Tổng thống Mỹ Donald Trump chuẩn bị lên trực thăng ở khu vực phía nam Tòa Bạch Cung, Washington D.C., Hoa Kỳ, ngày 30/05/2025. REUTERS - Kent Nishimura

Gần đây truyền thông Mỹ loan truyền cụm từ « Taco », viết tắt của « Trump Always Chickens Out – tạm dịch Trump luôn xì hơi ». Không phải cách chơi chữ hài hước, cụm từ viết tắt giờ được coi như một thuật ngữ kinh tế này không chỉ thể hiện cách đánh giá tính cách cá nhân của tổng thống Mỹ, mà còn gợi ra những hệ quả sâu rộng trong lĩnh vực kinh tế toàn cầu, nhất là với thị trường tài chánh.

Cụm từ viết tắt « Taco » do Robert Armstrong, một cây viết xã luận của nhật báo Financial Times, đặt ra cách đây gần một tháng. Theo trang france24.com, trong bài viết có tựa đề "Sự trở lại bất ngờ của thị trường Mỹ... và sự trỗi dậy của lý thuyết thương mại Taco", nhà báo này đã nhấn mạnh xu hướng hay quay ngoắt của tổng thống Hoa Kỳ trước các quyết định kinh tế của chính mình.

Nhà báo của Financial Times viết trong bài đăng hôm 02/05: « Các thị trường đang nhận ra rằng chánh quyền Hoa Kỳ không có nhiều khả năng chịu đựng áp lực kinh tế và thị trường chứng khoán, và họ sẽ nhanh chóng lùi bước khi quan thuế gây ra tổn thất. Đó là lý thuyết Taco: Trump luôn xì hơi ».

Khi sáng tạo ra cụm từ này, tác giả bài báo muốn mô tả xu hướng của tổng thống Donald Trump thường xuyên rút lại các quyết định kinh tế khi đối mặt với áp lực từ thị trường chứng khoán, bằng cách tạm dừng hoặc giảm nhẹ các biện pháp áp thuế khi Wall Street lao dốc quá đà do các quyết định của ông.

Quả thực, trước những tổn thất đáng kể trên thị trường chứng khoán Mỹ, chánh quyền của Donald Trump đã « xì hơi » vào ngày 9 tháng 4 khi quyết định tạm dừng các mức quan thuế khổng lồ, được gọi là « thuế đối xứng » mà tỷ phú đảng Cộng Hòa muốn áp đặt lên cả thế giới. Hai tuần sau, ông lại phải lùi bước trước Trung Quốc. Chưa kể những lần tạm hoãn hay lùi lại áp dụng các quyết định quan thuế nhắm vào Canada hay Mexico. 

Từ góc nhìn của nhà đầu tư và các chuyên viên phân tách tài chánh, tính cách dễ dao động này đã khiến chánh sách kinh tế Mỹ trong thời kỳ Trump trở nên khó dự đoán. Điều này làm giảm hiệu lực của các quyết sách và độ tin cậy của chánh quyền.

Và như vậy, « Taco » nhanh chóng lan rộng trong giới phân tích tài chánh và như một lý thuyết để thị trường tài chánh ứng phó với các chánh sách của Trump.

Tuy nhiên, khi thuật ngữ này đến tai, Trump đã phản ứng gay gắt, cho rằng mình không « xì hơi » bao giờ mà là đang « đàm phán » theo kiểu của ông. Một phản ứng cho thấy Donald Trump là người luôn nhạy cảm với hình ảnh cá nhân. 

Sàn giao dịch chứng khoán New York đã bắt đầu quen với sự thay đổi thái độ của Donald Trump, hiện phản ứng ít mạnh mẽ hơn nhiều sau thông báo về các mức thuế tăng cường. Ông Sam Burns, một chuyên viên phân tách tại Mill Street Research, được AFP phỏng vấn, cho biết các quyết định của ông Trump được giới tài chánh giờ coi là « dễ đảo ngược hoặc không đáng tin cậy ».

Nguy cơ đặt ra bây giờ, nếu tự ái, Trump muốn chứng minh mình « không xì hơi », ông có thể kiên quyết theo đuổi các chánh sách gây sốc – bất chấp tổn thất kinh tế – chỉ để giữ thể diện. Như chính tác giả Robert Armstrong lo ngại, một phản ứng ngược kiểu đó hoàn toàn có thể gây ra suy thoái nếu chánh sách trở nên cứng rắn một cách không cần thiết.

Trong một bài viết gần đây, chuyên viên phân tách John Hardy, giám đốc chiến lược kinh tế vĩ mô tại ngân hàng đầu tư Saxo của Đan Mạch, thừa nhận rằng lý thuyết này không phải là không thể sai : « Donald Trump đôi khi có thể "hù dọa", nhưng các chánh sách cơ bản của ông là có thực và có thể tạo nên sự thay đổi rất nghiêm túc trong chánh sách kinh tế và công nghiệp của Hoa Kỳ ».

Trên chánh trường thế giới hiện nay, hiếm có nhà lãnh đạo nào có phong cách và cá tính gây ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường tài chánh như Donald Trump. Ông không chỉ là tổng thống của các chánh sách, mà còn là người định hình tâm lý nhà đầu tư toàn cầu qua từng dòng tweet hay phát biểu gây sốc.

Hiện tượng « Taco » buộc giới nghiên cứu và hoạch định chánh sách phải suy nghĩ nghiêm túc hơn về vai trò của yếu tố cá nhân trong chánh trị và kinh tế. Trong các mô hình truyền thống, lãnh đạo được xem là đại diện cho một tổ chức, vận hành trong khuôn khổ thể chế. Nhưng với Donald Trump, người xây dựng hình ảnh cá nhân như một « thương hiệu chánh trị », ranh giới giữa Nhà nước và cá nhân trở nên mờ nhạt.

Trường hợp của Donald Trump – và thuật ngữ « Taco » – là minh chứng rõ ràng rằng việc cá nhân hóa quá mức trong điều hành quốc gia có thể gây ra biến động lớn không kém một cú sốc kinh tế truyền thống.

(Theo RFI)