​Ảnh đồ họa: Quốc kỳ Nga, cột hình nấm và lá cờ Mỹ. © Getty Images; Russia Beyond

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gây lo ngại và phản đối mạnh mẽ trên toàn thế giới khi thông báo hôm 30/10/2025n đã ra lệnh cho Ngũ Giác Đài “khởi động lại các thử nghiệm võ khí nguyên tử”. Ông khẳng định Mỹ cần “đặt mình ngang hàng” với Nga và Trung Quốc, hai đối thủ chiến lược mà ông cáo buộc đang tiếp tục các hoạt động thử nghiệm nguyên tử.

Tuyên bố của Donald Trump được đưa ra sau ngày tổng thống Nga Vladimir Putin có màn trình diễn khoe khoang về hỏa tiễn hành trình “Bourevestnik”, một loại võ khí mới xử dụng lực đẩy nguyên tử, có tầm bắn “gần như vô hạn”. Donald Trump, vốn nhạy cảm với các động thái biểu tượng, ngay lập tức đã chọn cách đáp trả bằng ngôn từ răn đe và phô trương sức mạnh.

Tuy nhiên, đằng sau thông báo mạnh mẽ, phần đông giới phân tách cho rằng đây chỉ là một đòn gió chánh trị, nhiều hơn là một kế hoạch thực sự khả thi.

Theo các chuyên gia, việc tái khởi động thử nghiệm nguyên tử là điều gần như không thể tiến hành ngay, cả về kỹ thuật lẫn pháp lý.

Emmanuelle Galichet, chuyên viên nghiên cứu tại CNAM (Trung tâm Bách Nghệ của Pháp), được trang France 24 trích dẫn nhấn mạnh rằng “một cuộc thử nguyên tử không thể làm trong vài tuần: Phải chọn địa điểm, thiết bị, và chuẩn bị hàng năm trời”. Trong khi đó, Daryl Kimball, Giám đốc Hiệp hội Kiểm soát Võ khí Mỹ (Arms Control Association), ước tính Hoa Thịnh Đốn sẽ cần ít nhất 36 tháng để khôi phục cơ sở thử nghiệm Nevada, nếu thật sự có ý định.

Điều đó cho thấy tuyên bố của Trump vượt xa thực tế vận hành của chánh quyền Mỹ.

Đòn tâm lý trong ván cờ nguyên tử với Nga và Trung Quốc

Ngay sau đó, nhiều viên chức chánh quyền Mỹ đã lên tiếng diễn giải tuyên bố của tổng thống. Theo phó tổng thống J.D Vance, các vụ thử võ khí nguyên tử mới là cần thiết để kiểm tra tình trạng và vận hành kho võ khí nguyên tử của Hoa Kỳ còn tốt hay không trong khi Nga và Trung Quốc cũng có kho võ khí lớn.

Tuyên bố của ông Trump dường như nhằm gây áp lực tâm lý nhằm vào cả Mạc Tư Khoa và Bắc Kinh. Một số chuyên viên phân tách coi đây là chiêu bài chánh trị quen thuộc của Trump: khuấy động dư luận bằng các phát biểu gây sốc, nhằm khẳng định hình ảnh “lãnh đạo cứng rắn”, đặc biệt trong giai đoạn nước Mỹ đang chuẩn bị bước vào cuộc bầu cử Quốc Hội giữa kỳ.

Các chuyên gia nguyên tử Mỹ đều cho rằng Mỹ không có nhu cầu kỹ thuật hay quân sự nào để nối lại thử nghiệm. Kho võ khí nguyên tử hiện nay của Mỹ đã được kiểm định thường xuyên bằng công nghệ mô phỏng tiên tiến. Hơn nữa, việc thử nguyên tử công khai sẽ phá vỡ “cấm kỵ” quốc tế, đẩy Hoa Thịnh Đốn vào thế bị cô lập ngoại giao.

Thực tế, Mỹ đã ngừng mọi thử nghiệm nguyên tử từ năm 1992 và là một trong những nước đầu tiên ký Hiệp ước Cấm thử Nguyên tử toàn diện (TICE) năm 1996, dù chưa phê chuẩn, nhưng hiệp ước này vẫn tạo ra một “vùng cấm” chánh trị. Tiến hành một vụ nổ nguyên tử sẽ là vi phạm rõ ràng hiệp ước sẽ bị quốc tế lên án.

Theo chuyên viên nghiên cứu  Emmanuelle Galichet, “toàn bộ giới khoa học Mỹ phụ trách võ khí nguyên tử đều khẳng định: không cần thiết phải thử lại. Kho võ khí Mỹ vẫn hoàn toàn ổn định.”

Từ các yếu tố kỹ thuật, pháp lý đến chiến lược, tuyên bố thử nguyên tử của Donald Trump cho thấy có thể chỉ là một chiêu thức chánh trị – một “đòn gió” nhắm vào cả đối thủ lẫn công chúng.

Nó phù hợp với phong cách của ông Trump : phô trương, tạo áp lực, và thử phản ứng quốc tế, chứ không phải sự chuẩn bị cho một hành động thật.

Việc khởi động lại thử nghiệm nguyên tử, nếu có, sẽ mất nhiều năm, phải qua Quốc Hội, vấp phải phản đối của Liên Hợp Quốc, đồng minh Âu châu, và ngay cả trong nội bộ quân đội Mỹ.

Do đó, tuyên bố ấy, dù gây chấn động truyền thông, không mang ý nghĩa thực tiễn về chiến lược hay quân sự, mà đúng hơn là một đòn răn đe biểu tượng, phản ánh nỗi lo mất ưu thế sức mạnh của Hoa Kỳ.

(Theo RFI)