.png)
Các binh sĩ thuộc Bộ Tư lệnh Mặt trận Nội địa Israel trước một tòa nhà bị trúng hỏa tiễn đạn đạo của Iran ở thành phố Ramat Gan vào đêm 14/6. Ảnh: Getty Images
Tác giả, James Landale
Vai trò, Phóng viên chuyên về ngoại giao
Hiện tại, cuộc giao tranh giữa Israel và Iran dường như vẫn chỉ giới hạn trong phạm vi hai quốc gia. Liên Hợp Quốc và nhiều nước khác đã kêu gọi hai nước kiềm chế.
Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu những lời kêu gọi đó bị phớt lờ? Nếu chiến sự leo thang và lan rộng?
Dưới đây là một vài kịch bản tồi tệ nhất có thể xảy ra:
Mỹ bị kéo vào cuộc chiến
Bất chấp những lời phủ nhận từ Washington, Iran rõ ràng tin rằng các lực lượng Mỹ đã ủng hộ - ít nhất là ngầm ủng hộ - các cuộc tấn công của Israel.
Iran có thể đáp trả bằng cách nhằm vào các mục tiêu của Mỹ trên khắp Trung Đông - như các căn cứ đặc nhiệm tại Iraq, căn cứ quân sự ở Vùng Vịnh và phái bộ ngoại giao trong khu vực.
Dù lực lượng dân quân thân Iran - Hamas và Hezbollah - đã suy yếu, họ vẫn còn nguyên vẹn và có vũ trang.
Mỹ đã dự liệu tình huống xảy ra các đòn tấn công như vậy và đã rút một số nhân sự. Trong các thông điệp công khai, Mỹ cảnh báo Iran rằng bất kỳ cuộc tấn công nào nhằm vào công dân hay tài sản Mỹ sẽ phải gánh hậu quả nghiêm trọng.
Điều gì sẽ xảy ra nếu một công dân Mỹ thiệt mạng - chẳng hạn ở Tel Aviv?
Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể buộc phải hành động. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu từ lâu đã bị cáo buộc muốn lôi kéo Mỹ tham chiến để tiêu diệt Iran.
Các chuyên gia quân sự nhận định rằng chỉ có Mỹ mới sở hữu oanh tạc cơ và bom xuyên hầm có thể phá hủy các cơ sở nguyên tử nằm sâu trong lòng đất của Iran, đặc biệt là Cơ sở nguyên tử Fordow tại thành phố Qom (đông bắc Iran).
Ông Trump từng cam kết với cử tri ủng hộ ông rằng ông sẽ không khơi mào những "cuộc chiến bất tận" ở Trung Đông. Nhưng cũng có nhiều nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ chánh phủ Israel và tin rằng bây giờ là thời điểm thích hợp để theo đuổi mục tiêu thay đổi chế độ tại Tehran.
Tuy nhiên, nếu Mỹ chánh thức trở thành bên tham chiến, đó sẽ là một bước leo thang nghiêm trọng, kéo theo hệ lụy dài lâu và tiềm tàng thảm khốc.
Các quốc gia Vùng Vịnh bị kéo vào
Nếu Iran không thể gây tổn hại cho các mục tiêu quân sự được bảo vệ nghiêm ngặt của Israel, nước này có thể chuyển hướng tấn công sang những mục tiêu "mềm" hơn ở Vùng Vịnh - đặc biệt là các quốc gia mà Iran cho là đã tiếp tay cho kẻ thù trong nhiều năm.
Khu vực này có rất nhiều cơ sở hạ tầng và năng lượng trọng yếu. Iran từng bị cáo buộc tấn công các mỏ dầu của Ả Rập Xê Út vào năm 2019, và các lực lượng Houthi do Iran hậu thuẫn từng đánh vào các mục tiêu ở Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất vào năm 2022.
Kể từ đó, Iran đã có phần hòa giải với một số nước trong khu vực. Tuy vậy, nhiều quốc gia này vẫn là nơi đặt căn cứ không quân Mỹ. Một số quốc gia - dù kín đáo -cũng đã hỗ trợ phòng thủ Israel trong các đợt tấn công hỏa tiễn của Iran năm ngoái.
Nếu Vùng Vịnh bị tấn công, các nước này có thể sẽ yêu cầu Mỹ khai triển chiến đấu cơ không chỉ để bảo vệ chính họ mà cả Israel.
.png)
Một người biểu tình tại New York cầm biểu ngữ 'Không chiến tranh với Iran' trong cuộc biểu tình phản đối các cuộc không kích của Israel nhằm vào Iran. Ảnh: Reuters
Israel thất bại trong việc phá hủy năng lực nguyên tử của Iran
Nếu đợt tấn công của Israel thất bại thì sao? Sẽ ra sao nếu các cơ sở nguyên tử của Iran nằm quá sâu, được bảo vệ quá chắc chắn? Nếu lượng uranium làm giàu 60% lên tới 400kg - chỉ cách bước cuối cùng để trở thành võ khí nguyên tử một khoảng rất ngắn - không bị phá hủy?
Lượng uranium này được cho là có thể đang được cất giấu sâu trong các hầm mỏ bí mật. Israel có thể đã giết một số khoa học gia nguyên tử, nhưng không quả bom nào có thể phá hủy kiến thức và chuyên môn mà Iran đã tích lũy.
Điều gì sẽ xảy ra nếu cuộc tấn công khiến ban lãnh đạo Iran kết luận rằng cách duy nhất để ngăn chặn các cuộc tấn công trong tương lai là tăng tốc tối đa để sở hữu vũ khí nguyên tử?
Nếu những nhà lãnh đạo quân sự mới của Iran liều lĩnh và ít kiềm chế hơn những người tiền nhiệm thì sao?
Tối thiểu, điều đó có thể buộc Israel phải tiếp tục các đợt không kích, đẩy khu vực vào vòng xoáy luân hồi của tấn công và trả đũa. Người Israel có một cụm từ lạnh lùng để mô tả chiến lược này: "cắt cỏ".
Cú sốc kinh tế toàn cầu
Giá dầu đã tăng vọt.
Điều gì sẽ xảy ra nếu Iran cố gắng phong tỏa eo biển Hormuz, càng hạn chế thêm nguồn cung dầu?
Nếu ở đầu bên kia bán đảo Ả Rập, lực lượng Houthi tại Yemen đẩy mạnh các cuộc tấn công vào tàu thuyền ở Biển Đỏ thì sao? Đây là đồng minh thân cận cuối cùng còn lại của Iran - một nhóm có tiền sử hành động khó đoán và ưa mạo hiểm.
Nhiều quốc gia trên thế giới đang chìm trong khủng hoảng chi phí sinh hoạt. Việc giá dầu leo thang sẽ làm lạm phát trầm trọng thêm, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu vốn đã lao đao vì cuộc chiến quan thuế do ông Trump phát động.
Và đừng quên: người duy nhất hưởng lợi lớn từ giá dầu tăng là Tổng thống Nga Vladimir Putin - người sẽ chứng kiến hàng tỷ USD đổ về ngân khố Kremlin để tiếp tục đổ tiền vào cuộc chiến tại Ukraine.
Chế độ Iran sụp đổ, để lại khoảng trống quyền lực
Nếu Israel thành công trong mục tiêu lâu dài là lật đổ chánh quyền cách mạng Hồi giáo Iran thì sao?
Ông Netanyahu tuyên bố mục tiêu trước mắt của ông là phá hủy năng lực nguyên tử của Iran. Nhưng trong tuyên bố gần đây, ông cho thấy tham vọng lớn hơn: thay đổi chế độ.
Ông nói với "người dân Iran kiêu hãnh" rằng cuộc tấn công của Israel đang "mở đường để các bạn giành lại tự do" khỏi cái mà ông gọi là "chế độ độc ác và áp bức".
Lật đổ chánh phủ Iran có thể là điều khiến một số người trong khu vực - nhất là người Israel - cảm thấy mãn nguyện.
Nhưng điều đó sẽ để lại khoảng trống quyền lực như thế nào? Hệ lụy khó lường nào có thể phát sinh? Nội chiến ở Iran sẽ trông ra sao?
Nhiều người vẫn còn nhớ điều gì đã xảy ra với Iraq và Libya sau khi các chánh phủ vững mạnh bị lật đổ.
Vì vậy, rất nhiều điều sẽ phụ thuộc vào diễn biến của cuộc xung đột này trong những ngày tới.
Iran sẽ trả đũa như thế nào - và ở mức độ nào? Mỹ sẽ có thể kiềm chế Israel đến đâu, nếu có?
Câu trả lời cho hai câu hỏi đó sẽ quyết định rất nhiều điều.
(Theo BBC)
