đảng Cấp tiến Liberal, Ted O’Brien, cũng đã cùng hàng ngũ những người muốn từ bỏ mục tiêu net-zero, trong đó có phát ngôn viên đối lập về môi trường Dan Tehan, người đã lên chương trình 7:30 của ABC và ám chỉ rằng đảng Cấp tiến Liberal có thể sẽ đi theo bước của đảng Quốc gia.

“Tôi có thể nói chắc một điều là tất cả chúng tôi đều đồng lòng rằng cách tiếp cận của chính phủ về năng lượng và biến đổi khí hậu đang hoàn toàn thất bại, thất bại với người dân Úc và thất bại với cả đất nước này.”

Thượng nghị sĩ Sarah Henderson của đảng Cấp tiến Liberal cũng kêu gọi đảng nên làm theo đảng Quốc gia.

“Tôi rất hy vọng các đồng nghiệp của tôi trong đảng Cấp tiến Liberal sẽ ủng hộ việc quay lưng hoàn toàn với net-zero.”

Trong khi đó, lãnh đạo đảng Cấp tiến Liberal, Sussan Ley, dường như đang chọn cách tiếp cận thực dụng.

Giữa những nghi ngờ về tương lai lãnh đạo, có dấu hiệu cho thấy bà sẵn sàng từ bỏ cam kết net-zero nếu đó là hướng mà phần lớn đảng đang đi theo, để bảo toàn vị trí của mình.

Động thái này đã vấp phải chỉ trích dữ dội từ đảng Xanh và Lao động, đồng thời cũng khiến giới chuyên gia lo ngại.

Giáo sư Frank Jotzo, Giám đốc Trung tâm Chính sách Khí hậu và Năng lượng tại Đại học Quốc gia Úc (ANU), cho biết việc từ bỏ net-zero sẽ gây thiệt hại lớn cho nước Úc.

“Nếu làm vậy, điều đầu tiên là nó sẽ làm suy yếu niềm tin của các nhà đầu tư. Ngành điện lực vốn đã cũ kỹ sẽ càng ít đầu tư, dẫn đến giá điện cao hơn, đồng thời khiến Úc đánh mất lợi thế trở thành nhà xuất cảng năng lượng và hàng hóa xanh. Hệ quả là GDP và tiền lương đều giảm. Bộ Ngân khố đã từng mô phỏng kịch bản tương tự trong báo cáo net-zero, và những con số đó đã được lượng hóa. Tôi không thể thấy được điều gì có lợi cho khu vực nông thôn hay ngành nông nghiệp. Thực tế, điều ngược lại mới đúng.”

(Huy Lê – Theo SBS News)

*Ghi chú:

-Tôi viết từ “bảo tồn / Bảo tồn” để thế cho từ “bảo thủ / Bảo thủ”. Quý độc giả khi đọc thấy từ “bảo tồn / Bảo tồn” thì đó là từ “bảo thủ /  Bảo thủ” trong bản tin gốc của SBS News.