Mẫu drone Mavic 3 Pro của công ty Trung Quốc DJI tại một cửa hàng ở New York, Mỹ, ngày 22/03/2024. © Ted Shaffrey / AP
HOA KỲ - Chính phủ Mỹ hôm 02/01/2025 thông báo khả năng áp đặt các quy định hạn chế đối với drone của Trung Quốc và hạn chế sử dụng hoặc cấm các drone này ở Hoa Kỳ, viện dẫn lý do bảo vệ an ninh quốc gia.
Bộ Thương Mại Hoa Kỳ cho biết đang lấy ý kiến của công chúng, muộn nhất là đến ngày 04/03, về các quy định có thể khai triển để bảo vệ hệ thống cung ứng drone của Mỹ, cho rằng các mối đe dọa từ Trung Quốc và Nga có thể tạo thuận lợi cho các đối thủ của Washington truy cập từ xa và điều khiển drone, tiếp cận các dữ liệu nhạy cảm của Hoa Kỳ.
Trong những năm gần đây, viện dẫn lý do an ninh quốc gia, Washington đã thực hiện nhiều các biện pháp nhắm vào các công ty công nghệ Trung Quốc, vì lo ngại rằng công nghệ của các công ty này có thể bị Bắc Kinh sử dụng vào mục đích quân sự.
Nhật báo Pháp Le Figaro hồi tháng 10/2024 nhắc lại là vào tháng 9/2024, bộ Thương Mại Mỹ đã quyết định cấm bán các loại xe có khả năng kết nối với các thiết bị tích hợp công nghệ Trung Quốc, cũng vì lý do an ninh quốc gia. Tương tự, các hạn chế xuất cảng đối với thiết bị sản xuất chip điện tử là nhằm ngăn chặn Trung Quốc trang bị các linh kiện quan trọng và được cho là “nhạy cảm”, có thể được sử dụng cho vũ khí và công nghệ tiên tiến, chẳng hạn như trí thông minh nhân tạo.
Không phải lần đầu Mỹ nhắm vào drone Trung Quốc
Liệu sắp tới sẽ nổ ra một cuộc chiến mới giữa Mỹ và Trung Quốc về drone ? Theo chính phủ Mỹ, trong nước có hơn một triệu drone hoạt động hợp pháp : drone giải trí, phục vụ hoạt động kinh tế hay duy trì và thực thi pháp luật … Trên thực tế, hiện nay, Trung Quốc đang chiếm phần lớn doanh số bán drone thương mại ở Mỹ.
Một hôm sau thông báo của bộ Thương Mại Mỹ, trong cuộc họp báo hôm 03/01, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Mao Ninh (Mao Ning), nhấn mạnh : “Trung Quốc đã luôn cứng rắn phản đối việc Hoa Kỳ mở rộng quá mức khái niệm an ninh quốc gia, can thiệp và hạn chế các trao đổi kinh tế và thương mại bình thường”. Bà Mao Ninh nói thêm rằng Bắc Kinh phản đối việc Washington “làm suy yếu sự an toàn và tính ổn định của chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu”, và dọa là Bắc Kinh “sẽ thực hiện mọi biện pháp cần thiết để bảo vệ vững chắc các quyền và lợi ích hợp pháp” của Trung Quốc.
Đây không phải lần đầu tiên Mỹ bày tỏ ý định chống drone của Trung Quốc. Trên thực tế, trong năm qua, Washington đã thực hiện hàng loạt biện pháp nhắm vào drone của đối thủ Trung Quốc. Thậm chí, ngay từ năm 2019, Quốc Hội Mỹ đã cấm Lầu Năm Góc mua hoặc sử dụng drone và linh kiện drone do Trung Quốc sản xuất.
Drone của DJI gây rủi ro cho an ninh quốc gia của Mỹ ?
Trong tháng 12/2024, tổng thống Joe Biden đã ký ban hành luật có thể cấm các công ty DJI và Autel Robotics, trụ sở tại Trung Quốc, bán các mẫu drone mới ở Hoa Kỳ. Một cơ quan của Hoa Kỳ được giao nhiệm vụ xác định, với thời hạn 1 năm, xem liệu drone của DJI hay Autel Robotics có gây ra những nguy cơ, rủi ro không thể chấp nhận được cho an ninh quốc gia của Mỹ hay không.
DJI được thành lập vào năm 2006 và hiện nay là công ty sản xuất drone tiêu dùng (giải trí, quay phim, chụp ảnh…) lớn nhất thế giới, kiểm soát 1 phần lớn thị trường drone cao cấp. DJI bán hơn một nửa số drone thương mại ở Mỹ, cho biết nếu không có cơ quan nào hoàn thành nghiên cứu nói trên, điều này sẽ cản trở công ty tung ra sản phẩm mới tại Mỹ.
Nhưng trên thực tế, từ năm 2022, DJI đã nằm trong danh sách của Mỹ về các công ty Trung Quốc có liên hệ với quân đội và phải chịu những hạn chế trong việc tiếp cận công nghệ của Mỹ. Vào tháng 09/2024, Hạ Viện Mỹ cũng đã bỏ phiếu tán thành việc cấm drone của công ty DJI trên lãnh thổ Mỹ.
Đến tháng 10/2024, công ty DJI đã kiện bộ Quốc Phòng Mỹ về việc đưa họ vào danh sách các công ty "hợp tác với quân đội Trung Quốc". Theo AFP, trong thông cáo, DJI khẳng định đã nỗ lực « đối thoại » với bộ Quốc Phòng Mỹ « từ hơn 16 tháng trở lại đây », nhưng « nhận thấy không có lựa chọn khác » ngoài việc đưa vụ này ra trước « một tòa án liên bang ».
Công ty Trung Quốc lập luận : « DJI không thuộc quyền sở hữu hay chịu sự kiểm soát của quân đội Trung Quốc và chính bộ Quốc Phòng (Mỹ) cũng thừa nhận rằng DJI sản xuất drone tiêu dùng và thương mại, chứ không phải drone quân sự. DJI là một công ty tư nhân và không nên bị phân loại sai thành một công ty quân sự ».
Cũng trong tháng 10/2024, DJI nói với hãng tin Reuters rằng viện dẫn Đạo luật Phòng chống Lao động cưỡng bức người Duy Ngô Nhĩ, hải quan và biên phòng Mỹ đang chặn việc nhập cảng một số drone của hãng vào Hoa Kỳ. DJI khẳng định không hề có nạn cưỡng bức lao động trong bất kỳ công đoạn sản xuất drone nào của họ.
AFP nhắc lại là công ty DJI từ nhiều năm nay đã lọt vào tầm ngắm của Washington. Chính quyền Mỹ cáo buộc DJI đã cung cấp các sản phẩm phục vụ việc giám sát các cộng đồng sắc tộc thiểu số ở Trung Quốc, đặc biệt là người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ. Tuy nhiên, AFP chưa thể xác nhận hay phủ nhận những cáo buộc nói trên. Nhiều sản phẩm của công ty này cũng được cho là được sử dụng nhiều trong chiến tranh Ukraine, phục vụ cho cả hai phe Nga và Ukraine.
Các dân biểu Hoa Kỳ đã nhiều lần nêu lên mối lo ngại rằng drone của công ty Trung Quốc DJI đặt ra các nguy cơ về truyền tải dữ liệu, theo dõi giám sát và an ninh quốc gia, nhưng công ty Trung Quốc này luôn bác bỏ các cáo buộc đó.
Drone lạ trên bầu trời Mỹ và đồn đại về mối đe dọa từ nước ngoài
Theo AFP, trong những tuần cuối năm 2024, có nhiều người dân tại Mỹ báo cáo về những drone hoặc hoặc thiết bị bay không xác định ở các vùng New York hoặc New Jersey. Báo Pháp JDD ngày 14/12/2024 cho biết các drone này dường như di chuyển theo từng tốp, có sự điều phối, mỗi đội gồm 4 đến vài chục drone, và phát ra những âm thanh vo ve rất khó chịu. Nhưng mỗi khi trực thăng bay đến gần thì đèn drone tại bị tắt, radar cũng không thể phát hiện, làm dấy lên nhiều lo ngại.
Chính quyền trung ương Mỹ bị tố cáo không cung cấp đầy đủ thông tin. Nhiều video về ánh sáng trên bầu trời được lan truyền trên các mạng xã hội. Một số dân biểu đảng Cộng Hòa, dẫu không chứng minh được, đã nêu lên khả năng có mối đe dọa từ nước ngoài, trong đó có từ Iran và Trung Quốc.
Trong bối cảnh có nhiều đồn đại về các mối đe dọa từ drone của nước ngoài, cuộc tham vấn cộng đồng của Mỹ về việc hạn chế hoặc cấm drone Trung Quốc sẽ phải hoàn tất vào ngày 04/03/2025. Quyết định cuối cùng sẽ do chính quyền của tân tổng thống Donald Trump đưa ra.
(Theo RFI Việt ngữ)
