Tuyên bố thành lập “Đảng Nước Mỹ” (America Party) của tỷ phú Elon Musk đã làm chấn động chính trường Hoa Kỳ. Với vị thế là ông chủ của nền tảng X (trước đây là Twitter), cùng sức ảnh hưởng lớn trong giới công nghệ và tài chính, Musk không chỉ gửi lời tuyên chiến đến hệ thống hai đảng lâu đời mà còn thổi bùng lên câu hỏi: Đây là sự khởi đầu của một cuộc cải tổ chính trị thực sự, hay chỉ là màn phô trương quyền lực cá nhân?
Phát biểu gây chú ý của Musk — “Chúng ta sống trong một hệ thống đơn đảng, không phải dân chủ” — phản ánh sự bất mãn ngày càng tăng của cử tri Mỹ đối với cả Đảng Dân chủ và Cộng hòa, hai thế lực chính trị đang bị cho là xa rời thực tế, lãng phí ngân sách và rơi vào vòng xoáy lợi ích nhóm. Trong mắt nhiều người, Musk là người ngoài hệ thống, không dính dáng chính trị truyền thống, lại có lý tưởng cải cách — một hình mẫu mới cho thời đại hậu chính trị chuyên nghiệp.
Cương lĩnh ban đầu của “Đảng Nước Mỹ” bao gồm:
1. Cắt giảm nợ công và chi tiêu chính phủ hợp lý.
2. Hiện đại hóa quân đội với công nghệ AI và robot.
3. Dẫn đầu cuộc đua AI toàn cầu.
4. Nới lỏng quy định trong các ngành, đặc biệt năng lượng.
5. Bảo vệ tuyệt đối quyền tự do ngôn luận.
6. Chính sách khuyến khích sinh con.
7. Giữ lập trường trung dung ở các vấn đề còn lại.
Tuy nhiên, đằng sau thông điệp cải cách là những động cơ phức tạp. Quyết định thành lập đảng đến không lâu sau khi chính quyền Trump thông qua gói chi tiêu loại bỏ ưu đãi xe điện — một đòn giáng trực tiếp vào lợi ích của Tesla. Không khó hiểu khi giới chỉ trích, đặc biệt là phe cực hữu như Steve Bannon, cho rằng đây là bước đi mang tính tư lợi. Bannon thậm chí gọi Musk là “người ngoại quốc” và đòi trục xuất ông vì “can thiệp phá hoại chính trị Mỹ.”
Nhưng đó cũng chính là bằng chứng cho thấy mức độ đe dọa mà Musk mang lại cho hệ thống cũ. Với nền tảng truyền thông riêng, tài sản khổng lồ và hơn 200 triệu người theo dõi, Musk không cần “đảng” theo nghĩa truyền thống để tạo ra ảnh hưởng thực sự.
Về bản chất, “Đảng Nước Mỹ” đang được định hình như một phong trào dân túy kỹ thuật số, chống lại quan liêu và đặc quyền chính trị, kêu gọi trả lại quyền lực cho người dân, và khai thác tối đa công cụ truyền thông xã hội — một phiên bản nâng cấp của làn sóng đã đưa Trump lên đỉnh cao năm 2016. Điều trớ trêu là: Musk có thể đang sử dụng chính công thức mà Trump từng thành công để cạnh tranh với ông.
Câu hỏi quan trọng đặt ra: Liệu Musk có thực sự nghiêm túc theo đuổi chính trị, hay đây chỉ là một chiến thuật gây áp lực lên Trump và Quốc hội? Và liệu nước Mỹ có sẵn sàng trao cơ hội lãnh đạo cho một người chưa từng giữ chức vụ dân cử nào, dù sở hữu ảnh hưởng lớn hơn nhiều chính trị gia kỳ cựu?
Dù còn quá sớm để khẳng định, một điều không thể phủ nhận: “Đảng Nước Mỹ” là biểu hiện rõ ràng của sự đứt gãy niềm tin vào hệ thống cũ, và là dấu hiệu cho thấy cử tri Mỹ đang tìm kiếm một điều gì đó khác biệt. Đó có thể là khởi đầu của một kỷ nguyên chính trị mới — hoặc cũng có thể là lời cảnh báo về sự nổi lên của chủ nghĩa cá nhân trong hình hài “giải cứu đất nước”.
Thời gian sẽ cho câu trả lời. Nhưng gió đã nổi. Và nước Mỹ đang chuyển mình.
(Henry Quang Vu)
