(Ảnh: SBS News)

Các chuyên gia cho rằng, ngoài những lợi ích kinh tế trước mắt khi đăng cai COP31, Úc cần được nhìn nhận là quốc gia giải quyết mối đe dọa an ninh lớn nhất đối với các nước láng giềng Thái Bình Dương, nếu muốn tiếp tục là đối tác an ninh chủ chốt.

Úc hy vọng sẽ được đăng cai Hội nghị Thượng đỉnh về Khí hậu vào năm tới và khẳng định vị thế là một cường quốc hạng trung toàn cầu, trong bối cảnh căng thẳng an ninh với Trung Quốc tại Thái Bình Dương đang gia tăng.

Thủ tướng Anthony Albanese đã có bài phát biểu đầu tiên tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ở New York hôm thứ Năm, để thúc đẩy vị thế đăng cai của Úc.

Trong bài phát biểu của mình, ông kêu gọi các quốc gia thành viên hợp tác để giải quyết các thách thức toàn cầu, bao gồm biến đổi khí hậu và chấm dứt chiến tranh ở Gaza và Ukraine, đồng thời khởi động nỗ lực tranh cử một ghế tạm thời tại Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc.

Trái ngược với Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, người tuần này gọi biến đổi khí hậu là "vụ lừa đảo lớn nhất từng xảy ra trên thế giới", ông Albanese gọi đó là "mối đe dọa hiện hữu".

Trong khi đó Chánh phủ Albanese đã vận động Thổ Nhĩ Kỳ từ bỏ nỗ lực cạnh tranh đăng cai Hội nghị Biến đổi Khí hậu Liên Hợp Quốc lần thứ 31 COP31, với việc Bộ trưởng Biến đổi Khí hậu và Năng lượng Chris Bowen bị bắt gặp, đang nói chuyện với đệ nhất phu nhân Emine Erdoğan tại một sự kiện về khí hậu ở New York.

Wesley Morgan, cộng tác viên nghiên cứu tại Viện Ứng phó và Rủi ro Khí hậu của Đại học New South Wales, cho biết việc đăng cai hội nghị thượng đỉnh COP31 sẽ có ý nghĩa quan trọng và giúp Úc cải thiện hình ảnh của mình.

Morgan tin rằng, điều này sẽ báo hiệu rằng Úc đang chuyển đổi từ "quá khứ là một cường quốc nhiên liệu hóa thạch, sang tương lai là một siêu cường năng lượng sạch", mặc dù nó diễn ra trong bối cảnh các mục tiêu giảm phát thải mới của chánh phủ liên bang, mà một số chuyên gia cho là chưa đủ.

Vậy việc đăng cai COP31 sẽ bao gồm những gì, và nó sẽ có ý nghĩa gì đối với Úc và tại sao việc đăng cai COP31 lại quan trọng?

Ông Morgan cho biết, nếu Úc thành công trong nỗ lực đăng cai hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên Hiệp Quốc, thì "đây sẽ là hội nghị thượng đỉnh ngoại giao lớn nhất, mà Úc từng tổ chức".

Được biết các hội nghị thượng đỉnh COP có sự tham dự của các chánh trị gia, khoa học gia, các cơ quan/tổ chức hoạch định chánh sách, học giả và các tổ chức từ 197 quốc gia đã ký Công ước Khung của Liên Hiệp Quốc về Biến đổi Khí hậu, với Liên minh Âu Châu là quốc gia ký kết thứ 198.

Đồng chủ trì với các nước ở Thái Bình Dương, Úc sẽ là chủ tịch các cuộc đàm phán về khí hậu của Liên Hiệp Quốc, từ khi bắt đầu các cuộc đàm phán kéo dài hai tuần vào cuối năm 2026, cho đến khi bắt đầu các cuộc đàm phán tiếp theo vào năm 2027.

Điều này bao gồm, việc dẫn dắt các cuộc thảo luận toàn cầu về cách giảm phát thải và thực hiện các cam kết chuyển đổi, từ nhiên liệu hóa thạch và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu.

Trong khi đó ông Simon Bradshaw, người đứng đầu COP31 tại Greenpeace Australia Pacific, cho biết việc chia sẻ nhiệm vụ đăng cai với các nước láng giềng Thái Bình Dương là rất quan trọng, vì họ có lịch sử lâu dài trong việc dẫn dắt hành động vì khí hậu và hiểu rõ nhất những gì đang bị đe dọa.
 

Như vậy việc đăng cai tổ chức có ý nghĩa gì đối với Úc?

Hội nghị thượng đỉnh sẽ mang lại động lực kinh tế cho thành phố Adelaide, nơi được kỳ vọng là nơi đăng cai, với con số kỷ lục 80.000 người đăng ký tham dự COP28 tại Dubai vào năm 2023.

Quan trọng hơn, hội nghị sẽ thu hút đầu tư cho quá trình chuyển đổi năng lượng sạch của Úc và báo hiệu rằng, Úc đang giải quyết một mối đe dọa an ninh quan trọng đối với các đối tác Thái Bình Dương.

Ông Wesley Morgan nói, "Điều này cực kỳ quan trọng vì 70% đầu tư vào năng lượng tái tạo của Úc là đầu tư quốc tế. Vì vậy, việc đăng cai các cuộc đàm phán về khí hậu của Liên Hiệp Quốc, thực sự là cơ hội để đưa Úc trở thành một siêu cường năng lượng sạch và phát triển các ngành công nghiệp năng lượng sạch của tương lai”.

Trong khi đó ông Simon Bradshaw, người đứng đầu COP31 tại Greenpeace Australia Pacific, đồng ý rằng Úc có thể đi đầu trong việc xây dựng các ngành công nghiệp sạch mới, khi thế giới ngày càng chuyển dịch khỏi nhiên liệu hóa thạch, xuất cảng nhiều loại khoáng sản và các sản phẩm năng lượng tái tạo.

Ông Simon Bradshaw nói, "Nếu được thực hiện đúng cách, theo cách có trách nhiệm với môi trường, điều này không chỉ có nghĩa là chúng ta có một nền kinh tế thịnh vượng trong tương lai, mà còn đóng góp thực sự tích cực vào việc giảm phát thải trên toàn cầu".

Tuy nhiên, ông thừa nhận việc đồng đăng cai sẽ là một "thử thách thực sự đối với Úc", quốc gia sẽ phải thúc đẩy chương trình nghị sự về năng lượng sạch, trong khi vẫn tập trung vào vấn đề loại bỏ than đá và khí đốt của riêng mình.

Ông Simon Bradshaw nói, "Bởi vì trừ khi chúng ta thực sự giải quyết được nguyên nhân gốc rễ của vấn đề là loại bỏ nhiên liệu hóa thạch, chúng ta sẽ không thể hiện được bất kỳ vai trò lãnh đạo thực sự nào về khí hậu".

Trong khi đó mối đe dọa khí hậu là chìa khóa cho cuộc đối đầu giữa Úc và Trung Quốc ở Thái Bình Dương

Trong những tuần gần đây, Thủ Tướng Albanese đã không thể hoàn tất các hiệp ước an ninh với Vanuatu và Papua New Guinea, khiến cả hai lần trắng tay.

Ông Morgan cho biết, Úc cần được nhìn nhận là đang giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, nếu muốn tiếp tục là đối tác an ninh được các quốc đảo Thái Bình Dương lựa chọn.

Ông Wesley Morgan nói, "Đặc biệt là vào thời điểm, các quốc đảo đang ký kết các thỏa thuận an ninh mới với các quốc gia như Trung Quốc, và về phần mình, các quốc đảo Thái Bình Dương, họ hoàn toàn rõ ràng rằng họ coi biến đổi khí hậu là mối đe dọa lớn nhất của mình".

Còn ông Bradshaw cho biết các quyết định như kéo dài thời hạn hoạt động của dự án khí đốt Tây Bắc Thềm lục địa của Woodside đang làm tổn hại đến uy tín của Úc với tư cách là một quốc gia đi đầu về khí hậu.

Điều này đã ngay lập tức vấp phải sự chỉ trích từ Thái Bình Dương, với việc Bộ trưởng Biến đổi Khí hậu Vanuatu là Ralph Regenvanu, đã cảnh báo Úc, tuyên bố rằng nước này đã vi phạm các nghĩa vụ quốc tế của mình.

Ông Regenvanu chỉ ra phán quyết của Tòa án Công lý Quốc tế mà Vanuatu theo đuổi, trong đó nêu rõ các quốc gia có nghĩa vụ ràng buộc về mặt pháp lý trong việc ngăn ngừa và chống lại biến đổi khí hậu, và có thể phải chịu trách nhiệm về tổn thất và thiệt hại.

Trong cuộc gọi video tới Hội nghị Thượng đỉnh về Khí hậu của Liên Hiệp Quốc hôm thứ Năm, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã cam kết quốc gia này sẽ đạt được mục tiêu giảm phát thải car-bon đầu tiên, cam kết cắt giảm từ 7 đến 10% vào năm 2035.

Thông báo này cho thấy, Hoa Kỳ là một ngoại lệ trên trường quốc tế, với việc Tổng Thống Trump rút khỏi Thỏa thuận Paris vào đầu năm 2025.

Như vậy các hội nghị thượng đỉnh về khí hậu có còn phù hợp với mục đích không?

Hội nghị thượng đỉnh năm 2024 do quốc gia dầu mỏ Azerbaijan đăng cai đã bị chỉ trích rộng rãi, vì đưa các giám đốc điều hành dầu khí đương nhiệm và cựu giám đốc điều hành vào ủy ban của mình.

Một bức thư ngỏ được ký bởi những nhân vật nổi bật, bao gồm cựu Tổng thư ký LHQ, cựu giám đốc khí hậu LHQ và nhiều chuyên gia và người hoạt động về khí hậu, đã kêu gọi Liên Hợp Quốc cải cách quy trình lựa chọn nước đăng cai và cho rằn,g quy trình này "không còn phù hợp với mục đích".

Cả hai chuyên gia đều cho biết, các hội nghị thượng đỉnh vẫn đóng vai trò quan trọng, trong việc bảo đảm các nỗ lực toàn cầu nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu.

Trong khi đó theo Thỏa thuận Paris, một cam kết ngăn chặn nhiệt độ toàn cầu tăng quá 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. đã được hoàn thiện tại COP21 năm 2015.

Ông Wesley Morgan nói, "Úc vừa đặt ra mục tiêu mới vào năm 2035 để đáp ứng các nghĩa vụ của Thỏa thuận Paris. Vì vậy, chúng tôi sẽ cắt giảm lượng khí thải từ 62 đến 70% vào năm 2035, và bạn biết đấy, hợp tác theo hình thức này là cách duy nhất để chúng tôi giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu".

Mặc dù ông Bradshaw thừa nhận tiến trình đàm phán đang diễn ra rất chậm chạp, ông cho rằng nó hỗ trợ các quốc gia dễ bị tổn thương, bảo đảm họ nhận được đủ tài chánh và bảo đảm "mọi người đều có tiếng nói".