Tony Rinaudo đã được trao giải thưởng hòa bình quốc tế. (Nguồn: World Vision)

Đối với những người không am hiểu, đất nước Niger không giáp biển này có vẻ như là một nơi cằn cỗi: một vùng đất cằn cỗi đến mức giống như việc ra sức canh tác trên thủy tinh vỡ.

Nhưng Tony Rinaudo, một người đàn ông ở vùng quê Gippsland, tiểu bang Victoria, đã nhìn nhận mọi thứ theo cách khác.

Ông đã tới thực địa, và tới nơi những người khác nhìn thấy đất cằn cỗi, ông lại nhìn thấy tiềm năng.

Công việc của ông Rinaudo với tư cách là một chuyên gia về nông nghiệp - là khoa học gia về đất và thực vật - tại quốc gia Tây Phi này trong những năm 1980 đã dẫn đến sự phát triển của công nghệ tái sinh tự nhiên do nông dân quản lý (FMNR), là phương thức giúp cây cối mọc lên từ đất chết.

Chính kỹ thuật này đã mang về cho ông Rinaudo, cố vấn trưởng về khí hậu của World Vision, Giải thưởng Hòa bình Lục Xâm Bảo năm 2025 vì Hòa bình Môi sinh Xuất sắc (2025 Luxembourg Peace Prize for Outstanding Environmental Peace).

Công việc của ông đã mang lại công cụ tri thức cho những người xung quanh, đồng thời nuôi sống hàng triệu người.

Tony Rinaudo được truyền cảm hứng từ một gốc cây chết. (ABC Gippsland: Madeleine Stuchbery)

Nông nghiệp tái tạo là gì?

Nông nghiệp được nuôi dưỡng ở vùng nông thôn Myrtleford, phía đông bắc tiểu bang Victoria, đã ảnh hưởng đến quyết định học nông nghiệp sau khi tốt nghiệp phổ thông của ông Rinaudo, và phương  thức san sẽ lợi ích nông nghiệp (egalitarian approach)  của ông đối với nông nghiệp.

Cùng với vợ, ông chuyển đến Niger vào những năm 1980.

Cảnh quan chào đón ông thật khắc nghiệt.

Nhiều thế hệ khai hoang đã khiến đất đai trở nên cằn cỗi và thiếu sức sống, khiến nhiều nông dân phải vật lộn trong việc trồng trọt.

Nhưng ông Rinaudo đã nhìn thấy cơ hội để giúp khôi phục và quản lý cảnh quan bị suy thoái bằng cách sử dụng cây xanh.

Cây xanh cải thiện sức khỏe đất và che chắn cho cây trồng khỏi gió trong khi nảy mầm, đồng thời cung cấp thức ăn và nơi trú ẩn cho gia súc.

Ông Rinaudo nói, "Tôi nghĩ, nếu nạn phá rừng là một trong những nguyên nhân gốc rễ chính của tất cả những vấn đề này, thì chắc chắn việc trồng lại cây sẽ góp phần đáng kể vào việc giải quyết những vấn đề đó".

Gốc cây đã thay đổi tất cả

Giải pháp đã đến, như ông Rinaudo mô tả, như một lời đáp cho lời cầu nguyện.

Trong lúc giao một xe tải chở cây giống đến một ngôi làng, ông đã dừng lại để giảm bớt hơi lốp xe để lái xe qua bãi cát mềm.

Một "bụi cây vô dụng" dường như đã thu hút sự chú ý của ông, và ông nhận ra đó không phải là cỏ dại mà là một cái cây, mọc lên và bị che khuất bởi một gốc cây đã bị đốn thân.

Ông nói, "Điều đó đã thay đổi tất cả".

Ông Rinaudo chuyển sự chú ý sang việc tìm kiếm những gốc cây đã bị chặt hạ và tái sinh chúng, khắc phục mọi vấn đề xuống cấp do chúng bị xóa sổ khỏi cảnh quan.

Ông cho biết, bằng cách sử dụng cây, nông dân có thể khôi phục tự nhiên đa dạng sinh học vốn đã bị mất đi khả năng bảo vệ khỏi thời tiết, chất dinh dưỡng trong đất, hay bất kỳ sự sống nào.

Tony Rinaudo hướng dẫn nông dân cách cắt tỉa chồi non để kích thích sự phát triển mới. (Ảnh minh diễn)

Nông nghiệp tái sinh là một phương pháp canh tác kết hợp với các hệ sinh sống tự nhiên và môi trường, chẳng hạn như tăng cường đa dạng sinh học tự nhiên, luân chuyển đàn vật nuôi qua các bãi chăn thả và cải thiện tính chất của đất.

Phong trào này đã và đang phát triển mạnh mẽ ở Úc trong những năm gần đây, với điều kiện khí hậu thay đổi tạo ra những hoàn cảnh năng động cho nhiều nông dân trên khắp cả nước.

Ông nói, "Tôi không nói là trồng cây trên toàn bộ đất trang trại của bạn".

"Trong bối cảnh của Úc, chúng ta có máy móc hạng nặng, chi phí nhân công cao, nhưng có nhiều cách để kết hợp những yếu tố này với canh tác theo quy ước ở Úc."

Trong vòng 20 năm ở Niger, diện tích đất áp dụng kỹ thuật của ông Rinaudo đã tăng 250.000 hec-ta mỗi năm và hiện bao phủ 5 triệu hec-ta, với 200 triệu cây được tái sinh.

Dự án đã đóng góp thêm 900 triệu đô-la Mỹ mỗi năm vào sản lượng nông nghiệp của Niger.

Ông nói, "Đây là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới, sống trong môi trường cực kỳ khắc nghiệt ở rìa sa mạc Sahara, và vào thời điểm đó, không có sự hỗ trợ đáng kể nào từ chính phủ hay thậm chí từ các tổ chức phi chính phủ cho công việc này",

"Nông dân ở Niger đang trồng thêm 500.000 tấn ngũ cốc mỗi năm, đủ để nuôi sống hai triệu rưỡi người, bởi vì năng suất cây trồng của họ đã tăng lên."

Grant Bayldon, là giám đốc điều hành tạm thời của tổ chức World Vision Australia, cho biết kỹ thuật của ông Rinaudo là một bước đột phá, đã phục hồi hàng triệu hec-ta đất bị thoái hóa, đồng thời hoàn toàn trao quyền cho các gia đình và cộng đồng "xây dựng sức phục hồi, phẩm giá và hòa bình".

Ông Bayldon nói, "Công trình của Tony mang lại hy vọng và trao quyền cho cộng đồng thông qua những thay đổi thiết thực và bền vững".
 

Tony Rinaudo nhận Giải thưởng Hòa bình Lục Xâm Bảo năm 2025 vì Hòa bình Môi trường Xuất sắc. (ABC Gippsland: Madeleine Stuchbery)

Đối với ông Rinaudo, việc tạo ra nguồn thực phẩm ổn định mang lại sự ổn định cho toàn cộng đồng, và điều đó mang lại hòa bình.

Ông nói, "Khi cảnh quan bị tàn phá và thiếu hụt lương thực, nhiên liệu, thức ăn gia súc và nước, sẽ có nhiều sự cạnh tranh hơn để có được những nguồn tài nguyên khan hiếm đó".

Ông cho biết khi tài nguyên dồi dào, con người ít có lý do để tranh giành nhau.

Ông Rinaudo cho biết ông rất vinh dự khi nhận giải thưởng.

Ông nói, "Giải thưởng này nêu bật công sức đáng kinh ngạc của hàng triệu nông dân sản xuất nhỏ, những người đã chấp nhận rủi ro cùng với anh chàng da trắng điên rồ này, và khôi phục lại đất đai của họ",

"Đây là một sự tri ân dành cho họ."

(Tran Le, Nguồn ABC News)