(Ảnh: nghiencuuquocte.org)

Nguồn: Chu Lực, 周力：关于俄罗斯社会的精英问题, Aisixiang, 22/05/2025.

Biên dịch: Lê Thị Thanh Loan (nghiencuuquocte.org)

Không rõ từ khi nào, thuật ngữ “tinh hoa” đã lan truyền khắp thế giới. Giới tinh hoa là những ai? Họ đóng vai trò gì trong sự phát triển của xã hội? Theo ấn bản thứ 5 của Từ điển Hán ngữ hiện đại, “tinh hoa” chỉ “những người vượt trội hơn mức bình thường”. Trong Từ điển tiếng Nga do Sergey Ivanovich Ozhegov biên soạn, từ “tinh hoa” được định nghĩa là “những đại diện xuất sắc nhất của một bộ phận hoặc một nhóm người nhất định trong xã hội”. Wikipedia thì định nghĩa tinh hoa là “một nhóm nhỏ sở hữu quyền lực xã hội mạnh mẽ, nắm giữ địa vị mà người bình thường không có được”. Trong khi đó, câu trả lời được đưa ra bởi Tencent Yuanbao mới ra mắt gần đây là: “Một nhóm thiểu số nắm giữ vị thế ưu thế trong xã hội, sở hữu tầm ảnh hưởng hoặc năng lực chuyên môn vượt trội, thường ở vị trí dẫn đầu về quyền lực, sự giàu có, tri ​​thức hoặc kỹ năng, và có tác động đáng kể đến sự phát triển của xã hội”.

Năm 2017, Trung tâm Nghiên cứu Xã hội học toàn Nga đã tiến hành một cuộc khảo sát về vấn đề “Giới tinh hoa nhân dân Nga”. Phạm vi của cuộc khảo sát bao gồm 8 vùng liên bang, 58 chủ thể liên bang và 77 khu vực đông dân cư ở Nga. Kết quả khảo sát cho thấy, những người được phỏng vấn xếp những người có trình độ học vấn và kỹ năng chuyên môn cao vào vị trí hàng đầu trong nhóm tinh hoa, trong khi những người phục vụ cho nước Nga được xếp vào vị trí thứ hai. Phần lớn người dân bình thường hy vọng rằng, giới tinh hoa có thể liêm chính, tận tụy với cương vị của mình và bảo vệ lợi ích quốc gia.[1]

Trong những năm gần đây, cùng với sự gia tăng mâu thuẫn giữa Nga với Mỹ và các đồng minh Tây phương, đặc biệt là sau khi cuộc xung đột quân sự Nga-Ukraine nổ ra vào năm 2022, giới tinh hoa Nga ngày càng có xu hướng phân cực. Một số thành phần tinh hoa ngày càng bộc lộ rõ mặt thân Mỹ và Tây phương. Quan điểm của họ khác với lập trường chống Tây phương của nhà cầm quyền Putin, và ở một mức độ nào đó, đã đóng vai trò cản trở và thậm chí đối kháng với việc thực thi các chánh sách của nhà cầm quyền. Trong khi đó, một số thành phần tinh hoa khác lại kiên định đồng lòng với Tổng thống Putin, với chủ trương đấu tranh không khoan nhượng với Mỹ và Tây phương và kiên quyết bảo vệ lợi ích quốc gia của nước Nga. Hiện nay, các lực lượng chánh trị khác nhau của Nga đã không còn có thể chỉ được phân chia một cách đơn giản thành cánh tả, trung dung và cánh hữu nữa. Giới tinh hoa của các phe này hiện diện khắp chính phủ, quốc hội, các đảng phái chánh trị, viện nghiên cứu, nhà cầm quyền địa phương và nhóm xã hội. Hiện tượng này giúp củng cố nhận thức của chúng ta về xã hội Nga đương đại.

Vào tháng 5/2023, kênh Telegram Nezygar của Nga đã đăng tải một bài viết chỉ ra rằng, trong 15 tháng kể từ khi Putin quyết định thực hiện “chiến dịch quân sự đặc biệt” với Ukraine, có thể chia giới tinh hoa Nga thành ba nhóm dựa trên biểu hiện của họ: “phe đầu hàng” hay “phe hòa bình”, “phe chưa quyết” hay “phe do dự”, và “phe chiến thắng” hay “phe diều hâu”. Cùng thời điểm đó, nhà địa chánh trị học người Nga Alexander Dugin cũng đưa ra phân loại tương tự, cụ thể là “phe thất bại ngay lập tức, phe thất bại trì hoãn và phe chiến thắng”.

“Phe đầu hàng”. Nhóm này chủ yếu gồm những người tin tưởng vào chủ nghĩa tân tự do, trong đó một số là đại diện của chế độ mại bản đầu sỏ. Họ sở hữu khối tài sản lớn ở cả Nga, Mỹ và Tây phương, nhận được sự hỗ trợ lâu dài từ các tổ chức nước ngoài và truyền thông Tây phương, đồng thời cũng chịu áp lực từ các nước Tây phương. Một bộ phận đáng kể trong số họ duy trì mối quan hệ tương đối mật thiết với các cơ quan nhà nước ở mọi cấp của Nga. Lãnh đạo của Wagner Yevgeny Prigozhin, người từng nổi danh trong những ngày đầu của cuộc chiến Nga-Ukraine, đã chỉ ra một cách sắc bén rằng, chính những người này đã tạo nên cái gọi là “nhà nước ngầm” của Nga. Một số người trong số họ phục vụ cho nhà cầm quyền hiện tại, trong khi một số khác làm việc cho những ông trùm đã sống lưu vong ở nước ngoài từ lâu. “Trong các cuộc họp, họ hoặc im lặng không nói hoặc lòng đầy nghi ngờ. Một khi quyết định đã được đưa ra, họ sẽ sử dụng các thủ tục quan liêu thông thường để cố gắng trì hoãn mọi hành động cụ thể mà nhằm giành chiến thắng trong cuộc chiến này.”

“Phe chưa quyết”. Nhóm này luôn cố gắng tránh đưa ra đánh giá trực tiếp về cách Mỹ, Tây phương và NATO tiến hành cuộc chiến tranh ủy nhiệm chống lại Nga ở Ukraine. Nhiều người trong số họ có quan hệ mật thiết với “phe đầu hàng”. Mặc dù họ không công khai bày tỏ lập trường, nhưng hành động của họ nhìn chung tương đồng với hành động của “phe đầu hàng”. Tất nhiên, sâu trong lòng họ hy vọng khôi phục lại mối quan hệ “chung sống hòa bình” tương đối với Tây phương như trước cuộc xung đột Nga-Ukraine, ít nhất là có thể khai triển một cách không gián đoạn những giao lưu và hợp tác trong các lĩnh vực như văn hóa và truyền thông, để tiếp tục tiếp nhận “văn minh” Tây phương.

“Phe chiến thắng”. Nhóm này chủ yếu gồm những đại diện ưu tú từ các tổ chức cầm quyền, giới trí thức và giới tinh hoa kinh doanh, trong đó một số đã bị Mỹ và Tây phương trừng phạt. Họ gắn chặt tương lai và vận mệnh của mình với tương lai của đất nước và chiến thắng của “chiến dịch quân sự đặc biệt”. Họ cho rằng việc thỏa hiệp và nhượng bộ với Mỹ và Tây phương là vô ích, và rằng cần phải đứng lên đấu tranh và dấn thân vào công cuộc chống lại sự kiềm chế và đàn áp của Mỹ và Tây phương. “Phe chiến thắng” là lực lượng ủng hộ các quyết định của Tổng thống Putin một cách kiên quyết nhất trong chính quyền, đảng phái và quốc hội ở mọi cấp.[2]

Trên thực tế, có thể quy ba phe phái trên thành hai phe. “Phe chưa quyết” không có sự khác biệt về mặt bản chất so với “phe đầu hàng”, chỉ là họ có vẻ thận trọng và kiềm chế hơn thôi. Tất cả họ đều tin chắc rằng, đi theo con đường của Mỹ và Tây phương mới là tương lai của nước Nga. Họ chắc chắn không phải là lực lượng chánh trị mà nhà cầm quyền Putin cần, hay nói cách khác, họ đóng vai trò mang tính phá hoại trong việc thực thi đường lối chống Tây phương của Putin.

Ngay sau khi cuộc chiến Nga-Ukraine nổ ra vào tháng 2/2022, một số người thuộc “phe đầu hàng” đã lập tức rời khỏi nước Nga để đến các nước Tây phương, trong đó bao gồm những người đã giữ các vị trí lãnh đạo quan trọng trong nhà cầm quyền Nga hoặc các doanh nghiệp nhà nước lớn từ những năm 1990 như Anatoly Chubais (chức danh chính thức cuối cùng của ông là Đại diện đặc biệt của Tổng thống Nga về Phát triển bền vững), cựu Phó Thủ tướng Arkady Dvorkovich (2012-2018), người trong giới ngân hàng Oleg Tinkov, Petr Aven và Lev Khasis, các nhà tài phiệt Mikhail Fridman và Mikhail Prokhorov, Yelena Baturina – vợ của cựu Thị trưởng Moscow Yury Luzkhkov… cùng một số chủ doanh nghiệp lớn và những nhân vật nổi tiếng trong giới văn hóa nghệ thuật. Nhiều người trong số này đã trực tiếp tuyên bố từ bỏ quốc tịch Nga, một số công khai lên án hoạt động quân sự đặc biệt của Putin và thậm chí còn tỏ ra vui mừng trước tình hình khó khăn mà nước Nga phải đối mặt, một số khác thì tuy đã rời sang Tây phương nhưng không lên tiếng công khai nhằm giữ lại cho mình một con đường trở về quê hương. Vào tháng 7/2022, Duma Quốc gia Nga đã thông qua các sửa đổi đối với Bộ luật Hình sự và Bộ luật Tố tụng Hình sự, trong đó quy định rõ ràng rằng “đầu hàng phe đối địch sẽ bị coi là phản quốc”.

Vào tháng 10/2024, Chủ tịch Duma Quốc gia Nga Vyacheslav Volodin đã đề xuất việc dẫn độ Chubais về nước. Hệ thống tư pháp Nga hiện đang tiến hành đánh giá toàn diện về tội biển thủ tài sản nhà nước của Chubais từ những năm 1990 và gần đây đã tuyên bố phong tỏa khối tài sản trị giá 5,6 tỷ Rúp của Chubais. Các cơ quan an ninh Nga cũng đã bắt đầu điều tra những thành viên trong vòng tròn thân cận của Chubais.[3]

Sergey Karaganov, chuyên gia nổi tiếng người Nga về các vấn đề quốc tế, đã trực tiếp móc nối phe tinh hoa “đầu hàng” của Nga với giai cấp mại bản. Ông chỉ ra rằng, cuộc xung đột nghiêm trọng giữa Nga và Mỹ về vấn đề Ukraine đã thúc đẩy một cách khách quan quá trình phục hưng về đạo đức, tinh thần, chánh trị và kinh tế của Nga, và một tầng lớp ung nhọt đã bị trục xuất khỏi Nga. Karaganov tuyên bố rằng, những người chạy khỏi Nga sau chiến dịch quân sự đặc biệt là những kẻ phản bội và tư tưởng của họ từ lâu đã hòa làm một với Tây phương. Đôi khi, họ được gọi là “Đội quân thứ năm”. Theo ông, thật là một điều may mắn khi nước Nga hiện đang giải thoát chính mình khỏi bàn tay hung ác của giai cấp tư sản mại bản – những thương nhân phục vụ cho các thế lực thực dân nước ngoài.[4]

Một số vấn đề vốn bình thường trong thời bình có thể trở nên cực kỳ nghiêm trọng trong thời chiến. Nếu không được xử lý kịp thời, chúng sẽ gây ra tác hại to lớn, làm tổn hại đến an ninh nhà cầm quyền và ổn định xã hội. Vấn đề của giới tinh hoa thuộc loại này. Trong bối cảnh này, Putin đã tập trung sự chú ý của mình vào vấn đề giới tinh hoa, đồng thời đề cập đến việc ai sẽ là người tiếp quản nước Nga trong tương lai.

Vào ngày 29/2/2024, trong bài phát biểu Thông điệp Liên bang thường niên tại một cuộc họp chung của lưỡng viện Quốc hội Liên bang Nga, Putin đã đưa ra một tuyên bố thẳng thắn rằng, “Các vị biết đấy, từ ‘tinh hoa’ đã bị hoen ố trên nhiều khía cạnh. Những người không đóng góp bất cứ điều gì cho xã hội nhưng lại tự cho rằng mình sở hữu một số quyền lợi đặc thù và đặc quyền, đặc biệt là những kẻ đã tư lợi cho bản thân thông qua quá trình phát triển kinh tế trong thập niên 1990, chắc chắn không phải là tinh hoa. Chính những người phục vụ nước Nga, những người lao động và những người lính mới là tinh hoa chân chính. Họ đã chứng minh lòng trung thành của mình với nước Nga bằng hành động. Họ là mới những người đáng để dựa vào.”

Kể từ khi nắm quyền vào năm 2000, đây là lần đầu tiên Putin đưa những tiêu chí cơ bản để lựa chọn những người kế thừa công cuộc phục hưng nước Nga. Ông nói, “Tại mỗi bước ngoặt trong lịch sử, chính những người này đã đứng lên và đảm đương trách nhiệm. Những anh hùng và người yêu nước chân chánh này lại khá khiêm tốn và kín đáo trong cuộc sống hằng ngày, không bao giờ khoe khoang về thành công của mình, cũng không tuyên bố những lời hoa mỹ. Nhưng chính những người quan tâm đến đất nước và đấu tranh cho vận mệnh quốc gia mới là những người xứng đáng được tin tưởng và giao phó tương lai của nước Nga.”

Tiếp đó, Putin chỉ ra con đường lựa chọn và bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo ở các cấp, đó là sử dụng những người lính đã trải qua thử thách sống còn trên chiến trường, thông qua việc giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ trong các tổ chức xã hội, doanh nghiệp nhà nước, thương mại, cơ quan quản lý nhà nước và thành phố, cũng như trong các dự án lớn của khu vực, doanh nghiệp và quốc gia. “Vì vậy, tôi quyết định khai triển chương trình đào tạo cán bộ mang tên ‘Thời đại Anh hùng’ kể từ ngày 1/3/2024. Tất cả quân nhân và cựu chiến binh có trình độ học vấn cao và có một số kinh nghiệm quản lý, bất kể quân hàm và chức vụ, đều có thể tham gia. Những cựu chiến binh đã tham gia chiến dịch quân sự đặc biệt, cũng như những binh sĩ và sĩ quan hiện đang chiến đấu trong các đơn vị đang hoạt động, có thể nộp đơn để tham gia vòng đào tạo đầu tiên. Chương trình đào tạo sẽ được tổ chức bởi Học viện Kinh tế Quốc dân và Quản lý Công của Tổng thống Nga, được gọi là “Trường Thống đốc”. Nó sẽ được giảng dạy bởi những người phụ trách trong chính phủ, Văn phòng Tổng thống, các bộ liên bang, nhà cầm quyền địa phương và một số công ty lớn. Những người tốt nghiệp sẽ được bổ nhiệm vào các vị trí cấp cao trong nhiều lĩnh vực và thậm chí có thể trở thành bộ trưởng hoặc lãnh đạo nhà cầm quyền địa phương. Những người có ý định tiếp tục sự nghiệp quân sự sẽ được ưu tiên thăng chức sau khi hoàn thành các khóa học chỉ huy, tại trường quân sự và học viện quân sự.”[5]

Lời phát biểu của Putin về giới tinh hoa Nga đã gây ra những phản ứng mạnh mẽ ở Nga. Ngay sau đó, đã có 44.000 quân nhân nộp đơn xin tham gia chương trình “Thời đại Anh hùng”.

Hãng thông tấn RIA Novosti bình luận: “Putin đã trả lời những thắc mắc của công chúng mà chúng ta đã phải đối mặt trong 30 năm qua. Vấn đề về giới tinh hoa đã được thảo luận rộng rãi tại bàn ăn của hàng ngàn hàng vạn hộ gia đình, trong các công ty, trên đài phát thanh và truyền hình, và cả mạng xã hội. Các chuyên viên bình luận chánh trị và học giả chánh trị cũng đã bày tỏ quan điểm của mình. Nhưng ai mới thực sự được coi là tinh hoa của nước Nga? Ai nên nắm giữ các vị trí chủ chốt trong xã hội hiện nay, ai sẽ đảm nhiệm các nhiệm vụ quan trọng nhất của đất nước lúc này, và ai sẽ trở thành trụ cột và hy vọng cho tương lai của nước Nga? Mọi người thường hướng tầm mắt đến những người đã nắm giữ các vị trí lãnh đạo trong nhiều năm. Nhưng với sự bắt đầu của chiến dịch quân sự đặc biệt, chúng ta đã thấy rằng những người tinh hoa này rõ ràng đã không tìm được vị trí thích hợp cho mình. Họ hoặc chuyển tài sản ra nước ngoài, hoặc im lặng vì sợ hãi. Lẽ nào những người này là tinh hoa sao? Một nước Nga có chủ quyền và hùng mạnh cần những người tinh hoa như thế nào? Đây chính là câu hỏi của thời đại!”

Bài bình luận tiếp tục chỉ ra, “Chương trình đào tạo cán bộ ‘Thời đại Anh hùng’ của tổng thống nhận được sự ủng hộ lớn từ phía người dân. Con đường trở thành tinh hoa thông qua chủ nghĩa anh hùng cá nhân và phục vụ đất nước là truyền thống vẻ vang của đất nước ta. Đây là kinh nghiệm của Liên Xô sau chiến tranh. Những người lính tiền tuyến là một nhóm xã hội đặc biệt. Sau chiến thắng của Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại, các anh hùng trở về đời sống dân sự, đi học, làm việc trong các nhà máy và hầm mỏ, đảm nhiệm các chức vụ quan trọng trong chính quyền địa phương, trở thành trụ cột cho công cuộc kiến thiết hòa bình, và chỉ trong vài năm ngắn ngủi đã đưa đất nước thoát khỏi cảnh đổ nát. Đây chính là con đường mà cha ông ta đã đi qua. Nếu ngày hôm qua, chúng ta đã sống trong thời đại mà tiền bạc và địa vị là biểu tượng của sự giàu có và thuộc về ‘tầng lớp thượng lưu’, thì ngày hôm nay, những dấu ấn của thời đại đã thay đổi. Mang tinh thần chuyên nghiệp, được giáo dục tốt, có văn hóa, giàu lòng trung thành với đất nước, tình yêu gia đình, lòng dũng cảm và danh dự cá nhân… đang trở thành những tiêu chí chính của giới tinh hoa Nga trong kỷ nguyên mới.[6]

Tuy nhiên, những diễn biến tiếp theo lại không đơn giản và suôn sẻ như vậy. Vào giữa tháng 5/2024, có 15 người lính trở về từ tiền tuyến của cuộc chiến Nga-Ukraine đã tự ứng cử làm ứng cử viên của đảng cầm quyền Nước Nga Thống nhất để tranh cử vào Duma thành phố Moscow. Không ngờ rằng, tất cả họ đều thua trong cuộc bỏ phiếu sơ bộ, gây ra sự náo động trong xã hội. Nhiều người đặt ra câu hỏi, tại sao chỉ thị của tổng thống về việc ưu tiên lực lượng tiền tuyến lại không được thực hiện? Tại sao đảng cầm quyền lại chống lại chỉ thị của tổng thống? Trước áp lực, Thư ký Hội đồng chung của Đảng Nước Nga Thống nhất Andrei Turchak đã buộc phải đưa một trong 15 người vào danh sách ứng cử. Chỉ vài ngày sau, Putin đã cách Turchak khỏi chức vụ trong đảng và chức Phó Chủ tịch thứ nhất Hội đồng Liên bang (Thượng viện), đồng thời điều ông đi làm Người đứng đầu Cộng hòa Altai.[7]

Với việc Trump lên nắm quyền trở lại, quan hệ Mỹ-Nga đã có những dấu hiệu chuyển biến và hai nước đã bắt đầu nối lại các cuộc trao đổi và đàm phán cấp cao. Trump đề xuất chấm dứt xung đột Nga-Ukraine càng sớm càng tốt, trong khi Putin cho rằng quan hệ bình thường giữa Nga và Mỹ phải được khôi phục trước. Hai bên trao đổi qua lại, đấu trí đấu lực, có lập trường có sách lược, lúc tiến lúc lùi. Trump thường xuyên phát biểu thiếu nhất quán, trong khi thông tin được giới truyền thông Mỹ lan truyền cũng đầy mâu thuẫn. Điều này một lần nữa tạo cơ hội cho giới tinh hoa thuộc “phe đầu hàng” và “phe chưa quyết” của Nga can thiệp vào công việc điều hành của Putin.

Vào ngày 14/4/2025, trong một cuộc phỏng vấn dài với tờ Kommersant, Sergey Lavrov đã dùng giọng điệu rất nghiêm túc để chỉ ra rằng, “Chúng ta có một nhóm lớn các nhà lãnh đạo dư luận cho rằng, việc Mỹ dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Nga sẽ gây ra hậu quả thảm khốc. Bởi vì những người theo chủ nghĩa tự do, những quan chức có quan điểm tự do chủ nghĩa kia sẽ lập tức cố gắng lật đổ mọi thành tựu của chúng ta trong các lĩnh vực thay thế nhập cảng, chủ quyền kinh tế, sản xuất và bảo đảm an ninh quốc gia. Sự phát triển của đất nước, cho dù là an ninh quân sự, an ninh lương thực hay an ninh công nghệ, đều phụ thuộc trực tiếp vào việc đạt được những thành tựu này. Mọi người ngày càng lo lắng rằng người Mỹ sẽ đột nhiên dỡ bỏ các lệnh trừng phạt và lập tức đưa vào thị trường của chúng ta các dịch vụ và công nghệ mà sẽ gây ra tổn thất cho chúng ta. Putin nói đúng, chúng ta không nên tiếp tục phụ thuộc vào các nước khác trong các lĩnh vực có ý nghĩa sống còn đối với sự tồn vong của quốc gia.”[8]

Học giả Nga Alexander Dugin nhanh chóng bình luận về tuyên bố trên của Lavrov. Ông cho biết, Lavrov trên thực tế đã thừa nhận điều mà nhiều chuyên gia, bao gồm cả ông, đã nêu ra trong nhiều năm qua. Cụ thể là, Nga có một loạt các quan chức còn sót lại từ những năm 1990, họ không đồng tình với phương châm tăng cường ý thức chủ quyền của nguyên thủ quốc gia và vẫn đang mơ tưởng đến việc biến Nga trở lại thành một phần của “thế giới toàn cầu” – điều mà sẽ không bao giờ xảy ra nữa. Mặc dù bề ngoài tỏ ra trung thành với Tổng thống Putin và đồng tình với mọi điều ông nói, nhưng các quan chức này lại âm thầm tìm cách phá hoại tình hình hiện tại và cản trở việc củng cố chủ quyền quốc gia trong mọi lĩnh vực.

Dugin gọi nhóm quan chức tinh hoa này là “Đội quân thứ sáu”. Ông phân tích thêm rằng, “Hiện nay, khi quan hệ Nga-Mỹ mới chỉ dịu đi đôi chút và còn xa mới tới mức được cải thiện, ‘Đội quân thứ sáu’ đã cố gắng lật đổ chánh sách thay thế nhập cảng và các biện pháp tăng cường chủ quyền kinh tế mà Putin đưa ra để đáp trả các lệnh trừng phạt của Mỹ và Tây phương. Những hành động của họ hoàn toàn đi ngược lại lợi ích của nước Nga. Điều này cho thấy ở Nga thực sự tồn tại một lực lượng chống lại Putin. Chúng ta phải luôn cảnh giác cao độ trước những hành động của ‘Đội quân thứ sáu’ mang tư tưởng tự do này. Ngày nay, chủ nghĩa tự do trên thực tế đã trở thành đồng nghĩa với bá quyền Tây phương, chủ nghĩa phân biệt chủng tộc và chứng sợ Nga.” Dugin kết luận rằng ở Nga, việc trở thành người theo chủ nghĩa tự do chính là một tội ác ý thức hệ; hành vi của “Đội quân thứ sáu” là phản quốc và phản bội, và về bản chất là đang thực hiện một cuộc đảo chánh.[9]

Ngày 21/4/2025, khi gặp gỡ các lãnh đạo nhà cầm quyền cấp thành phố thuộc các chủ thể của Liên bang Nga tham dự Diễn đàn Thành phố Toàn Nga, Putin đã hỏi về việc thực hiện kế hoạch “Thời đại Anh hùng” mà ông đã đề xuất hơn một năm trước. Những người tham dự báo cáo rằng, các trường “Trường Anh hùng” và “Thời đại Anh hùng” nhằm đào tạo thế hệ kế thừa công cuộc xây dựng đất nước đã được thành lập ở nhiều vùng trên khắp nước Nga; các trường này đã tuyển sinh những cựu binh trở về từ tiền tuyến trong những năm gần đây để đào tạo lên cao, nhằm cung cấp cho họ cơ hội phát huy vai trò đặc biệt trong tương lai. Những người tham dự cũng đặc biệt nhắc đến hai nhân vật. Một người là Yevgeny Chintsov, người từng nhận được ba huân chương Vì lòng dũng cảm, sau khi trở về đã được bầu làm nghị sĩ và trở thành Chủ tịch Duma của tỉnh Nizhny Novgorod. Người thứ hai là Anh hùng Liên Bang Nga Alexey Mikhailovich Chagin, từng giữ vai trò cố vấn cho Thị trưởng thành phố Yaroslavl. Không chỉ vậy, trong số 319 người được đào tạo từ trường “Thời đại Anh hùng”, đã có 77 người được bổ nhiệm vào các vị trí lãnh đạo.

Putin nói thêm, nền tảng “Thời đại Anh hùng” đã được xây dựng và vận hành hiệu quả. Chỉ có 83 người vượt qua lần tuyển chọn đầu tiên với các yêu cầu khá nghiêm ngặt. Yêu cầu cơ bản là trình độ học vấn cao và có kinh nghiệm làm việc nhất định. Quan trọng hơn, nước Nga cần tìm ra và tích cực đào tạo những người sẵn sàng liều mình vì tổ quốc và từng trải qua những thử thách sinh tử. Thế nào là giới tinh hoa? Đó là những người bảo vệ quê hương. Tương lai của đất nước thuộc về họ, và đất nước nên được trao cho những người như vậy, bởi “đó là kho báu thực sự của quốc gia”.[10]

Vấn đề về giới tinh hoa, xét cho cùng, chính là câu hỏi “quần chúng nhân dân làm nên lịch sử” hay “anh hùng làm nên lịch sử” đã tồn tại qua nhiều thời đại trong xã hội loài người. Theo quan điểm lịch sử quần chúng của chủ nghĩa duy vật lịch sử, quần chúng nhân dân là lực lượng sáng tạo nên lịch sử. Trước hết, điều này có nghĩa rằng quần chúng nhân dân là người sáng tạo ra của cải vật chất và tinh thần mà xã hội phụ thuộc vào để tồn tại và phát triển; thứ hai, quần chúng nhân dân là lực lượng quyết định các cuộc cách mạng xã hội. Chính hai điểm này đã thúc đẩy xã hội tiến lên. Trong tiến trình này, một loạt các nhân vật tinh hoa sẽ xuất hiện. Theo phạm vi ảnh hưởng của họ đối với lịch sử xã hội, họ có thể được chia thành chánh trị gia, khoa học gia, nghệ sĩ, kỹ sư…; theo bản chất ảnh hưởng của họ đối với lịch sử (thúc đẩy hay cản trở), họ có thể được chia thành tiến bộ và phản động, tích cực và tiêu cực, tốt và xấu. Những nhân vật tinh hoa bị quần chúng khinh rẻ sẽ không còn có thể đóng vai trò nào trong lịch sử. Putin đã phân định một cách rõ ràng các tầng lớp tinh hoa xã hội của Nga, nhấn mạnh rằng chỉ những người phục vụ nước Nga – bao gồm công nhân và người lính – mới là tinh hoa chân chánh, còn những kẻ nhân lúc hỗn loạn để tư lợi cá nhân, hưởng đặc quyền và không đấu tranh vì đất nước thì chắc chắn sẽ bị xã hội đào thải. Tuyên bố quan trọng này và việc thực thi chánh sách đẩy mạnh bồi dưỡng cán bộ ở mọi cấp chắc chắn sẽ thúc đẩy mạnh mẽ sự đoàn kết của các nhóm dân tộc, đảng phái và toàn thể nhân dân Nga, đồng thời khơi dậy tinh thần tích cực và hăng hái, tăng cường gắn kết xã hội và bảo đảm sự nghiệp xây dựng đất nước Nga có người kế thừa. Cách ứng xử của Putin mang lại cho chúng ta những chỉ dẫn có giá trị.

Tác giả Chu Lực nguyên là Phó Trưởng ban Ban Liên lạc Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc.

----

[1] https://ex-prof.ru/blog/who-and-what-is-the-russian-elite

[2] Три полюса российских элит，https://dzen.ru/a/ZF5Fa5KsTRJ16R4k

[3] https://www.trud.ru/article/25-04-2025/1705951_gde_dengi_glavnogo_privatizatora.html

[4] Елена Васильченко: Коррупционеры, ?пятая колонна? во власти: сколько их еще, как меняют элиту, https://news.ru/russia/korrupcionery-pyataya-kolonna-vo-vlasti-skolko-ih-eshe-kak-menyayut-elitu/

[5] Послание Президента Федеральному Собранию, http://www.kremlin.ru/events/president/transcripts/messages/73585

[6] Наталия Осипова: Россия дождалась смены элит, https://ria.ru/20240301/rossiya-1930373331.html

[7] Провал участников СВО на праймериз ЕР: за что Турчака сослали на Алтай, https://bloknot.ru/obshhestvo/proval-uchastnikov-svo-na-prajmeriz-er-za-chto-turchaka-soslali-na-altaj-1302331.html

[8] Интервью Министра иностранных дел Российской Федерации С.В.Лаврова газете ?Коммерсантъ?, https://www.mid.ru/ru/foreign_policy/news/2009093/

[9] Александр Дугин: Сергей Лавров фактически признал существование ?шестой колонны?, https://izborsk-club.ru/26831

[10] Встреча с главами муниципальных образований，http://www.kremlin.ru/events/president/news/76738