Hình ảnh bên ngoài một tòa nhà ở ở Bắc Melbourne. Nguồn: SBS

 

VICTORIA - Cư dân của các tòa nhà xã hội ở Melbourne đang đệ đơn kiện tập thể chống lại chính phủ Victoria sau khi chính phủ công bố kế hoạch phá hủy các tòa nhà cao tầng này và thay thế bằng các nhà ở xã hội mới. Nhiều người lo ngại kế hoạch của chính phủ tiểu bang sẽ đồng nghĩa với việc có ít nhà ở xã hội hơn, giá thuê nhà cao hơn và gây nhiễu loạn cộng đồng.

 

Bất cứ ai từng sống ở vùng nội ô Melbourne đều biết đến các tòa nhà ở xã hội cao tầng.

 

Được xây dựng vào những năm 1960, 44 tòa nhà xã hội cao tầng này đã trở thành trụ cột của lĩnh vực nhà ở xã hội của chính phủ Victoria trong khoảng 60 năm qua.

 

Vào tháng 9 năm ngoái, cư dân của các tòa nhà đã nhận được một tờ thông báo.

 

Nội dung là thông báo cho những người thuê nhà trong tòa nhà xã hội về quyết định của chính phủ tiểu bang sẽ phá bỏ tất cả 44 tòa nhà ở xã hội cao tầng này, cũng như hứa hẹn sẽ xây những nhà ở xã hội mới cùng vị trí.

 

Sau đó, một số người thuê nhà đã quyết định khởi kiện chính phủ vì điều mà họ cho là vi phạm nhân quyền.

 

Trung tâm trợ giúp pháp lý cộng đồng Nội ô Melbourne đã nộp đơn kiện tập thể thay mặt cho cư dân trong các tòa nhà nói trên.

 

Louisa Bassini là luật sư đứng đầu vụ kiện tập thể.

"Chúng tôi quyết định bắt đầu hành động pháp lý này vì không giống như các thông báo khác do chính phủ đưa ra liên quan đến việc gia hạn nhà ở xã hội, thường thì họ phải giải thích lý do tại sao những thay đổi cần phải diễn ra, bao gồm việc cho biết những người có các quyền sẽ bị ảnh hưởng đã được xem xét hợp lý trong quá trình thay đổi đó chưa. Trong trường hợp này, chúng tôi chưa thấy điều đó, chúng tôi chưa thấy bất kỳ điều gì, mà chúng tôi gọi là đánh giá về hiến chương, một tài liệu cho thấy quyền của mọi người dựa theo Hiến chương Nhân quyền như thế nào, và Đạo luật về Quyền và Trách nhiệm đã được xem xét một cách hợp lý hay chưa. Chúng tôi cũng chưa thực sự thấy bất kỳ trường hợp nào được đưa ra công khai giải thích tại sao lại có vấn đề về cấu trúc, chẳng hạn như các tòa nhà này có vấn đề gì buộc chúng phải bị phá bỏ.”

 

Một cư dân của tòa nhà và một thân chủ của trung tâm pháp lý cộng đồng giải thích làm thế nào họ biết được kế hoạch của chính phủ.

 

Người này muốn giấu tên và giọng nói của họ đã được thay đổi.

"Tôi đã sống ở đây 13 năm, trước đó tôi đã ở trong nhà cha mẹ nuôi và sau đó là nơi trú ẩn dành cho thanh thiếu niên. Tôi phát hiện ra một tờ thông báo dưới cửa khi tôi về nhà vào một ngày hồi tháng 9 năm ngoái. Đúng vậy và sau đó tôi đã tra cứu một số thông tin trực tuyến về nó. Nên tôi hơi sợ hãi."

 

Họ nói rằng thông báo này chỉ làm tăng thêm tình trạng bất an về nhà ở vốn đã trở nên tồi tệ hơn trong cộng đồng.

"Nó khá căng thẳng. Đó là một vấn đề thực sự lớn và tôi đã từng ở trong một ngôi nhà thực sự không an toàn trước đây, và tôi đã nghĩ rằng đây sẽ là nơi an toàn đầu tiên tôi có và tôi có thể ở lại đây trong một thời gian dài. Vì vậy điều đó thực sự làm tôi rất căng thẳng."

 

Nhưng đây không phải là lần đầu tiên chính phủ Victoria phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ về cách đối xử với người thuê nhà ở xã hội.

 

Trong thời gian phong tỏa vì Covid-19 ở Victoria, các đợt phong tỏa nghiêm ngặt và đột ngột đã khiến hàng ngàn người thuê nhà chính phủ ở Melbourne bị mắc kẹt mà không được báo trước, họ bị cách ly hoàn toàn trong căn hộ nhỏ bé của mình, nhiều người không được tiếp cận với thực phẩm hoặc thuốc men.

 

Thanh tra Victoria sau đó nhận thấy các quyết định và cách đối xử của chính phủ tiểu bang với người thuê nhà chính phủ không chỉ trái pháp luật mà còn vi phạm nhân quyền.

 

Chính phủ Victoria cho hay các tòa nhà ở xã hội hiện nay đã bị bỏ hoang và lạc hậu so với các tiêu chuẩn xây dựng hiện hành.

 

Tuy nhiên điều đó chỉ càng khiến một số người thuê nhà vốn đã cảm thấy không tin tưởng chính phủ ngày càng trở nên thiếu niềm tin hơn.

"Sau COVID, có thể thấy một sự hiểu biết chung về chính phủ này đó là họ sẽ để mặc tòa nhà rơi vào tình trạng hư hỏng, rồi họ sẽ lấy lý do này, cộng thêm lý do từ COVID, với những cách mà họ đối xử với chúng tôi, nhằm thúc đẩy kế hoạch này. Bởi vì tôi luôn có suy nghĩ trong đầu rằng họ cố tình làm như vậy, để nó rơi vào tình trạng hư hỏng, để họ có cơ hội phá bỏ. Tôi không biết, nhưng tôi không nghĩ chuyện này lại xảy ra nhanh đến vậy.”

 

Hiện nay, Victoria có tỷ lệ nhà ở xã hội thấp nhất so với bất kỳ tiểu bang nào ở Úc.

 

Một báo cáo do Ủy ban Năng suất công bố vào tháng 1 cho thấy chỉ 2,8% nhà ở tại Victoria được phân bổ cho nhà ở xã hội.

 

Tỷ lệ nhà xã hội trung bình toàn quốc là 4,1%.

 

Thông báo của chính phủ về việc phá bỏ các tòa nhà ở xã hội cao tầng, đồng thời hứa hẹn sẽ mở rộng và xây dựng lại nhà ở xã hội cùng địa điểm, đang làm dấy lên lo ngại về việc kế hoạch này thiếu nhiều chi tiết.

 

Nhà ở xã hội là một thuật ngữ chung, đề cập đến cả nhà ở công cộng (còn gọi là nhà chính phủ) và nhà ở thuộc cộng đồng.

 

CEO của Hiệp hội Người thuê nhà Chính phủ Victoria, Kelyn Butterss, giải thích sự khác biệt.

“Nhà chính phủ là mô hình nhà ở công cộng hoặc nhà ở truyền thống mà chúng tôi đã biết ở Úc từ rất lâu. Đây là những ngôi nhà thường thuộc sở hữu của ai đó nhưng được giao quản lý bởi giám đốc nhà ở. Giá thuê tại những căn nhà này được giới hạn ở mức tối đa 25% thu nhập và tài sản của hộ gia đình được phân bổ, dựa trên cơ sở nhu cầu cấp thiết của hộ gia đình đó. "

 

Bà cho hay điểm khác biệt chính giữa hai loại nhà ở xã hội là cách phân bổ nhà ở.

 

Tuy nhiên thời gian chờ đợi đối với cả nhà chính phủ và nhà ở cộng đồng thường rất lâu.

"Tôi cho rằng Nhà ở Cộng đồng được thiết kế để bổ sung vào tổ hợp nhà chính phủ chứ không phải để thay thế nó. Giá thuê nhà ở cộng đồng có thể đắt hơn một chút. Ở Victoria, các nhà cung cấp nhà ở cộng đồng là các tổ chức từ thiện, nhưng vì họ không phải là chính phủ, nên họ có toàn quyền quyết định về việc họ phân bổ tài sản đó cho ai và bao nhiêu trong số được phân bổ là đến từ phần ưu tiên của danh sách chờ. Vì vậy, có một số khác biệt rất cụ thể. Điều đó không có nghĩa là một tài sản là xấu và một thì tốt nhưng điều đó có nghĩa là chúng ta phải có cả hai."

 

Hiện nay, toàn bộ 44 tòa nhà xã hội cao tầng đều được phân bổ làm nhà chính phủ.

 

Nhiều người dân lo ngại kế hoạch xây dựng thêm nhà ở xã hội sẽ liên quan đến việc biến nhà chính phủ thành hỗn hợp nhà ở xã hội và nhà ở giá cả phải chăng, thuộc sở hữu của cả công và tư nhân, điều này có thể có nghĩa là các nhà phát triển nhà ở có quyền di dời cư dân hiện tại và kiếm lợi nhuận từ nơi từng là đất công.

 

Kelyn Butterss cho rằng mặc dù có thêm nhà ở xã hội luôn là điều tốt nhưng bà cho rằng các kế hoạch hiện nay của chính phủ có thể không đủ.

"nghĩ rằng có một cơ hội thực sự để tăng số lượng nhà ở xã hội trên những địa điểm này, có thể không thực hiện được như những gì chính phủ đã cam kết. Họ đã cam kết tăng 10% số lượng nhà ở xã hội, chúng tôi sẽ rất hoan nghênh có thêm nhà ở xã hội nhưng chúng tôi sẽ nói, hãy dành nhiều hơn cho nhà ở chính phủ mới."

 

Vụ kiện tập thể lập luận rằng quyết định đánh sập các tòa nhà của chính phủ đã can thiệp bất hợp pháp vào nhà cửa và gia đình của các thành viên trong nhóm.

 

Louisa Bassini nói một trong những mối quan ngại lớn nhất là những người đang thuê nhà chính phủ sẽ đồng ý với các lựa chọn nhà cộng đồng mà không được thông báo chính xác về sự khác biệt của hai loại nhà này.

"Ý tôi là, đây là một trong những mối quan tâm chính mà chúng tôi có, đặc biệt là vì nó đã xảy ra rồi, chúng tôi biết rằng mọi người đang được cung cấp nhà ở Cộng đồng và chấp nhận chúng, có lẽ họ không hiểu đầy đủ về ý nghĩa của điều này đối với quyền của họ. Vì vậy, chúng tôi không chỉ tìm kiếm sự bảo đảm từ chính phủ mà còn tìm kiếm các cam kết hoặc một số cơ chế có hiệu lực pháp lý mà cả hai bên có thể ký kết... Không có tài liệu nào như vậy được cung cấp cho người dân."

 

Trong khi nhiều người lo ngại quyết định này sẽ khiến vị trí của họ trong khu nhà ở công cộng không được bảo đảm, nhưng không phải ai cũng cho rằng kế hoạch này là một ý tưởng tồi.

 

Emma Dawson là giám đốc điều hành của Percapita, một trung tâm phân tích chính sách độc lập hoạt động nhằm chống lại sự bất bình đẳng ở Úc.

 

Bà nói mặc dù việc liên lạc có thể được làm tốt hơn nhưng bà đồng ý rằng các tòa nhà cần được thay thế.

“Rất nhiều tòa nhà xã hội được xây dựng theo một phần của chính sách này đã thực sự lỗi thời, xét về khía cạnh phù hợp với mục đích của những ngôi nhà hiện đại. Rất nhiều trong số những ngôi nhà này không thích hợp với người khuyết tật hoặc người lớn tuổi. Chúng rất khó ấm lên và rất khó làm mát. Tôi nghĩ quyết định đã được đưa ra sau khi xem xét các phương án khác nhau để thay thế chúng - và thay thế chúng bằng nhà ở bền vững hiện đại hơn có thể được cung cấp đầy đủ, có nguyên tắc thiết kế phổ biến và những điều tương tự - nếu đó là những gì sắp xảy ra thì tôi nghĩ đây là điều đúng đắn nên làm.“

 

Kelyn Butterss nói đã có nhiều phản hồi từ những người thuê nhà, từ những người đã muốn chuyển nơi ở đến chỗ khác mà tin tức về việc di dời là một đòn nặng nề đối với họ.

"Bất kể bạn đang ở vị trí nào, việc nghe gõ cửa và ra mở và gặp ai đó nói rằng bạn sẽ chuyển nhà một cách hiệu quả, cho dù bạn có chọn lựa điều đó hay không, thì đều thực sự căng thẳng và đau khổ đối với mọi người, và chúng ta không nên đánh giá thấp việc này.”

 

Các kế hoạch của Chính quyền Tiểu Bang Victoria hiện cho thấy các tòa nhà ở xã hội sẽ bị phá bỏ vào năm 2051.

 

Việc thay thế tòa nhà đầu tiên, được lên kế hoạch ở Carlton, Flemington và Bắc Melbourne, dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2031.