Học sinh chặn lối vào trường trung học Mongrand trong khuôn khổ phong trào phản kháng « Bloquons tout » ở Marseille, Pháp, ngày 10/09/2025. AFP - CHRISTOPHE SIMON

Hôm qua, 10/09/2025, nước Pháp đứng trước nguy cơ bị tê liệt khi một phong trào với diện mạo lai lịch không rõ « Bloquons tout », tạm dịch là « Phong tỏa tất cả » kêu gọi trên các mạng xã hội biểu tình chiếm giữ đường phố, cơ quan chính quyền và hệ thống hạ tầng cơ sở. « Bloquons tout » trở thành một hiện tượng xã hội khó lường. Sự xuất hiện của phong trào cho thấy các rạn nứt trong chính trị, kinh tế và niềm tin vào các thiết chế truyền thống đang ngày càng rõ nét.

Trong bối cảnh chính trị khủng hoảng, chính phủ Bayrou vừa bị đổ sau một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm ở Quốc Hội, phong trào này không chỉ là lời thách thức trực tiếp với tổng thống Emmanuel Macron, mà còn phơi bày những rạn nứt sâu trong xã hội Pháp.

Xuất hiện từ tháng 5 trên mạng xã hội, không phải một đảng phái, cũng không phải một công đoàn, cũng không phải một tổ chức thực sự, phong trào đã nhanh chóng được một số đảng phái cánh tả hay cực tả và một bộ phận người dân đón nhận như một mô hình phản kháng và làm trầm trọng thêm những bất ổn xã hội Pháp.

Ban đầu, phong trào quy tụ những người thất vọng về chính sách công, các cử tri không thuộc đảng phái và những người theo quan điểm dân tộc chủ nghĩa đề cao chủ quyền quốc gia. Việc dự thảo ngân sách 2026 của thủ tướng François Bayrou gây phản ứng mạnh, bị coi là bất công, ưu ái người giàu và doanh nghiệp, trong khi gây khó khăn cho người thất nghiệp, người về hưu, đã trở thành chất xúc tác để lan tỏa sự bất bình. Điều này phản ánh sự giảm sút niềm tin vào giới lãnh đạo chính trị nói chung cũng như chính phủ nói riêng.

Phong trào tập hợp nhiều thành phần từ công nhân, giáo viên, nông dân, sinh viên, đến những người ủng hộ cánh tả và cực tả. Các hình thức tham gia từ đình công, phong tỏa đường sá, các công sở, cơ sở biểu tượng của chủ nghĩa tư bản…

Điểm đáng chú ý nhất của « Phong tỏa tất cả - Bloquons tout » là tính chất phi tập trung. Không có lãnh đạo, không có tổ chức chặt chẽ, phong trào phát triển nhờ mạng Telegram và các nền tảng mạng xã hội khác. Điều này khiến cơ quan hữu trách khó dự đoán quy mô, đồng thời tạo sức hấp dẫn với những người vốn mất niềm tin vào các tổ chức truyền thống như công đoàn hay đảng phái.

Người tham gia xuất phát từ nhiều lý do : chống cắt giảm ngân sách, phản đối chính sách « ưu ái giới tinh hoa », đòi cải cách hiến pháp, thậm chí yêu cầu tổng thống Macron từ chức. Tính chất đa dạng ấy vừa giúp phong trào lan rộng, vừa làm nó thiếu một thông điệp chính trị thống nhất, hay nói cách khác là thiếu người cầm cờ.

Cũng nên so sánh một chút với phong trào Áo Vàng « Gilets jaunes ». Cả hai đều bùng phát từ sự bất mãn xã hội sâu sắc, được nuôi dưỡng bởi mạng xã hội và thiếu vắng lãnh đạo chính thức. Trong trường hợp « Áo Vàng », ông Macron đã phải nhượng bộ bằng hàng chục tỷ euro giảm thuế và trợ cấp để hạ nhiệt tình hình.

« Bloquons tout » cho thấy vết thương xã hội năm 2018 chưa hề lành hẳn. Bất công, chi phí sinh hoạt và cảm giác bị gạt ra ngoài quá trình quyết sách chính trị tiếp tục đẩy một bộ phận người dân tới cực điểm của sự phẫn nộ.

Việc thủ tướng François Bayrou bị mất tín nhiệm trong cuộc bỏ phiếu tại Quốc Hội đã cho tình trạng bất ổn chính trị thêm trầm trọng. Ông Macron buộc phải tìm thủ tướng mới trong khi đối diện với một phong trào xã hội khó kiểm soát.

Theo cơ quan an ninh, có dấu hiệu một số nhóm nước ngoài, đặc biệt là ủng hộ Nga và ủng hộ Iran, trên mạng xã hội, tìm cách khuếch đại các từ khóa – hashtag - liên quan đến phong trào nhằm gieo rắc bất ổn. Tuy nhiên, ảnh hưởng này được đánh giá là thứ yếu so với nguyên nhân nội tại : sự bất mãn thực sự của người dân Pháp.

Sự ủng hộ công khai của hai công đoàn lớn CGT và Liên hiệp Công đoàn đoàn kết Union Syndical Solidaire và kế hoạch đình công rộng rãi vào ngày 18/09 báo hiệu đây có thể chỉ là khởi đầu của một làn sóng đối kháng xã hội mới.

Nếu « Bloquons tout » duy trì được đà lan tỏa, nước Pháp có thể đối diện với một mùa thu nóng bỏng : giao thông tê liệt, sản xuất đình trệ, và nguy cơ tái hiện kịch bản bạo lực đường phố như năm 2018.

« Bloquons tout » là triệu chứng của một xã hội mất niềm tin vào các thiết chế chính trị, nơi người dân không còn tìm thấy đại diện cho mình trong hệ thống. Theo Paola Sedda, một chuyên gia về các phong trào trực tuyến tại Đại học Lille, « Bloquons tout » ra đời từ sự phẫn nộ bùng phát trước đề nghị cắt giảm ngân sách của François Bayrou, trong bối cảnh sự mất lòng tin ngày càng tăng đối với các thể chế.

Với Macron, thử thách lần này khó khăn hơn cả « Áo Vàng » : ông vừa phải hàn gắn một đời sống chính trị chia rẽ, vừa phải dập tắt nguy cơ một làn sóng phẫn nộ tổng hợp, không có trung tâm, nhưng có sức lan tỏa mạnh mẽ. Câu hỏi đặt ra là trong bối cảnh chính trường Pháp ngày càng chia rẽ sâu sắc thêm, liệu tổng thống Macron có đủ công cụ và uy tín để tránh cho nước Pháp trượt sâu hơn vào vòng xoáy bất ổn ?

(Theo RFI)