​Tổng thống Pháp Emmanuel Macron (bên trái) cầm bản đồ Palestine khi tham quan triển lãm "Kho báu được giải cứu từ Gaza", ngày 14/04/2025 tại Viện Thế giới Ả Rập (IMA) ở Paris, Pháp. AP - Michel Euler

Bất chấp tất cả những chỉ trích tứ bề, tổng thống Pháp chính thức công nhận Nhà Nước Palestine : Paris đang tính toán những gì ? Chọc giận cả Israel và Mỹ, đồng minh truyền thống nhất của Nhà nước Do Thái, với hy vọng tránh để Tây phương mang tiếng nhắm mắt làm ngơ trước một « cuộc diệt chủng » ở Gaza. Phải chăng đây là một nước cờ đầy « mạo hiểm » để khẳng định vị trí của nước Pháp ở Trung Đông và trong thế giới Hồi Giáo Ả Rập ?

Ngày 22/09/2025 tại trụ sở Liên Hiệp Quốc, tổng thống Emmanuel Macron chính thức thông báo Paris công nhận Nhà nước Palestine. Pháp và Ả Rập Saudi đồng chủ trì một hội nghị với sự tham gia của hàng chục quốc gia để bàn về những bước kế tiếp cho giải pháp « hai Nhà nước Do Thái và Palestine » cùng hiện hữu. Hy vọng sau cùng là mang lại an ninh và hòa bình cho Trung Đông. Hiện đã có trên 150 quốc gia trên thế giới công nhận Nhà nước Palestine, nhưng Pháp hôm nay, cũng như là Anh Quốc vừa mới hôm qua là hai thành viên thường trực của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc. Một khi Paris công nhận Nhà nước Palestine, trong câu lạc bộ rất khép kín này chỉ còn lại có Hoa Kỳ là vẫn đứng hẳn về phía Israel.

Dù vậy lập trường của tổng thống Emmanuel Macron liên tục bị chỉ trích từ mọi phía. Một số cho rằng, quyết định của tổng thống Pháp là « chưa đủ mạnh », chưa đủ kiên quyết để ngăn ngừa Israel « tiêu diệt » người Palestine ở Gaza. Trái lại một số khác, đứng đầu là Nhà nước Do Thái và thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, thì quan niệm là Paris, xin trích, « cổ vũ cho các hành vi khủng bố » qua việc công nhận Nhà Nước Palestine. Thực ra giữa hai lập trường cực đoan đó, có ba thực tế không thể chối cãi.

Thứ nhất : Giải pháp hai Nhà nước là lập trường lâu đời của cộng đồng quốc tế, cũng như của Pháp kể từ bài phát biểu lịch sử của François Mitterrand tại Quốc Hội Israel (Knesset) năm 1982. Mọi việc dường như dậm chân tại chỗ, kể từ sau thất bại của các thỏa thuận Oslo cách nay đã 25 năm.

Thứ hai, việc Paris công nhận Nhà nước Palestine không có nghĩa là Pháp ủng hộ phong trào Hồi Giáo Palestine Hamas, gây ra loạt khủng bố đẫm máu trên lãnh thổ Israel và hiện còn đang bắt giữ nhiều con tin Do Thái từ tháng 10/2023. Pháp chưa bao giờ phủ nhận trách nhiệm của Hamas trong các vụ đánh bom tự sát nhằm phá hoại tiến trình hòa bình. Chỉ có thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đánh đồng hai khái niệm « Hamas » và giải pháp « hai Nhà nước » được quốc tế ủng hộ.

Yếu tố thứ ba rất quan trọng liên quan đến thời điểm Pháp đưa ra tuyên bố công nhận Nhà nước Palestine : Pháp đã thuyết phục được Ả Rập Saudi, một đối tác quan trọng bậc nhất ở Trung Đông yểm trợ cho giải pháp này giữa lúc Israel tấn công Gaza và mở rộng các khu định cư ở Cisjordanie. Chính sách này của Nhà Nước Do Thái  bị coi là « nguy hiểm hơn cả » vì chối bỏ hoàn toàn quyền của người Palestine có được một mảnh đất để nương thân. Bằng chứng cụ thể là thủ tướng Benjamin Netanyahu đe dọa một trong những biện pháp đáp trả quốc tế công nhận Nhà Nước Palestine là « thâu tóm toàn bộ hay một phần lớn vũng lãnh thổ Cisjordanie » của người Palestine.

Palestine và Nhà nước tượng trưng

Đương nhiên việc Pháp nhiều quốc gia Tây phương có trọng lượng, như Anh Quốc, Gia Nã Đại, Úc Đại Lợi … công nhận Nhà Nước Palestine, một quốc gia không có lãnh thổ thực thụ, chỉ mang ý nghĩa tượng trưng. Cộng đồng quốc tế từ chối chấp nhận việc xóa sổ người Palestine và gây áp lực để Israel phải thỏa hiệp.

Theo một số nhà quan sát, sáng kiến này của Pháp nếu chỉ dừng lại ở việc công nhận Nhà nước Palestine hàm ý cứu vãn thể diện cho một tập thể trước một cuộc diệt chủng đang nhắm vào một dân tộc. Nhưng quan trọng hơn nữa một khi quốc tế nhìn nhận Nhà nước Palestine rồi, thì bước kế tiếp sẽ là gì ? Ai cũng biết Israel dứt khoát từ chối giải pháp này và luôn được Hoa Kỳ ủng hộ mạnh mẽ.

Trước mắt chỉ biết rằng, việc Paris chính thức công nhận Nhà nước Palestine khiến công luận Pháp cũng bị chia rẽ sâu rộng, mà điển hình là tranh cãi vô bổ về việc treo cờ Palestine tại các trụ sở công quyền trong ngày hôm nay (22/09/2025). Quyết định này cũng đang đẩy quan hệ giữa Pháp và Israel vào một thời kỳ « băng giá », Israel đưa tổng thống Emmanuel Macron vào danh sách những nhân vật « không được hoan nghênh chào đón », Nhà nước Do Thái không muốn đón tiếp ông.

Paris cũng thừa biết « động » chạm đến Israel, là trực tiếp khiêu khích Hoa Kỳ, vốn là điểm tựa « vô điều kiện » cả về ngoại giao lẫn quân sự của Nhà nước Do Thái. Song bênh vực Palestine, tổng thống Emmanuel Macron cũng có những tính toán riêng : Thứ nhất là Pháp đã lôi kéo được được Ả Râp Saudi vào sáng kiến này : Hoàng thái tử Mohammed Ben Salman là một chính khách có uy tín với tổng thống Donald Trump, Riyad là một đối tác nặng lý ở Trung - Cận Đông, quốc gia Hồi Giáo theo hệ phái Suni này lại nắm giữ một chìa khóa quan trọng trên bàn cờ ngoại giao của khu vực. Thuyết phục được Ả Rập Saudi ủng hộ giải pháp « hai Nhà nước » cũng là cách để Paris « đẩy quả bóng sang sân chơi » của các quốc gia Hồi Giáo và Ả Rập trên hồ sơ nóng bỏng này.

Sau cùng, Pháp cũng ý thức được rằng, tuy Israel là « đồng minh truyền thống » và đặc biệt trong mắt Hoa Kỳ, nhưng khái niệm « đồng minh » đó cũng có thể thay đổi một khi  nước Mỹ, và nhất là nước Mỹ trong thời đại MAGA (Make America Great Again) của chính quyền Trump, đánh giá rằng Israel đang trở thành một gánh nặng của Washington.  

(Theo RFI)