Ảnh minh họa : Biểu tượng (logo) của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế AIEA trên nền quốc kỳ Ba Tư. REUTERS - Dado Ruvic

Hôm 28/08/2025, ba nước Âu châu, Pháp, Anh và Đức, đã chính thức « thông báo » với Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc về yêu cầu khởi động « Snapback », tức cơ chế tự động tái lập các trừng phạt quốc tế với Iran, được ghi trong Thỏa thuận JCPOA/PGAC năm 2015 về chương trình nguyên tử của Ba Tư.

Theo thông báo của ngoại trưởng ba nước nhóm E3, thành viên của Lục cường (gồm E3 cùng Mỹ, Trung Quốc và Nga), đã ký kết với Ba Tư Thỏa thuận JCPOA, trừng phạt sẽ được áp dụng trở lại sau 30 ngày, nếu Ba Tư « không thực sự nối lại các đàm phán, tôn trọng các nghĩa vụ với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế AIEA và hồi đáp các lo ngại liên quan đến lượng dự trữ uranium được làm giàu ở mức cao », có thể được xử dụng để chế tạo võ khí nguyên tử.

Bộ Ngoại Giao Nga hôm nay, 29/08, đã lên án quyết định nói trên của ba nước châu Âu là « một nhân tố gây bất ổn nghiêm trọng, hủy hoại các nỗ lực được thực thi ở nhiều cấp để tìm ra các giải pháp thông qua thương lượng ». Moscow kêu gọi « tái lập đối thoại xây dựng » để tránh « một cuộc khủng hoảng mới » về hồ sơ nguyên tử Ba Tư.

Về phản ứng của Ba tư, thông tín viên Siavosh Ghazi từ Teheran cho biết thêm :

« Một ngày sau quyết định của ba nước Âu châu, trong chế độ Ba Tư đã có nhiều phản ứng trái ngược. Lãnh đạo ngoại giao Ba Tư một mặt lên án việc kích hoạt cơ chế Snapback là bất hợp pháp và không chính đáng, mặt khác khẳng định là Teheran sẵn sàng tham gia vào các thương lượng xác đáng và cân bằng.

Tuy nhiên, ngoại trưởng Ba Tư không cho biết Teheran có sẵn sàng tham gia các đàm phán trực tiếp với Mỹ hay không. Trong khi đó, một nghị sĩ Ba Tư khẳng định là Quốc Hội nước này sẽ thông qua một đạo luật buộc chính phủ phải rút khỏi Hiệp định không phổ biến nguyên tử. Điều này sẽ làm phức tạp thêm quan hệ giữa Iran và Tây phương.

Các nước Âu châu yêu cầu nối lại các đàm phán nguyên tử trực tiếp giữa Ba Tư và Mỹ, Teheran phải hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế AIEA, và kể cả việc Ba Tư phải giới hạn lực lượng tên lửa đạn đạo.

Về phần mình, Mỹ yêu cầu Ba Tư từ bỏ việc làm giàu uranium. Nếu như không có một thỏa thuận, các trừng phạt của Liên Hiệp Quốc sẽ được tự động tái lập sau 30 ngày. Điều này khiến tình tình kinh tế Ba Tư thêm khó khăn. »

Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres kêu gọi Ba Tư nắm bắt « cánh cửa cơ hội » 30 ngày để tránh bị trừng phạt trở lại.

(Theo RFI)