Vào ngày 20/1/2024, quân đội Ukraine đã vận hành súng đại bác do Thụy Điển hỗ trợ và nã đạnvào các vị trí quân sự của Nga ở khu vực Donetsk. Ukraine đang rất cần viện trợ và đạn dược của phương Tây. (Roman Pilipey/AFP qua Getty Images)

Chiến tranh Nga - Ukraine đã kéo dài hai năm và cả hai bên đều chịu tổn thất nặng nề trong chiến tranh chiến hào. Quân đội Nga đang mở cuộc tấn công tổng lực, Ukraine buộc phải chuyển sang phòng thủ và mất thế chủ động trên chiến trường. Ukraine đang rất cần sự hỗ trợ vũ khí từ phương Tây, liệu nước này có lấy lại được thế chủ động vào năm 2024? Cuộc chiến tiêu hao này sẽ kéo dài bao lâu?

Nga tấn công tổng lực, Ukraine chuyển sang phòng thủ

Vào tháng 10/2023, cuộc phản công của quân đội Ukraine ở khu vực Zaporozhye dần bị đình trệ, quân đội Nga bắt đầu tấn công ác liệt ở Avdiivka, miền đông Ukraine; cuộc tấn công kéo dài suốt mùa đông cho đến ngày 18/2/2024, khi quân đội tiền tuyến Ukraine, để tránh bị bao vây, đã chủ động rút lui, thiết lập tuyến phòng thủ mới.

Sau 4 tháng tấn công, quân đội Nga ước tính tổn thất khoảng 47.000 người, trong đó khoảng 16.000 người thiệt mạng, và chỉ tiến được khoảng 10 km theo hướng Avdiivka. Bộ trưởng Quốc phòng Nga, Sergei Shoigu, mô tả là một thành công đáng kinh ngạc, dù đây là một chiến thắng bi thảm rõ ràng đã bị cường điệu hóa nhưng quân đội Nga đã giành lại thế chủ động trên chiến trường. Quân đội Nga phát động cuộc tấn công toàn diện theo ít nhất ba hướng trên mặt trận phía đông Ukraine từ bắc xuống nam, đồng thời bắt đầu phản công ở khu vực Zaporozhye, cố gắng chiếm lại khoảng trống lớn do cuộc phản công của Ukraine tạo ra ở 2023.

Năm 2023, Ukraine phát động một cuộc phản công quy mô lớn ở khu vực Zaporozhye, đồng thời cũng tiến hành một cuộc phản công hạn chế ở khu vực phía đông Bakhmut. Ukraine giành được thế chủ động nhất định, quân đội Nga phải điều chuyển một phần lực lượng chủ lực từ miền đông Ukraine về phía nam để ngăn chặn cuộc phản công của Ukraine.

Thế giới bên ngoài đã hy vọng quân Ukraine sẽ chọc thủng tuyến phòng thủ cuối cùng của quân Nga trong một đòn, khiến toàn bộ tuyến phòng thủ sụp đổ. Tuy nhiên, quân đội Ukraine đành phải từ từ rà phá bãi mìn, cuối cùng chọn cách giữ lại lực lượng phản công hạn chế và không mạo hiểm. Điều này có lẽ là khôn ngoan, quân Nga sau đó đã chịu tổn thất nặng nề trong cuộc tấn công bằng thiết giáp về hướng Avdiivka, chứng tỏ Ukraine đã lựa chọn đúng đắn khi không vội vàng tấn công.

Sự trì trệ của cuộc phản công của Ukraine đã tạo cho quân đội Nga một khoảng trống để tập hợp lại quân đội trên quy mô lớn và chuyển từ phòng thủ sang tấn công. Điều này được quyết định bởi khoảng cách lớn về sức mạnh quân sự giữa hai bên. Hiện nay, Ukraine chỉ có thể chuyển sang hoạt động phòng thủ toàn diện.

Ngày 23/2/2024, bản đồ tình hình chiến lược ở Ukraine. Quân đội Nga phát động cuộc tấn công theo ít nhất ba hướng ở phía đông (mũi tên đỏ), đồng thời cố gắng chiếm lại khoảng trống lớn do quân đội Ukraine đã mở ra trong cuộc phản công năm 2023 ở khu vực Zaporozhye. (Bộ Quốc phòng Anh)

Ukraine không chỉ thiếu đạn dược

Quân đội Ukraine liên tục tuyên bố rằng cuộc chiến đang trở nên khó khăn do tiền tuyến thiếu đạn dược và họ rất cần sự hỗ trợ thêm từ phương Tây. Quân Nga cũng chớp lấy cơ hội này, không tiếc công sức tấn công mạnh vào các vị trí của Ukraine, ngay cả khi thiếu xe tăng và xe bọc thép yểm trợ, quân Nga vẫn điều động một lượng lớn bộ binh xung kích.

Cuộc bầu cử tổng thống Nga vào tháng 3 sẽ là chất xúc tác lớn nhất cho cuộc tấn công hiện tại của Nga. Quân tấn công của Nga thường chỉ rút khỏi tiền tuyến sau khi đã mất từ ​​50% đến 70% sức mạnh, điều này cho thấy sự tàn khốc của cuộc tấn công. Ngược lại, quân đội Ukraine không thể chịu được thương vong như vậy.

Quân đội Ukraine cho biết, từ ngày 1/1 đến ngày 20/2, quân đội Nga đã mất 212 xe tăng trong cuộc tấn công phía đông; trong 4 tháng qua, quân đội Nga đã mất tổng cộng 364 xe tăng, 248 hệ thống pháo binh, 748 xe chiến đấu bọc thép và 5 máy bay nhưng cuộc tấn công của Nga vẫn tiếp tục không suy giảm và Ukraine không có quá nhiều thiết bị để tiêu thu.

Các blog quân sự của Nga thừa nhận quân đội Ukraine chịu ít tổn thất hơn nhiều. Tuy nhiên, quân đội Nga vẫn có lợi thế tổng thể về sức mạnh quân sự.

Đầu năm 2023, quân đội Nga có khoảng 360.000 quân ở Ukraine, sau đó tăng lên 410.000 quân; đầu năm 2024, quân đội Nga đã triển khai 470.000 quân ở Ukraine. Số lượng binh sĩ được quân đội Nga tuyển mộ đã vượt quá số thương vong trên tiền tuyến, và Moscow bắt đầu canh bạc lớn. Dù quá trình huấn luyện tân binh có thể chỉ kéo dài 2 tháng nhưng quân đội Nga vẫn có thể duy trì nhịp độ tấn công trên diện rộng. Điện Kremlin thậm chí còn ước tính rằng ngay cả với tốc độ tiêu thụ nhân sự hiện tại, nó vẫn có thể được duy trì cho đến năm 2025.

Cả cơ quan tình báo Mỹ và Anh đều ước tính quân đội Nga đã mất khoảng 315.000 người kể từ khi bắt đầu chiến tranh, và có thể mất tổng cộng khoảng 500.000 người vào cuối năm 2024, nhưng cuộc chiến vẫn có thể được duy trì. Nga sẽ tuyển mộ 300.000 quân vào năm 2022 và 300.000 quân khác vào năm 2023. Tổng số quân mới sẽ vào khoảng 600.000, lấp đầy khoảng trống 315.000 người thương vong, và số lượng quân tiền tuyến sẽ thực sự tăng lên.

Quân đội Ukraine chưa tiết lộ con số thương vong, dù tổn thất chỉ bằng 1/3 hoặc 1/2 quân Nga cũng có thể có khoảng 100.000 đến 150.000 người. Khi bắt đầu cuộc chiến, Ukraine có khoảng 200.000 quân tiền tuyến, sau hai năm chiến đấu ác liệt, phần lớn trong số họ có thể đã bị tiêu diệt. NATO đã giúp Ukraine đào tạo khoảng 40.000 đến 50.000 người. Đáng lẽ Ukraine phải tự mình huấn luyện thêm quân, những đội quân này đáng lẽ phải bù đắp tổn thất từ ​​100.000 đến 150.000 người. Tuy nhiên, tổng sức mạnh quân sự hiện tại của Ukraine vẫn còn hạn chế. So với sức mạnh hiện tại của quân đội Nga là 470.000 quân, Ukraine vẫn ở thế bất lợi.

Dân số Ukraine trước chiến tranh khoảng 44 triệu người, sau chiến tranh khoảng 6 đến 8 triệu người phải chạy trốn, dân số hiện tại là khoảng 36 đến 38 triệu người. Nga có dân số khoảng 144 triệu người, sau khi Moscow điều quân nhập ngũ, khoảng 1 triệu người đã rời khỏi Nga, nhưng số lượng quân có thể điều động ít nhất vẫn gấp ba lần Ukraine.

Thứ Ukraine thiếu không chỉ là đạn dược mà còn cả binh lính, quân đội Ukraine không dễ dàng đối đầu với quân Nga trên diện rộng, vũ khí do NATO cung cấp phần lớn đã bù đắp cho nhược điểm quân sự của Ukraine. Binh sĩ Ukraine được huấn luyện với sự hỗ trợ của NATO đã chứng tỏ hiệu quả chiến đấu mạnh mẽ hơn quân đội Nga trên chiến trường.

Vào ngày 14/2/2024, binh lính Ukraine nạp súng máy vào mặt trận phía nam. (Genya Savilov/AFP qua Getty Images)

Kho đạn dược của NATO và Ukraine sắp cạn kiệt

Liệu Quốc hội Mỹ có thông qua dự luật viện trợ quân sự mới nhất cho Ukraine hay không dường như đã trở thành tâm điểm. Tuy nhiên, tình trạng thiếu đạn dược hiện nay của quân đội Ukraine không liên quan trực tiếp đến dự luật này, bởi vì kho đạn dược của NATO giống như ở Ukraine và các đơn đặt hàng mới không thể hình thành khả năng cung cấp lớn để đáp ứng nhu cầu cấp thiết hiện nay.

Cuộc phản công của Ukraine năm 2023 đã sử dụng hầu hết vũ khí viện trợ của phương Tây tích lũy trong năm qua, hóa ra chủ yếu là kho của NATO. Trong 4 tháng qua, lượng hàng tồn kho này ngày càng cạn kiệt nhưng nguồn cung bổ sung không theo kịp mức tiêu thụ.

Mỹ đã viện trợ tối đa cho Ukraine, quốc gia hiện đang cần đạn pháo nhất. Sản lượng đạn pháo ở Hoa Kỳ sẽ đạt 28.000 viên đạn mỗi tháng vào tháng 10/2023 và dự kiến ​​sẽ tăng lên khoảng 60.000 viên đạn mỗi tháng vào tháng 10/2024. Hy vọng rằng nó sẽ tăng lên 75.000 viên đạn mỗi tháng vào tháng 4/2025, và vào tháng 10, con số này sẽ tăng lên 100.000 mỗi tháng.

Hiện nay, pháo binh Nga bắn khoảng 15.000 quả đạn mỗi ngày, còn pháo binh quân đội Ukraine bắn 5.000 đến 8.000 quả đạn mỗi ngày. Ngay cả theo con số tối thiểu 5.000 viên mỗi ngày, tức là cần ít nhất 150.000 viên đạn mỗi tháng, thì đến tháng 10/2024, Hoa Kỳ sẽ chỉ có thể sản xuất được 60.000 viên đạn mỗi tháng, tức là chưa đến một nửa. Quân đội Mỹ muốn lấp đầy kho vũ khí của mình và đồng thời hỗ trợ Israel.

Từ tháng 3/2023 đến tháng 1/2024, EU đã cung cấp cho Ukraine 330.000 viên đạn pháo, trung bình 30.000 viên mỗi tháng; tổng cộng 524.000 viên đạn dự kiến ​​sẽ được giao vào tháng 3/2024, với thêm 630.000 viên đạn pháo dự kiến ​​sẽ được giao bởi vào cuối năm 2024. Nói cách khác, đơn đặt hàng của EU vào năm 2024 sẽ đạt trung bình 70.000 viên mỗi tháng; một số trong số đó ước tính vẫn được đặt hàng từ các nhà máy của Hoa Kỳ; phần còn lại là sản xuất của EU và một số có thể được đặt hàng sang Hàn Quốc. Sản lượng của ngành công nghiệp quốc phòng châu Âu đã tăng 40%, nhưng cùng với sản lượng của Mỹ và Hàn Quốc, có thể không đáp ứng được yêu cầu tối thiểu 150.000 quả đạn pháo mỗi tháng của Ukraine vào cuối năm 2024.

Ngay cả khi Quốc hội Mỹ nhanh chóng thông qua dự luật viện trợ trị giá hàng chục tỷ USD thì cũng sẽ không thể biến nó thành một lượng lớn đạn dược trong ngắn hạn. Đây không chỉ là vấn đề kinh phí mà còn là vấn đề năng lực sản xuất. Cựu Tổng thống Mỹ Trump đã nói sự thật, chi tiêu quân sự của hầu hết các nước thành viên NATO đã lâu không đạt 2% GDP, kho vũ khí và các doanh nghiệp công nghiệp quân sự nợ nần nhiều năm, nay mâu thuẫn lộ rõ.

Một nguyên nhân quan trọng khác là Mỹ và các đồng minh NATO chú trọng đến khả năng không kích hơn là độ chính xác và tầm tấn công hạn chế của pháo binh, do đó lượng đạn tồn kho và sản xuất không lớn, sau khi sử dụng hết kho sẽ sẽ khó có thể tăng gấp đôi sản lượng trong một thời gian ngắn. Trên chiến trường Nga - Ukraine, pháo binh gây ra phần lớn thương vong và cả hai bên đều cần đạn pháo nhất.

Từ tháng 9 đến tháng 11/2023, Nga đã nhận được 1 triệu quả đạn pháo từ Triều Tiên trước khi có thể tiến hành một cuộc tấn công toàn diện, trong tương lai có thể có thêm 1 triệu quả đạn nữa. Tình trạng thiếu đạn dược của Ukraine có thể kéo dài đến năm 2024, buộc nước này phải rơi vào thế phòng thủ.

Ngày 3/2/2024, binh sĩ Ukraine mô phỏng sơ tán người bị thương khỏi tiền tuyến trong một cuộc diễn tập dã chiến ở vùng Donetsk. (Genya Savilov/AFP qua Getty Images)

Trận chiến phòng thủ cam go năm 2024

Mỹ đã khuyến nghị Ukraine áp dụng chiến lược "phòng thủ tích cực" để giữ vững các vị trí hiện tại vào năm 2024 và chuẩn bị vật chất cho cuộc phản công vào năm 2025. Năm 2024, Ukraine sẽ phải tiến hành các hoạt động phòng thủ trong suốt cả năm, đồng thời cũng nên tiến hành các đợt phản công hạn chế để kiềm chế quân Nga càng nhiều càng tốt; cũng có thể tiếp tục sử dụng xuồng không người lái để tấn công Hạm đội Biển Đen của Nga; nhưng thực tế tranh giành thế chủ động trên chiến trường có lẽ sẽ phải đợi đến năm 2025. Bằng cách này, Nga có thế chủ động, quân đội Nga phải cố gắng hết sức để đạt được một số kết quả trên nhiều phương diện trước cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 3 hoặc trước mùa xuân, ít nhất là tiêu tốn nguồn lực có hạn của Ukraine.

Mới đây, quân đội Ukraine đã bắn rơi một số máy bay chiến đấu Su-34/Su-35 của Nga trên tiền tuyến, đồng thời cũng bắn rơi một máy bay cảnh báo sớm A-50 khác của Nga trên biển Azov. Ukraine đã triển khai số lượng tên lửa Patriot hạn chế ra mặt trận, còn máy bay chiến đấu của Nga gặp nguy hiểm khi thả bom lượn.

Quân đội Nga cũng đang tiêu tốn rất nhiều đạn dược và trang thiết bị. Các doanh nghiệp công nghiệp quân sự của Nga cũng đang mở rộng nhưng không thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu tiêu thụ và vẫn cần đạn pháo của Triều Tiên cũng như máy bay không người lái và tên lửa của Iran . Suy cho cùng, năng lực công nghiệp của Triều Tiên và Iran đều có hạn, nếu ĐCSTQ không trực tiếp cung cấp vũ khí, đạn dược, chỉ cần Ukraine vượt qua năm 2024, quân đội và đạn dược của Nga cũng có thể bị căng thẳng, tuy nhiên, quá trình này cũng sẽ khó khăn đối với Ukraine.

Năm 2024, máy bay chiến đấu F-16 sẽ dần dần được đưa đến Ukraine, tuy không đủ để thay đổi cục diện chiến trường nhưng có thể giảm bớt một phần áp lực cho tiền tuyến. Khi các nước NATO tiếp tục nhận được máy bay chiến đấu F-35, chiếc F-16 thay thế và các máy bay chiến đấu khác có thể được bàn giao cho Ukraine. Đây có thể sẽ trở thành điểm thu hút mới trên chiến trường Nga - Ukraine vào năm 2024.

Mỹ có thể cung cấp cho Ukraine thêm tên lửa chiến thuật MGM-140 của Lục quân, loại tên lửa này có thể được phóng bằng tên lửa Haimas và có thể tấn công các mục tiêu quan trọng ở xa hơn phía sau quân đội Nga. Quân đội Mỹ cũng phụ thuộc rất nhiều vào loại tên lửa chiến thuật này trên chiến trường Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nhưng những mẫu đầu tiên có tầm bắn tối đa 165 km và có thể cung cấp cho Ukraine; quân đội Mỹ giữ lại những lô có tầm bắn hơn 300 km và mua những mẫu mới nhất với phạm vi hoạt động hơn 500 km.

Ngày 3/1/2024, tiêm kích F-16 của Na Uy thực hiện những bước chuẩn bị thử nghiệm cuối cùng trước khi được cử tới Đan Mạch để huấn luyện phi công Ukraine. (Jan Langhaug/NTB/AFP qua Getty Images)

Liệu chiến tranh có tiếp tục kéo dài thêm hai năm nữa?

Moscow cho rằng cơ hội đã đến và không thể rút quân lúc này, Kiev đã nhận được lời hứa hỗ trợ từ phương Tây và không muốn nhượng lại lãnh thổ để tìm kiếm hòa bình, hai bên đều sẵn sàng chiến đấu ít nhất một hoặc hai trận.

Tất nhiên, vẫn còn những biến số và sự thay đổi chế độ có thể xảy ra ở Moscow hoặc Kiev. Nga đã chi khoảng 211 tỷ USD cho cuộc chiến này, nếu tiếp tục kéo dài thêm 2 năm nữa, ước tính thiệt hại kinh tế của Nga có thể lên tới 1,3 nghìn tỷ USD vào năm 2026. Một khi Điện Kremlin thay đổi lãnh đạo, họ có thể chọn cách rút quân. Nếu tổng thống Ukraine hiện tại bị thay thế và ông cảm thấy không còn hy vọng chiến thắng, ông sẽ không loại trừ việc chấp nhận hiện trạng.

Nếu ông Trump trở lại Nhà Trắng, ông sẽ phải đợi đến năm 2025; trước đó, chiến lược của Mỹ và NATO nhằm làm suy yếu Nga bằng cách giúp đỡ Ukraine sẽ không thay đổi.

Ukraine cần tiếp tục nhận viện trợ nước ngoài để tiếp tục đối đầu với quân đội Nga, đồng thời phải nâng cao năng lực độc lập trong sản xuất vũ khí, điều khả thi hiện nay là chế tạo số lượng lớn máy bay không người lái giá rẻ cũng như một số loại đạn pháo và đạn vũ khí hạng nhẹ. Bằng cách này, Ukraine có điều kiện duy trì hoạt động phòng thủ hiệu quả và gây thêm thương vong cho quân đội Nga.

Thực tế chiến đấu cho thấy quân đội Nga tuy có lợi thế về sức mạnh nhưng lại thiếu năng lực chiến thuật, khả năng chỉ huy kém, không thể bổ sung kịp thời trang bị hạng nặng, khó nhanh chóng biến lợi thế sức mạnh thành thắng lợi. Mỗi khi quân đội Nga tiến lên một bước đều phải trả giá đắt. Cuộc chiến tiêu hao tàn khốc này có thể sẽ tiếp tục kéo dài suốt năm 2024.

(Theo The Epoch Times; Lý Ngọc biên dịch)

(NTDVN.NET)