Tổng thống Pháp Emmanuel Macron phát biểu tại Đại học Tứ Xuyên ở Thành Đô, tỉnh Tứ Xuyên, trong khuôn khổ chuyến thăm Trung Quốc, ngày 05/12/2025. via REUTERS - Sarah Meyssonnier

Chuyến công du của tổng thống Emmanuel Macron tới Trung Quốc vẫn là chủ đề được các báo Pháp số ra hôm nay, 05/12/2025, quan tâm. Paris cố gắng thu hút đầu tư của Trung Quốc, kêu gọi Bắc Kinh nhập hàng của mình, nhưng không thu được mấy kết quả, báo chí Pháp nhận định rằng thế giới giờ đã thay đổi. Pháp giờ bị Trung Quốc coi như một quốc gia “cổ lỗ, hỗn loạn, kém hiệu quả về mặt chính trị và tầm thường về mặt kinh tế”.

Tờ La Croix tập trung vào hai hồ sơ chính trong các cuộc hội đàm giữa lãnh đạo hai nước, gồm : thương mại và Ukraina. Đầu tiên là về thương mại. Trong bài “Tại Trung Quốc, Emmanuel Macron tìm kiếm những thoả thuận về kinh tế và ngoại giao”, La Croix nhận định cán cân thương mại của thế giới đã đảo chiều. Nếu như đây vài năm, chuyến thăm của một tổng thống Pháp tới Trung Quốc đồng nghĩa với những hợp đồng lớn trong lĩnh vực hàng không (bán hàng trăm chiếc Airbus), hạt nhân, giao thông vận tải, ô tô… thì ngày nay, thời kỳ chinh phục “thị trường tỷ dân” đã kết thúc. 

Tháp tùng ông Macron trong chuyến thăm cấp Nhà nước kéo dài chưa đầy hai ngày tại Trung Quốc chỉ có khoảng ba mươi lãnh đạo doanh nghiệp, và ông đã không thu về được một “mùa bội thu hợp đồng” trị giá hàng tỷ euro (chỉ khoảng hơn chục hợp đồng nhỏ và ý định thư). Xu hướng đã đảo ngược, và chính Trung Quốc mới là bên bán cho Pháp và châu Âu nhiều hơn rất nhiều so với những gì họ mua. Đến mức tổng thống Pháp phải khẩn cầu Trung Quốc mua thêm. 

Đồng quan điểm, tờ Les Echos cũng cho rằng thời thế đã thay đổi. Tổng thống Pháp tuyên bố : “Chúng tôi muốn thu hút thêm đầu tư từ Trung Quốc vào Pháp”. Theo tờ báo, mười năm trước, đây là điều không tưởng. Tuy nhiên, sau quá trình nâng cấp và bước tiến mạnh mẽ của Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ, giờ Pháp khuyến khích các doanh nghiệp Trung Quốc phát triển trên lãnh thổ mình “trong một khuôn khổ” được xác định rõ ràng, đối với những khoản đầu tư “có giá trị gia tăng” và có hàm lượng thành phần sản xuất tại địa phương.

Trong hàng thập kỷ, các nước đang phát triển đã cố gắng thuyết phục các doanh nghiệp phương Tây đầu tư để họ có cơ hội học hỏi, nâng cao hiệu quả và năng suất. Ngày nay, hiện tượng học hỏi này phần nào đang diễn ra theo chiều ngược lại. Nhưng vì thực tế đang là như vậy, tổng thống Pháp chọn cách thừa nhận nó và tìm kiếm một con đường hướng tới “một mối quan hệ cân bằng”. Nếu không, các quốc gia có nguy cơ khép mình lại và căng thẳng – cả địa chính trị lẫn kinh tế – sẽ lại leo thang thêm một bậc nữa.

Thứ hai là cuộc xung đột Nga – Ukraina, tổng thống Macron đã kêu gọi Trung Quốc “tham gia vào những nỗ lực của chúng tôi nhằm đạt được ít nhất là một lệnh ngừng bắn trong thời gian sớm nhất có thể”. Đáp lại lời kêu gọi của nguyên thủ Pháp là một lời trấn an hời hợt từ chủ tịch Trung Quốc. Ông Tập lặp lại rằng Bắc Kinh “ủng hộ mọi nỗ lực vì hòa bình” và “sẽ tiếp tục đóng vai trò mang tính xây dựng hướng tới một giải pháp cho cuộc khủng hoảng.” 

Nếu cần tìm một chủ đề mà hai bên có thể có được tiếng nói chung, có lẽ là thoả thuận về việc Pháp chuẩn bị đón hai chú gấu trúc mới, những “đại sứ” của Trung Quốc trên toàn thế giới. La Croix cho biết các điều khoản tài chính vẫn chưa được tiết lộ, nhưng hai cá thể gấu được gửi trả về Trung Quốc tháng trước, được cho là đã tiêu tốn gần một triệu euro mỗi năm.

Đã đến lúc Pháp cần tỉnh mộng  

Trong khi đó Le Figaro dẫn lời của chuyên gia Emmanuel Lincot, giảng viên tại Đại học Công giáo Paris, giám đốc Viện nghiên cứu IRIS, cho rằng “Với Trung Quốc, Pháp giờ chỉ còn là một nước ‘lỗi thời’”. Ông Lincot nhận định rằng bốn mươi năm trước, Trung Quốc còn là một đất nước khốn khổ, nhưng họ đã làm việc, đã đổi mới. Người ta có thể tranh luận rằng họ đã hành xử như những kẻ săn mồi, đã đánh cắp bí mật công nghiệp — điều đó đúng. Nhưng trên hết, họ đã làm việc và sáng tạo. Họ không còn chỉ đưa ra những sản phẩm sao chép nữa, thời đó đã qua. Giờ đây, chúng ta đang đối mặt với một Trung Quốc biết phát minh, biết áp đặt các chuẩn mực của riêng mình. Còn chúng ta, trong lúc đó, sống trong sự tự mãn, cứ lặp lại rằng: “Chúng ta có đất nước đẹp nhất thế giới” (điều này đúng trên nhiều phương diện), nhưng lại từ chối nhìn thấy sự thật.

Đối với Bắc Kinh, nước Pháp ngày nay xuất hiện như một quốc gia “lỗi thời”, dù Trung Quốc sẽ không bao giờ tuyên bố chính thức theo cách đó. Bề ngoài, họ vẫn nhắc lại những huyền thoại lớn về quan hệ Pháp – Trung, như De Gaulle, nhưng thực tế là họ ngày càng ít quan tâm đến chúng ta. Chuyên môn của chúng ta vẫn còn được công nhận trong ngành hàng không, nhưng nhìn chung, Trung Quốc coi chúng ta là một quốc gia cổ lỗ, hỗn loạn, kém hiệu quả về mặt chính trị và tầm thường về mặt kinh tế.

Trong khi đó, Les Echos cho rằng điều quan trọng là không chỉ Pháp mà cả châu Âu cần nhận thức rõ được rằng thế giới đã thay đổi và họ cần làm việc như một khối đoàn kết. Liên Âu hiện đang gặp khó khăn trong việc tạo sức nặng trong đàm phán với Trung Quốc. Tất cả các lãnh đạo của lục địa già đều đến Bắc Kinh, từ Pedro Sánchez của Tây Ban Nha đến Friedrich Merz của Đức, người sẽ đến đó vào tháng Giêng, nhưng lại không tạo được một mặt trận chung.

Chiến lược “thực dụng” của Ấn Độ 

Một chuyến thăm khác cũng được các báo Pháp dành nhiều chú ý là chuyến đi của tổng thống Nga Vladimir Putin tới Ấn Độ. Nhật báo Le Monde trong bài “Ấn Độ : Narendra Modi kẹt giữa Matxcơva và Washington”, nhận định chuyến đi của ông Putin diễn ra trong bối cảnh địa chính trị căng thẳng giữa New Delhi và các nước phương Tây. 

Đầu tiên là với Washington, khi mà tổng thống Mỹ tuyên bố áp thuế 50% đối với hàng xuất khẩu của Ấn Độ. Trong khi đó, nhiều nước phương Tây thì đang cố gắng thuyết phục thủ tướng Ấn Độ ngừng mua dầu từ Nga, qua đó ngừng hỗ trợ tài chính cho cuộc chiến của Matxcơva, nhưng đều vô ích. Hai khách hàng mua dầu thô Nga lớn nhất, Ấn Độ và Trung Quốc, đã giúp Điện Kremlin chống chọi với các biện pháp trừng phạt của châu Âu mà không chịu quá nhiều thiệt hại. Phương Tây cuối cùng cũng trở nên mệt mỏi với chiến lược “đa liên kết hay đa phương hóa” của Narendra Modi, chiến lược cho phép Ấn Độ đứng trong các khối đối địch nhau và tận dụng điều đó để chơi các bên đối lập nhằm tối đa hóa lợi ích của riêng mình.

Mối quan hệ mất cân đối với Matxcơva 

Trong khi đó mối quan hệ giữa New Delhi với Matxcơva, nhìn bề ngoài có vẻ khá tốt đẹp khi mà ngoài dầu mỏ, Ấn Độ tiếp tục mua vũ khí từ Nga, nhà cung cấp chính của họ, dù New Delhi đã bắt đầu đa dạng hóa vài năm trước bằng cách mua sắm từ Pháp, Hoa Kỳ và Israel. Ngay trước chuyến thăm của Vladimir Putin, ngày 02/12, Hạ viện Nga đã phê chuẩn một thỏa thuận quốc phòng quan trọng với Ấn Độ, được ký năm 2025, nhằm tăng cường hợp tác quân sự, quy định thủ tục gửi các đơn vị huấn luyện, tàu chiến và máy bay quân sự của Nga sang Ấn Độ và ngược lại.

Tuy nhiên trên thực tế, quan hệ giữa Ấn Độ và Nga hoàn toàn mất cân bằng. Xuất khẩu của Ấn Độ sang Nga chỉ đạt khoảng 5 tỷ đô la mỗi năm, trong khi nhập khẩu lên tới gần 64 tỷ đô la. Để trấn an đồng minh mà ông ca ngợi là “thực dụng”, Vladimir Putin hứa sẽ tái cân bằng trao đổi thương mại bằng cách tăng nhập khẩu hàng hóa của Ấn Độ.

Nga muốn đẩy mạnh hợp tác trong lĩnh vực hạt nhân dân sự và có thể đề xuất xây dựng các lò phản ứng nhỏ. Tổng thống Nga, trong bối cảnh đất nước thiếu hụt lao động do chiến tranh, cũng muốn ký các thỏa thuận về di chuyển lao động để thúc đẩy tuyển dụng công nhân Ấn Độ có tay nghề và bán tay nghề. Đây là cơ hội mới cho Ấn Độ, nơi thanh niên đang chịu ảnh hưởng nặng nề bởi nạn thất nghiệp. 

Nhưng từng đó vẫn không đủ để tái cân bằng mối quan hệ vốn đang bị xáo trộn về mặt chính trị bởi những can thiệp khác. Matxcơva là đồng minh của Trung Quốc và Pakistan, hai kẻ thù của Ấn Độ. Trong cuộc đối đầu quân sự giữa Ấn Độ và Pakistan vào tháng Năm, người bạn Nga tỏ ra rất ít hào hứng trong việc ủng hộ bên này hơn bên kia. Cuộc đối đầu này cho thấy rõ Ấn Độ bị mắc kẹt thế nào trong những mâu thuẫn của “tự chủ chiến lược” và Nga ra sao không phải là “đối tác đáng tin cậy trong mọi hoàn cảnh”.

Theo nhà phân tích Ấn Độ Raja Mohan, “cuộc chiến đã thử thách nặng nề học thuyết đa liên kết của Ấn Độ. Ý tưởng rằng New Delhi có thể duy trì quan hệ vững chắc với tất cả các cường quốc lớn đã va chạm với cuộc đối đầu giữa Nga và phương Tây, cũng như những hệ quả của nó đối với quan hệ thương mại của Ấn Độ với Hoa Kỳ và châu Âu. Tệ hơn nữa, chiến tranh còn làm gia tăng sự phụ thuộc của Nga vào Trung Quốc, một cường quốc đang trỗi dậy mà Ấn Độ có rất nhiều tranh chấp.”

Đã đến lúc các thương hiệu phương Tây nhường chỗ các nhãn hàng châu Á ? 

Về xã hội, tờ Les Echos hôm nay có bài “Các nhãn hiệu giúp chúng ta hiểu về thế giới”, trong đó tập trung phân tích sự lên ngôi của các sản phẩm cho thấy điều gì về sự phát triển của thế giới. Theo tác giả, trong thế kỷ XX, mua một sản phẩm Mỹ đồng nghĩa với sự tiên phong, hiện đại. Các thương hiệu Anh thể hiện sự thoải mái và truyền thống; các thương hiệu Pháp biểu trưng cho sự tinh tế và địa vị xã hội; các thương hiệu Đức cho sự bền bỉ; còn các thương hiệu Ý cho chất lượng cuộc sống.

Ở mỗi thời kỳ, tầng lớp giàu có và trung lưu thượng lưu của các nước mới nổi đều mua các sản phẩm mang thương hiệu đến từ các quốc gia thống trị. Và khi thương mại quốc tế bắt đầu phát triển, tầng lớp bình dân ở các nước thống trị lại ngày càng mua nhiều hàng giá rẻ, không thương hiệu, đến từ các quốc gia mới nổi. Cho đến khi các quốc gia mới nổi này lần lượt trở thành quốc gia thống trị, và thương hiệu của họ trở nên hấp dẫn, ban đầu đối với chính tầng lớp tinh hoa của họ, sau đó đến tầng lớp tinh hoa ở những nước từng thống trị. Điều này đã lần lượt xảy ra với sản phẩm Anh, Mỹ, Nhật, Hàn. Và ngày nay là Trung Quốc.

Mỗi lần như vậy, những nước từng thống trị ban đầu đều hạ thấp sản phẩm của kẻ mới đến, cho rằng đó chỉ là bản sao mờ nhạt của sản phẩm của họ, rằng chúng không bền, không hữu dụng, rằng chúng được sản xuất mà không tôn trọng điều kiện lao động hay môi trường. Nhưng theo thời gian, các thương hiệu mới này tiến bộ, trở thành những bản sao chất lượng, rồi đổi mới, gây ngạc nhiên và trở nên thời thượng: ngày nay không ai còn chỉ trích chất lượng của xe hơi Nhật hay mỹ phẩm Hàn nữa.

Người Trung Quốc hiểu rõ điều đó, họ hiểu tầm quan trọng của việc sở hữu những thương hiệu của riêng mình. Một ngày nào đó, họ sẽ không còn đổ xô tới các cửa hàng của những thương hiệu phương Tây, mà sẽ thể hiện niềm tự hào dân tộc và địa vị xã hội bằng việc mua các sản phẩm xa xỉ của chính họ. Rất sớm thôi, họ sẽ không còn làm ngập thế giới bằng các sản phẩm giá rẻ, vốn đang bị chê bai ngày nay, mà bằng những sản phẩm tinh tế mang thương hiệu của chính họ, cạnh tranh trực tiếp với sản phẩm của phương Tây, sau khi đã chinh phục được thị trường nội địa rộng lớn và khắt khe của họ. 

(Theo RFI)