Andrew Baldock thất vọng vì cơ sở lưu trữ và quả lý chất thải đã không được triển khai, nhưng cũng vui mừng khi được lấy lại đất. (ABC Eyre Peninsula: Lucas Forbes)

NAM ÚC - Hai năm sau khi chÁnh phủ liên bang hủy bỏ kế hoạch biến một trang trại ở Nam Úc thành bãi chôn lấp chất thải nguyên tử, các chủ sở hữu trước đây đã mua lại mảnh đất này với giá 1,27 triệu đô-la.

Đã gần một thập niên trôi qua kể từ khi khu đất Napandee, thuộc sở hữu của gia đình Baldock, tại thị trấn Kimba, được xem xét và cuối cùng được bán để sử dụng làm bãi chôn lấp chất thải nguyên tử cấp độ thấp.

Sau nhiều năm tham vấn và một cuộc chiến pháp lý kéo dài, kế hoạch xây dựng khu vực này đã bị hủy bỏ vào tháng Tám năm 2023.

Napandee, một khu đất gần Kimba, đã là lựa chọn ưu tiên của chánh phủ trong một thời gian. (ABC News: Gary-Jon Lysaght)

Andrew Baldock cho biết khu đất rộng 211 héc-ta, cách Kimba 20 cây số về phía tây, đã bị bỏ hoang trong nhiều năm và cần được phục hồi trước khi ông trồng vụ ra cải dầu đầu tiên.

Ông nói, "Chúng tôi đã không canh tác trong ba năm trước khi họ [chính phủ] mua lại, để chúng tôi có thể hỗ trợ công việc của họ tại chỗ".

Các công việc đang được chuẩn bị mặt bằng đang được tiến hành tại Napandee, cách Kimba khoảng 30 cây số về phía tây. (ABC North & West SA: Nicholas Ward)

Ông Baldock cho biết ông không biết chính xác số tiền cha mình được trả, nhưng được biết là gấp bốn lần giá trị đất.

Tuy nhiên, với việc giá đất tăng cao và thu nhập bị mất do nhiều năm không sử dụng đất đó để canh tác, ông Baldock cho biết gia đình ông đã có thể khá giả hơn nếu họ không bán mảnh đất ngay từ đầu.

Ông cho biết trung bình mỗi năm, mảnh đất này có thể tạo ra khoảng 120.000 đô-la.

Ông nói, "Tôi chắc chắn đã quay trở lại thời điểm mà tôi sẽ có nếu chúng tôi không bán mảnh đất",

"Tôi đoán nếu chúng tôi biết mọi chuyện sẽ diễn ra theo hướng này, tôi đã ước gì nó chưa bao giờ thực sự xảy ra."

Andrew Baldock cho biết ông và những người khác muốn có cơ sở này, không có cách nào phản đối quyết định. (ABC News: Jodie Hamilton)

Nỗi thất vọng cho thị trấn

Mặc dù trang trại sẽ tạo ra ít thu nhập hơn, ông Baldock cho biết ông vẫn thất vọng vì kế hoạch quản lý chất thải nguyên tử bị hủy bỏ.

Ông Baldock nói rằng nếu cơ sở này được xây dựng, nó sẽ mang lại việc làm cho cộng đồng ngoài ngành nông nghiệp và sẽ là động lực lớn cho sự phát triển của thị trấn này trên Bán đảo Eyre.

Ông nói rằng dự án này "gần như bảo đảm rằng chúng tôi sẽ có một bác sĩ".

Ông nói, "Chúng tôi có một bịnh viện nhưng chúng tôi đã không có một bác sĩ thường trực ở đây có lẽ trong bốn năm rồi, đó là một vấn đề lớn",

"Số lượng nhân viên tại trường học đang giảm dần và áp lực lên các doanh nghiệp địa phương rất lớn”.

"Tôi nghĩ con số được đưa ra là khoảng 45 nhân viên toàn thời gian cố định tại cơ sở quản lý chất thải nguyên tử, vì vậy đó sẽ là nhà tuyển dụng lớn nhất trong thị trấn”.

Tìm kiếm địa điểm quản lý chất thải nguyên tử

Trước khi chọn địa điểm Kimba, chánh phủ liên bang đã mất nhiều năm để tìm kiếm một địa điểm lưu trữ chất thải nguyên tử y tế.

Ngoài việc trả cho chủ đất gấp bốn lần giá trị đất của họ, chánh phủ liên bang còn đề nghị một khoản ưu đãi 10 triệu đô-la cho các cộng đồng địa phương gần địa điểm được chọn để chi tiêu cho hạ tầng cơ sở và các dự án khác.

Sau nhiều năm tranh luận và hơn sáu năm tham vấn, Napandee đã chính thức được công bố là địa điểm được chánh phủ lựa chọn vào năm 2021.

Một cuộc bỏ phiếu qua bưu điện địa phương cho thấy 62% trong số 734 người được hỏi đã ủng hộ.

Các chủ sở hữu truyền thống Người Bản địa Barngarla và những người ủng hộ họ vui mừng chiến thắng bên ngoài Tòa án Liên bang. (ABC News)

Cuộc bỏ phiếu qua bưu điện của Kimba đã bị các chủ sở hữu truyền thống chỉ trích vì chỉ những người đóng thuế ở địa phương mới được phép bỏ phiếu, khiến người Bản địa Barngarla  khởi kiện sự việc ra tòa.

Chánh phủ đã hủy bỏ kế hoạch vào tháng Tám năm 2023 sau khi Tòa án Liên bang ra phán quyết có lợi cho người Bản địa Barngarla, những người cho rằng họ đã không được chánh phủ Liên đảng tiền nhiệm tham khảo ý kiến ​​một cách thỏa đáng về quyết định lựa chọn địa điểm.

(Theo Nam Úc News)