Tác giả: John Geddie, Tim Kelly , Mariko Katsumura
Ngày 12, tháng Mười một, 2025
.png)
Thủ tướng Nhật Bản, Sanae Takaichi, phát biểu trong buổi họp báo sau hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Gyeongju, Hàn Quốc, ngày 1 tháng 11 năm 2025. REUTERS/Kim Hong-ji/Ảnh lưu trữ
TOKYO, Ngày 11 tháng Mười một (Reuters) - Thủ tướng Nhật Bản, Sanae Takaichi, đã làm dấy lên tranh cãi ngoại giao với Trung Quốc về phát biểu hồi tuần trước rằng một cuộc tấn công theo giả thuyết của Trung Quốc vào Đài Loan dân chủ có thể gây ra phản ứng quân sự từ Tokyo.
Cho đến nay, các viên chức ở cấp lãnh đạo của Nhật Bản vẫn tránh đề cập đến Đài Loan khi công khai thảo luận về những tình huống như vậy, duy trì sự mơ hồ về mặt chiến lược cũng được đồng minh an ninh chính của Tokyo là Hoa Kỳ ưa chuộng.
Những phát biểu của bà đã gây ra một bài đăng đe dọa từ một quan chức ngoại giao Trung Quốc tại Nhật Bản, trong khi Bắc Kinh đã chính thức phản đối những gì họ gọi là sự can thiệp trắng trợn vào công việc nội bộ của mình. Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền đối với Đài Loan và không loại trừ việc xử dụng vũ lực để kiểm soát hòn đảo này.
Thủ Tướng Takaichi đã nói gì?
Takaichi đã được một viên chức nhánh lập pháp đối lập tại Nghị viện hỏi vào thứ Sáu (ngày 7/11) về "các tình huống đe dọa sự sống còn", một từ ngữ pháp lý cho phép các thủ tướng Nhật Bản khai triển Lực lượng Phòng vệ của đất nước.
Để đáp lại, bà đưa ra ví dụ rằng nỗ lực đưa Đài Loan hoàn toàn nằm dưới sự kiểm soát của Bắc Kinh bằng chiến hạm và vũ lực quân sự có thể tạo nên tình huống như vậy.
Sau đó, bà nói thêm rằng một cuộc tấn công vào tàu chiến Hoa Kỳ được cử đến để phá vỡ mọi sự phong tỏa của Trung Quốc đối với Đài Loan có thể buộc Tokyo phải can thiệp quân sự để bảo vệ chính mình và đồng minh.
Đài Loan nằm cách lãnh thổ Nhật Bản hơn 110 cây số (68 dặm) và vùng biển xung quanh hòn đảo này là tuyến đường biển trọng yếu cho hoạt động thương mại mà Tokyo phụ thuộc vào. Nhật Bản cũng là nơi đồn trú của lực lượng quân sự Hoa Kỳ ở nước ngoài lớn nhất.
Tại sao điều này lại quan trọng?
Tình huống đe dọa sự sống còn đã được định nghĩa rộng rãi trong một đạo luật gây tranh cãi năm 2015, mở rộng phạm vi thời điểm quân đội của quốc gia theo chủ nghĩa hòa bình này có thể hành động. Đạo luật này, đánh dấu một sự thay đổi mạnh mẽ trong chính sách an ninh hậu chiến của Nhật Bản, đã vấp phải sự phản đối dữ dội vào thời điểm đó.
Takaichi, một người theo chủ nghĩa dân tộc cứng rắn mới nhậm chức chưa đầy một tháng trước, cũng khiến Bắc Kinh tức giận khi công khai cuộc gặp của bà với một đại diện Đài Loan tại hội nghị thượng đỉnh khu vực ở Seoul vào đầu tháng Mười một.
Cuộc tranh cãi này có nguy cơ làm xấu đi mối quan hệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất châu Á vốn đã vững chắc hơn trong những năm gần đây.
Các quan chức Hoa Kỳ cho biết Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã ra lệnh cho quân đội sẵn sàng chiếm Đài Loan vào năm 2027. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia phân tích cho rằng đây chỉ là một nỗ lực nhằm củng cố sức mạnh quân sự chứ không phải là một mốc thời gian cho cuộc xâm lược.
Phản ứng là gì?
Tổng Lãnh sự Trung Quốc tại thành phố Osaka, Nhật Bản, đã đưa ra một bài báo về phát biểu của Takaichi vào thứ Bảy (ngày 8/11) và bình luận: "Cái đầu bẩn thỉu đang thò ra phải bị chặt bỏ".
Tokyo cho biết những bình luận trên mạng xã hội X là "vô cùng không phù hợp". Bình luận của nhà ngoại giao Trung Quốc sau đó đã bị xóa.
Bắc Kinh cho biết phát biểu của Takaichi vi phạm nghiêm trọng tinh thần của thỏa thuận năm 1972 giữa hai nước, theo đó Nhật Bản công nhận Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa là chính phủ hợp pháp duy nhất của Trung Quốc và cho biết họ "hiểu và tôn trọng" lập trường của Bắc Kinh về Đài Loan.
Đáp lại sự phản đối của Trung Quốc, Tổng thư ký Nội các Nhật Bản Minoru Kihara hôm thứ Ba (ngày 11/11) đã tái khẳng định cam kết của Nhật Bản đối với thỏa thuận năm 1972, và cho biết, Tokyo hy vọng các vấn đề liên quan đến Đài Loan sẽ được giải quyết một cách hòa bình thông qua đối thoại.
Hôm thứ Hai (ngày 10/11), bà Takaichi cho biết những phát biểu của bà chỉ là "giả thuyết" và bà sẽ không nhắc lại những ý kiến tương tự tại nghị viện nữa.
Bài viết của John Geddie, Tim Kelly và Mariko Katsumura tại Tokyo; Biên tập bởi Saad Sayeed
