Tân ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio (T) gặp lãnh đạo Cơ quan Quản lý Kênh đào Panama Ricaurte Vasquez ngày 02/02/2025. via REUTERS - Mark Schiefelbein
Trọng tâm chuyến công du Panama của ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio hôm ngày 02/02/2025, là kênh đào Panama, tuyến hàng hải huyết mạch với Mỹ, nơi trung chuyển đến 40 phần trăm container của Hoa Kỳ.
Tổng thống Donald Trump ngay ngày đầu nhậm chức đã tuyên bố muốn chấm dứt ảnh hưởng của Trung Quốc tại kênh đào, và nếu cần sẽ « dùng sức mạnh ». Theo AFP, sau cuộc gặp với lãnh đạo ngoại giao Mỹ, tổng thống Panama, José Raul Mulino, thông báo Panama sẽ không triển hạn thỏa thuận tham gia vào « Sáng kiến Vành đai, Con đường » của Trung Quốc, thường gọi là « Con đường Tơ lụa Mới », được tự động triển hạn ba năm một lần, sẽ hết hạn vào năm 2026.
Thông tín viên Grégoire Pourtier tường trình từ Panama :
« Ngày Chủ Nhật này, ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio được hướng dẫn thăm âu tàu Miraflores để xem kênh đào Panama vận hành ra sao. Tuy nhiên, khía cạnh kỹ thuật nói trên chỉ là thứ yếu, vấn đề thương mại và an ninh mới là tác nhân chính dẫn đến các phản ứng gây gổ của tổng thống Trump.
Sau cuộc gặp ngoại trưởng Mỹ, tổng thống José Raul Mulino muốn trấn an. Ông nói : ‘‘Tôi không cảm thấy có một bầu không khí tranh cãi, cũng không có sự thiếu tôn trọng. Ngược lại, hai bên đều có thái độ chủ động hợp tác, và đặc biệt là quan điểm sẵn sàng vượt qua các thắc mắc hoặc các hoài nghi có thể có về chủ đề này.’’
Ảnh hưởng của Trung Quốc là tâm điểm của các thảo luận, bởi hai cảng biển ở hai đầu kênh đào do một công ty Trung Quốc kiểm soát. Tổng thống Mulino hứa với ngoại trưởng Mỹ sẽ kiểm soát các hoạt động của các cơ sở hạ tầng này.
Ông nói: ‘‘Đây là lần đầu tiên kể từ năm 1997, tức từ khi Panama nhận lại quyền kiểm soát kênh đào, cả hai cảng đều thuộc về một công ty, nằm dưới sự kiểm toán của cơ quan chức năng của Cộng hòa Panama. Như vậy, cần phải đợi đến khi việc kiểm toán kết thúc thì chúng tôi mới có thể rút ra được các kết luận hợp pháp , và đưa ra các quyết định hành động trên cơ sở đó.’’
Về phần mình, ngoại trưởng Mỹ cho biết Hoa Kỳ sẽ không chấp nhận nguyên trạng, và sẽ có các biện pháp, nếu cần thiết, để bảo đảm là thỏa thuận về tính trung lập của kênh đào được tuân thủ. »
Panama chấp nhận làm điểm trung chuyển đưa di dân bị trục xuất khỏi Mỹ về nước
Ngoài quyết định không triển hạn tham gia dự án « Con đường Tơ lụa Mới » của Trung Quốc, Panama cũng đề xuất sẵn sàng làm địa điểm trung gian, tiếp nhận các di dân vượt biên không giấy tờ bị trục xuất khỏi Mỹ, để sau đó đưa họ về bản quán.
Theo AFP, đây là « phần mở rộng » của dự án trục xuất di dân từ Nam Mỹ vượt biên giới Colombia – Panama, vốn đã được chính quyền tiền nhiệm Joe Biden ký kết với Panama hồi tháng 7/2024. Mỹ chi 6 triệu đô-la để tài trợ cho các chuyến bay đưa di dân từ Panama về nước.
Trong năm 2024, gần 300.000 người vượt biên từ Colombia sang Panama, thông qua khu rừng đại ngàn Darien. Đại đa số là người Venezuela, nhưng trong số họ cũng có nhiều người Colombia, Ecuador, Trung Quốc hay Haiti.
(Theo RFI)
