Biểu tình đòi đưa Rodrigo Duterte ra xét xử, sau khi cựu tổng thống Philippines bị bắt giữ tại Quezon City, Philippines, ngày 11/03/2025. AP - Basilio Sepe
Hôm ngày 11/03/2025, theo lệnh của Tòa Án Hình Sự Quốc Tế (CPI), cựu tổng thống Phi Luật Tân (Philippines), Rodrigo Duterte, đã bị bắt tại phi trường Manila với cáo buộc phạm tội ác chống nhân loại, liên quan đến cuộc chiến chống ma túy đẫm máu trong thời gian ông Duterte làm tổng thống.
Ông Rodrigo Duterte, 79 tuổi, đã bị bắt tại phi trường khi vừa từ Hồng Kông trở về Manila. Thông cáo của phủ tổng thống Philippines cho biết : « Sáng sớm ngày 11/03/2025, Interpol tại Manila đã nhận được bản sao chính thức lệnh bắt của CPI... Hiện tại ông Duterte đang bị bắt giam ».
Nắm quyền tại Philippines từ năm 2016-2022, cựu tổng thống Duterte đã tiến hành một cuộc chiến chống ma túy không thương tiếc, gây ra hàng loạt các vụ giết người vô cớ, không qua xét xử. Các tổ chức bảo vệ nhân quyền ước tính hàng chục nghìn người, chủ yếu là người nghèo, đã bị cảnh sát và lực lượng dân quân giết hại, và thường không có bằng chứng cho thấy các nạn nhân có liên quan đến ma túy.
Từ năm 2016, Tòa án Hình sự Quốc tế (CPI) đã mở cuộc điều tra về chiến dịch nói trên, cho rằng hành động của tổng thống Duterte có thể cấu thành "tội ác chống nhân loại".
Phát biểu trước hàng nghìn công nhân Philippines tại Hong Kong vào Chủ Nhật (ngày 09/03), ông Duterte đã lên án cuộc điều tra và lăng mạ các điều tra viên của CPI, đồng thời cho biết sẵn sàng "chấp nhận" nếu bị bắt.
Philippines đã rút khỏi CPI theo lệnh của ông Duterte vào năm 2019, nhưng tòa án có trụ sở tại La Haye, Hà Lan, tuyên bố vẫn có thẩm quyền đối với các vụ giết người xảy ra trước khi Philippines rút khỏi định chế này, cũng như có thẩm quyền đối với các vụ giết người ở thành phố Davao khi ông Duterte là thị trưởng trước khi trở thành tổng thống.
Theo số liệu chính thức do Philippines công bố, hơn 6.000 người đã thiệt mạng do các hoạt động chống ma túy dưới thời tổng thống Duterte. Các công tố viên của CPI ước tính con số này vào khoảng từ 12.000 đến 30.000 người.
Cựu tổng thống Duterte vẫn rất được lòng người dân Philippines. Vẫn có nhiều người ủng hộ các biện pháp của ông giải quyết nhanh chóng tình trạng tội phạm. Ông vẫn là một thế lực chính trị hùng mạnh và đang chạy đua để giành lại ghế thị trưởng trong cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng Năm tới.
Một nhóm hỗ trợ các bà mẹ của những nạn nhân trong cuộc đàn áp ma túy của ông Duterte gọi vụ bắt giữ này là "tiến triển rất tích cực". Rubilyn Litao, điều phối viên của hiệp hội Rise Up for Life and for Rights, nói với AFP: "Những bà mẹ có chồng và con thiệt mạng vì cuộc chiến chống ma túy rất hạnh phúc vì họ đã chờ đợi điều này trong một thời gian rất dài".
Tổ chức theo dõi nhân quyền Human Rights Watch kêu gọi chính phủ của tổng thống Ferdinand Marcos Jr. "nhanh chóng giao nạp (Duterte) cho CPI", đồng thời nhận định vụ bắt giữ là bước quan trọng trong nghĩa vụ trả lại sự công bằng cho người dân Philippines.
Trong một đoạn video phát trực tiếp trên Instagram, Rodrigo Duterte khẳng định rằng nếu phạm tội thì ông “nên bị đưa ra xét xử tại một tòa án ở Philippines, chứ không phải tại Tòa án Hình sự Quốc tế”.
Con gái của cựu tổng thống Philippines, Sara Duterte, cho biết cha của bà sẽ bị cưỡng bức đưa đến La Haye, trụ sở của CPI vào tối nay. Bà coi đây là một hành động “áp bức”, ngược đãi”.
Phản ứng vụ bắt giữ này, phát ngôn viên của bộ Ngoại Giao Trung Quốc Mao Ninh (Maoning) hôm ngày 11/03 kêu gọi Tòa án Hình sự Quốc tế "thận trọng trong việc thực thi quyền lực, phù hợp với luật pháp quốc tế, tránh mọi hành động chính trị hóa và nhất bên trọng, nhất bên khinh".
(Theo RFI)
