Tổng thống Panama Jose Raul Mulino (trái) đón chào Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, tại Dinh Tổng thống ở Panama City, ngày 2/2/2025. (Ảnh: VOA)
QUỐC TẾ - Ngoại trưởng Hoa Kỳ Marco Rubio đã đưa ra lời cảnh báo với nhà lãnh đạo Panama José Raúl Mulino vào ngày 2/2: Ngay lập tức giảm bớt những gì Tổng thống Donald Trump nói là ảnh hưởng của Trung Quốc đối với khu vực Kênh đào Panama hoặc phải đối mặt với sự trả đũa tiềm tàng từ Hoa Kỳ.
Ông Rubio, đang công du đến quốc gia Trung Mỹ này và tham quan Kênh đào Panama trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên với tư cách là nhà ngoại giao hàng đầu của Hoa Kỳ, đã có cuộc hội đàm trực tiếp với ông Mulino, người đã phản đối áp lực từ chính phủ mới của Hoa Kỳ về việc quản lý tuyến đường thủy quan trọng đối với thương mại toàn cầu.
Ông Mulino nói với các phóng viên sau cuộc họp rằng ông Rubio “không thực sự đe dọa sẽ chiếm lại kênh đào hoặc sử dụng vũ lực”.
Phát biểu thay mặt ông Trump, người đã yêu cầu trả lại kênh đào cho Hoa Kỳ kiểm soát, ông Rubio nói với ông Mulino rằng ông Trump tin sự hiện diện của Trung Quốc tại khu vực kênh đào có thể vi phạm một hiệp ước khiến Hoa Kỳ phải chuyển giao tuyến đường thủy này cho Panama vào năm 1999. Hiệp ước đó kêu gọi sự trung lập vĩnh viễn đối với kênh đào do Hoa Kỳ xây dựng.
“Ngoại trưởng Rubio đã nói rõ rằng tình trạng hiện tại này là không thể chấp nhận được và nếu không có những thay đổi ngay lập tức, Hoa Kỳ sẽ phải thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ các quyền của mình theo hiệp ước”, Bộ Ngoại giao cho biết trong bản tóm tắt cuộc họp.
Tuyên bố này khá thẳng thắn về mặt ngoại giao, nhưng phù hợp với bình luận và giọng điệu mà ông Trump đã đặt ra cho chính sách đối ngoại. Ông Trump đã gia tăng áp lực lên các nước láng giềng và đồng minh của Washington, bao gồm cả yêu cầu về kênh đào này và tuyên bố vào ngày 1/2 rằng ông sẽ áp đặt các mức thuế quan lớn đối với Canada và Mexico. Điều đó đã gây ra một cuộc chiến thương mại bằng cách thúc đẩy sự trả đũa từ những đồng minh thân cận đó.
Trong khi đó, ông Mulino gọi các cuộc đàm phán của mình với ông Rubio là “tôn trọng” và “tích cực” và cho biết ông không “cảm thấy có mối đe dọa thực sự nào đối với hiệp ước và tính hợp lệ của nó”.
Tổng thống Panama đã nói rằng Panama sẽ không gia hạn thỏa thuận với Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc khi thỏa thuận này hết hạn. Sau khi từ bỏ sự công nhận ngoại giao đối với Đài Loan và công nhận Bắc Kinh, Panama đã tham gia Sáng kiến Vành đai và Con đường, sáng kiến thúc đẩy và tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng và phát triển mà những người chỉ trích cho rằng khiến các nước thành viên nghèo mắc nợ Trung Quốc rất nhiều.
Ông Rubio sau đó đã đi tham quan kênh đào vào lúc hoàng hôn cùng với người quản lý kênh đào, Ricaurte Vásquez, người đã tuyên bố tuyến đường thủy này sẽ vẫn nằm trong tay Panama và mở cửa cho tất cả các quốc gia. Ông Rubio đã đến thăm tháp kiểm soát, nhìn xuống mặt nước bên dưới, nơi một tàu chở dầu màu đỏ đang đi qua.
Trước đó, khoảng 200 người đã tuần hành tại thủ đô, mang theo cờ Panama và hô vang “Marco Rubio hãy cút khỏi Panama”, “Chủ quyền quốc gia muôn năm” và “Một lãnh thổ, một lá cờ” trong khi cuộc họp đang diễn ra. Một số người đã đốt biểu ngữ có hình ảnh ông Trump và ông Rubio sau khi bị cảnh sát chống bạo động chặn lại trước khi đến dinh tổng thống.
Ông Rubio cũng nhấn mạnh vào trọng tâm hàng đầu của ông Trump — hạn chế di dân bất hợp pháp — nói với tổng thống Panama rằng điều quan trọng là phải hợp tác trong việc này và cảm ơn ông vì đã tiếp nhận di dân trở về. Chuyến đi của ông Rubio diễn ra trong bối cảnh lệnh đóng băng viện trợ nước ngoài và các lệnh ngưng làm việc đã đóng cửa các chương trình do Hoa Kỳ tài trợ nhắm vào tình trạng di dân bất hợp pháp và tội phạm ở các quốc gia Trung Mỹ.
Trong một bài đăng vào tối 2/2 trên X, trước đây là Twitter, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth cho biết ông sẽ đến biên giới Hoa Kỳ-Mexico vào ngày 3/2 để thăm quân đội được triển khai như một phần trong chiến dịch trấn áp di dân của ông Trump.
Trong một bài bình luận trên tờ Wall Street Journal vào 31/1, ông Rubio nói tình trạng di cư hàng loạt, ma túy và các chính sách thù địch do Cuba, Nicaragua và Venezuela theo đuổi đã gây ra sự tàn phá, và các cơ sở cảng ở cả hai đầu kênh đào đều do một công ty có trụ sở tại Trung Quốc điều hành, khiến tuyến đường thủy này dễ bị chính phủ Bắc Kinh gây áp lực.
Ông Rubio cho biết vào ngày 30/1: “Tổng thống đã nói khá rõ ràng rằng ông ấy muốn quản lý lại kênh đào”. “Rõ ràng là người Panama không thích ý tưởng đó. Thông điệp đó đã được đưa ra rất rõ ràng.”
Mặc dù ông Mulino từ chối bất kỳ cuộc đàm phán nào về quyền sở hữu, một số người tin rằng Panama có thể chấp nhận một sự thỏa hiệp mà theo đó các hoạt động kênh đào ở cả hai bên đều bị tước khỏi công ty Hutchison Ports có trụ sở tại Hong Kong. Công ty này đã được gia hạn 25 năm không cần đấu thầu để điều hành chúng. Một cuộc kiểm toán về tính phù hợp của việc gia hạn đó đã được tiến hành và có thể dẫn đến một quá trình đấu thầu lại.
Điều chưa rõ ràng là liệu ông Trump có chấp nhận việc chuyển nhượng quyền khai thác cho một công ty Mỹ hoặc châu Âu để đáp ứng các yêu cầu của ông hay không, dường như bao gồm nhiều thứ hơn là chỉ các hoạt động.
Chuyến đi của ông Rubio, cũng sẽ đưa ông đến El Salvador, Costa Rica, Guatemala và Cộng hòa Dominica, diễn ra trong bối cảnh viện trợ nước ngoài của Hoa Kỳ bị đóng băng. Bộ Ngoại giao vào ngày 2/2 nói rằng ông Rubio đã chấp thuận miễn trừ cho một số chương trình quan trọng tại các quốc gia mà ông sẽ đến thăm nhưng thông tin chi tiết về những chương trình đó hiện chưa được công bố.
(Theo VOA)
