​Tên lửa hạt nhân chiến lược liên lục địa dùng nhiên liệu lỏng DF-5C trong cuộc duyệt binh kỷ niệm 80 năm ngày Nhật Bản đầu hàng trong Đệ nhị Thế chiến, Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 03/09/2025. AP - Andy Wong

Cuộc chạy đua mới trang bị vũ khí hạt nhân đã bắt đầu. Nhưng không giống như thời Chiến Tranh Lạnh, lần này, Hoa Kỳ phải chuẩn bị đối đầu cùng lúc với hai đối thủ « tầm cỡ » thay vì là một, vào lúc cường quốc hàng đầu thế giới đã bị mất một cách rõ nét các lợi thế công nghiệp và kinh tế.

Trong lễ duyệt binh kỷ niệm 80 năm ngày Chiến thắng Đế quốc Nhật Bản hồi tháng 9/2025, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình lần đầu tiên cho trình làng bộ ba hạt nhân chiến lược của đất nước, bao gồm các loại tên lửa đạn đạo hạt nhân cho bộ binh, hải quân và không quân. 

Theo các ước tính của Mỹ, từ đây cho đến giữa thập niên 2030, Bắc Kinh sẽ gần như « ngang vai » với Washington về số lượng đầu đạn hạt nhân có thể được triển khai. Đà tiến nhanh chóng và âm thầm này của Trung Quốc diễn ra vào lúc Nga và Mỹ vẫn còn tuân thủ một số hạn chế trên phương diện trang bị vũ khí chẳng hạn như hiệp ước New Starts sắp hết hạn vào tháng 2/2026.

Tuy nhiên, việc Nga – Trung, hai cựu đối thủ từng có nguy cơ xảy ra đối đầu hạt nhân trong cuộc xung đột biên giới năm 1969, ngày càng siết chặt quan hệ, đang tạo ra một bất ổn chiến lược chưa từng có cho Mỹ và các đồng minh Âu – Á. Theo Matthew Kroenig, giám đốc Trung tâm Scowcroft, thuộc Atlantic Council, được tờ Wall Street Journal trích dẫn, thế giới đang bước vào « kỷ nguyên hạt nhân thứ ba » khi mà xu hướng hiện nay là tăng cường các kho vũ khí hạt nhân thay vì là giảm bớt chúng.

Cụ thể, Hoa Kỳ hiện có đến 5117 đầu đạn hạt nhân bao gồm 3.700 đầu đạn đã được đưa vào kho dự trữ ; Nga có đến 5.459 đầu đạn trong khi Trung Quốc chỉ có 600 và Bắc Triều Tiên, một thành viên mới của câu lạc bộ hạt nhân cũng sở hữu khoảng 50 đầu đạn.

Vipin Narang, giám đốc Trung tâm Chính sách An ninh Hạt nhân, Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) cho rằng Hoa Kỳ đã phản ứng chậm trễ do những đánh giá sai lầm trong nhiều thập niên, khi tiếp tục theo đuổi chính sách cắt giảm số đầu đạn với Nga, và nghĩ rằng Trung Quốc và Bắc Triều Tiên « không đặt ra thách thức cho vị thế của Mỹ ».

Tuy nhiên, vào lúc Trung Quốc của Tập Cận Bình có tham vọng thống nhất Đài Loan, kể cả bằng vũ lực, từ đây đến năm 2027, giới quan sát bắt đầu ngờ vực về năng lực quân sự thực sự của Washington : Liệu Mỹ có khả năng đối phó với điều được gọi là phản ứng « đồng thời », nghĩa là các chiến dịch quân sự của Trung Quốc sẽ kích hoạt các hoạt động quân sự của Nga nhắm vào một hay nhiều thành viên của NATO, thậm chí một cuộc chiến xâm lược của Bắc Triều Tiên tại Hàn Quốc ?

Cho đến hiện tại Trung Quốc không muốn đàm phán về kiểm soát vũ khí hạt nhân do nước này muốn đuổi kịp sự chậm trễ của mình đối với Mỹ và Nga. Hơn nữa, Bắc Kinh cũng cho rằng hai cường quốc hạt nhân lớn nhất phải cắt giảm trước kho vũ khí của mình.

Mặt khác, Bắc Kinh lập luận rằng, không như Matxcơva sử dụng đe dọa hạt nhân là để bù đắp cho sự yếu kém của các lực lượng thông thường, thì tại châu Á, Trung Quốc nên củng cố năng lực hạt nhân, không nhất thiết là ngang bằng với Mỹ, nhưng « cũng đến mức đủ để Hoa Kỳ sẽ không dám nghĩ đến việc dùng vũ khí hạt nhân chống lại Trung Quốc, trong một cuộc chiến quy ước mà Bắc Kinh có thể sẽ giành chiến thắng », theo như nhận định của đại tá Zhou Bo, cựu giám đốc Trung tâm Hợp tác Anh ninh, trực thuộc bộ Quốc Phòng, và hiện là nhà nghiên cứu tại đại học Thanh Hoa ở Bắc Kinh.

Cuộc xung đột ngắn ngủi giữa Ấn Độ và Pakistan đã cho thấy rõ lợi thế quân sự quy ước của Trung Quốc, và Hoa Kỳ nhận thức rõ rằng trong trường hợp xảy ra xung đột lớn, Trung Quốc tự tin sẽ thắng nhờ vào sức mạnh nền công nghiệp.

Điều này có lẽ phần nào giải thích cho tuyên bố của Donald Trump về khả năng Mỹ nối lại các cuộc thử hạt nhân, sau việc các cơ quan tình báo nêu rõ Nga và Trung Quốc đã tiến hành các vụ nổ hạt nhân dưới lòng đất ; và dường như đó cũng là lý do ông Trump từ bỏ ý định cấp tên lửa Tomahawk cho Ukraina ! 

(Theo RFI)