.png)
Sohei Kamiya, người sáng lập Sanseito vào năm 2020, đã đe dọa rằng Nhật Bổn sẽ trở thành một "thuộc địa" nếu không làm gì để "chống lại áp lực từ nước ngoài". Ảnh: Reuters
Tác giả, Shaimaa Khalil
Vai trò, Phóng viên ở Tokyo, Nhật Bổn
Tác giả, Kelly Ng
Vai trò, BBC News, Tân Gia Ba
22 tháng 7 2025.
Trong ba năm, một đảng đối lập ngoài rìa chỉ nắm giữ một ghế trong Thượng viện 248 ghế của Nhật Bổn.
Thế nhưng vào hôm 20/7, Sanseito đã nổi lên như một trong những người chiến thắng lớn nhất trong cuộc bầu cử Nhật Bổn - giành được 14 ghế.
Đảng này ra đời vào năm 2020 trong đại dịch Covid-19, nơi họ trở nên nổi tiếng với các video trên YouTube lan truyền thuyết âm mưu về tiêm phòng.
Gần đây hơn, họ đã xây dựng nền tảng của mình dựa trên chương trình nghị sự "Người Nhật Trên hết" mang tính dân tộc chủ nghĩa, cảnh báo về "sự xâm lược âm thầm của người nước ngoài".
Tên tuổi ngày càng nổi của Sanseito phản ánh sự bất an ngày càng tăng về vấn đề nhập cư và du lịch quá mức - những vấn đề mà chánh phủ cầm quyền cũng đã tìm cách giải quyết với một ủy ban mới được thành lập vài ngày trước cuộc bầu cử.
Nhưng liệu những thành tựu này có báo hiệu một sự chuyển dịch lâu dài sang cánh hữu ở Nhật Bổn?
Chánh sách 'Người Nhật Trên hết' là gì?
Ra mắt vào đầu năm 2020, Sanseito đã thu hút sự chú ý của những người bảo thủ với loạt video trên YouTube tập trung vào luận điệu chống vắc xin và chống đeo khẩu trang.
Đảng này đã giành được ghế đầu tiên tại Thượng viện vào năm 2022, sau một chiến dịch mà đảng tự coi mình là một đảng "chống toàn cầu hóa". Những người ủng hộ tại các cuộc mít tinh đã nói về một thế giới nơi một nhóm những người theo chủ nghĩa toàn cầu hóa và các tổ chức tài chánh đang âm mưu thống trị nhóm người dân yếu thế.
Trong chiến dịch gần đây, đảng đã đưa ra những cam kết dân túy như cắt giảm thuế tiêu dùng và tăng trợ cấp trẻ em. Nhưng đảng này được biết đến nhiều nhất với cương lĩnh dân tộc chủ nghĩa "Người Nhật trên hết" tập hợp chống lại người nhập cư, với lãnh đạo Sohei Kamiya đã từng nói rằng ông lấy cảm hứng từ "phong cách chánh trị táo bạo" của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Những lời hứa của Sanseito đã giành được sự ủng hộ của những người bảo thủ trẻ tuổi trên mạng - làm suy yếu cơ sở ủng hộ bảo thủ của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền.
Kết quả bầu cử cuối tuần qua cũng nhấn mạnh sự thất vọng của cử tri đối với lãnh đạo Đảng Dân chủ Tự do (LDP) kiêm Thủ tướng Shigeru Ishiba, người đang chật vật trong việc khơi dậy niềm tin trong bối cảnh Nhật Bổn đang phải vật lộn với những khó khăn kinh tế, cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt và các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ.
Jeffrey Hall, giảng viên ngành Nghiên cứu Nhật Bổn tại Đại học Nghiên cứu Quốc tế Kanda, nhận định chính sự phát triển của các đảng phái cánh hữu hơn đã thu hút các cử tri bảo thủ, làm suy yếu sự ủng hộ dành cho LDP.
"Thủ tướng Ishiba bị nhiều người ủng hộ cựu Thủ tướng [Shinzo] Abe coi là không đủ bảo thủ. Họ cho rằng ông ấy không có quan điểm dân tộc chủ nghĩa về lịch sử, không có lập trường cứng rắn chống lại Trung Quốc như Abe", ông nói.
Thay vào đó, cử tri đang hướng về Sanseito và các đảng đối lập khác để "giải tỏa sự thất vọng và cho LDP thấy rằng họ sẽ phải trả giá vì đã quay lưng lại với những lý tưởng bảo thủ mà đảng này từng theo đuổi", Rintaro Nishimura, cộng sự tại Japan Practice của The Asia Group, cho hay. Ông lấy ví dụ về dự luật được thông qua dưới thời cựu Thủ tướng Kishida nhằm nâng cao nhận thức về LGBTQ.
"Thành công của [các đảng đối lập trong] chu kỳ này cho thấy cử tri đã chán ngấy nền chánh trị hiện tại của giới cầm quyền." ông nói.
Điều này cũng được thể hiện qua số phiếu bầu cho một đảng đối lập nhỏ khác, Đảng Dân chủ Vì Nhân dân trung hữu, giành được 16 ghế trong cuộc bầu cử hôm Chủ nhật - một bước nhảy vọt so với 5 ghế trước đó.
Nhưng đối với Sanseito, mặc dù đã giành được nhiều thắng lợi trong cuộc bầu cử này, đảng vẫn chưa đạt được số ghế tối thiểu cần thiết để trình dự luật ngân sách lên Thượng viện. Và tại Hạ viện, đảng này chỉ nắm giữ ba ghế.
.png)
Thủ tướng Nhật Bổn đương nhiệm Shigeru Ishiba. Ảnh: Reuters
Sohei Kamiya là ai?
Ông Kamiya, 47 tuổi, từng có thời điểm trong sự nghiệp chánh trị của mình là thành viên của đảng LDP cầm quyền lâu năm. Trong cuộc tổng tuyển cử năm 2012, chủ tịch đảng lúc bấy giờ là Shinzo Abe đã đích thân vận động tranh cử cho ông - mặc dù cuối cùng ông thất bại.
Kamiya thành lập đảng Sanseito vào tháng 3/2020 và là ứng cử viên duy nhất của đảng này được bầu vào Thượng viện năm 2022.
Cựu quân nhân dự bị của Lực lượng Phòng vệ Nhật Bổn đã công khai khen ngợi Trump vì đã định hình cách làm việc của mình cũng như chỉ trích giới tinh hoa chánh trị và tài chánh.
Giống như tổng thống Mỹ, ông Kamiya đã thu hút sự chú ý với "những phát ngôn thường mang tính kích động và gây tranh cãi" trong chiến dịch tranh cử, ông Nishimura nói.
"Những bình luận của ông ấy đã được lan truyền trên mạng xã hội trong một chiến dịch được phối hợp rất tốt," ông nhận xét.
"Dưới chủ nghĩa toàn cầu hóa, các công ty đa quốc gia đã thay đổi chánh sách của Nhật Bổn vì mục đích riêng của họ," ông Kamiya phát biểu tại một cuộc mít tinh gần đây ở Kagoshima. "Nếu chúng ta không chống lại được áp lực từ bên ngoài này, Nhật Bổn sẽ trở thành thuộc địa!"
Đầu năm nay, ông đã vấp phải phản ứng dữ dội sau khi gọi các chánh sách bình đẳng giới là một sai lầm và cho rằng những chánh sách đó sẽ khuyến khích phụ nữ đi làm và ngăn cản họ sinh thêm con.
Khi được hỏi về sức hấp dẫn của đảng đối với nam giới, ông nói rằng có thể là do ông "nóng tính", cho rằng "điều đó thu hút hơn với nam giới".
Tuy nhiên, ông Nishimura cho biết các cuộc thăm dò ý kiến cử tri sau khi bỏ phiếu cho thấy sự ủng hộ của Sanseito không nhất thiết chỉ đến từ những người đàn ông trẻ tuổi, mà họ nhận được sự ủng hộ nhất quán từ toàn bộ lực lượng lao động, hoặc những người trong độ tuổi từ 20 đến 50.
Ông Nishimura nói thêm rằng có một sự thiên lệch đối với cử tri nam, nhưng không "quá mức".
Sau cuộc bầu cử hôm 20/7, ông Kamiya tuyên bố sẽ giành được "50 đến 60 ghế" trong các cuộc bầu cử trong tương lai để "các chánh sách [của đảng] cuối cùng sẽ đi vào thực tiễn".
Ông cũng dường như cố gắng rút lại một số tuyên bố trước đó của mình, làm rõ trong một cuộc phỏng vấn với Nippon TV sau cuộc bỏ phiếu rằng chánh sách dân tộc chủ nghĩa của ông không nhằm mục đích "cấm hoàn toàn người nước ngoài".
Vì sao có nhiều sự tức giận về nhập cư đến thế?
Số lượng cư dân nước ngoài tại Nhật Bổn đạt mức kỷ lục 3,8 triệu người vào cuối năm 2024. Con số này đánh dấu mức tăng 10,5% so với năm trước, theo cơ quan quản lý xuất nhập cảnh - nhưng vẫn chỉ chiếm 3% tổng dân số cả nước.
Theo Tổ chức Du lịch Quốc gia, số lượng khách du lịch cũng đạt mức cao nhất mọi thời đại, khoảng 36,9 triệu người vào năm ngoái.
Ông Sanseito đã nắm bắt được tâm lý bất an ngày càng tăng về vấn đề nhập cư, đổ lỗi cho đảng LDP cầm quyền về các chánh sách cho phép nhiều người nước ngoài nhập cảnh hơn.
Ông Hall nhận định luận điệu chống nhập cư thường xuất hiện ở các quốc gia đang phải đối mặt với nền kinh tế suy yếu.
Ông nói thêm rằng "hành vi sai trái và cách cư xử không đúng mực của một số du khách" đã "đổ thêm dầu vào lửa", tạo ra ấn tượng về một "vấn đề nghiêm trọng về nước ngoài".
Ông nói thêm rằng "[Sanseito] đã khai thác sự thất vọng về vấn đề nhập cư và cảm giác có lẽ là không chánh đáng rằng số lượng người nhập cư đang tăng quá nhiều".
Nhật Bổn vốn luôn thận trọng với vấn đề nhập cư, nhưng trước tình trạng dân số già hóa, chánh phủ đã nới lỏng luật nhập cư trong những năm gần đây nhằm tăng cường nguồn nhân lực.
Một số người dân Nhật Bổn đã cảm thấy thất vọng trước dòng người nước ngoài đổ vào và đổ lỗi cho họ về tình trạng tội phạm và lạm phát gia tăng cũng như nhiều vấn đề khác.
Hôm 15/7, chưa đầy một tuần trước cuộc bầu cử, chánh quyền đã thành lập một ủy ban mới nhằm xoa dịu những lo ngại của người dân, cam kết xây dựng một "xã hội chung sống hòa bình và trật tự với người nước ngoài".
Nhưng giờ đây, điều đó dường như đã quá muộn - và sự trỗi dậy của Sanseito có thể báo hiệu một bước ngoặt trong bức tranh chánh trị Nhật Bổn.
"Tôi nghĩ rằng trong nhiều năm nay, người ta vẫn nói rằng Nhật Bổn không có cánh hữu dân túy, hoặc không có cực hữu dân túy," ông Hall nói. "Nhưng tôi nghĩ [kết quả] đã chứng minh rằng điều này có thể xảy ra ở Nhật Bổn và có lẽ sẽ còn tồn tại."
Tuy nhiên, ông Nishimura nhấn mạnh rằng việc các đảng dân túy có thể thực sự khẳng định vị thế trong chánh trường Nhật Bổn luôn là điều cực kỳ khó khăn, bởi cử tri nơi đây được ví von là "khó chiều".
"Nếu họ thấy một đảng mà mình ủng hộ không đạt được kỳ vọng, họ sẽ quay trở lại với những lựa chọn quen thuộc hoặc tìm đến các phương án mới hơn."
(Theo BBC)
