Ảnh: Getty Images

Peter Hoskins

Vai trò, Phóng viên Kinh doanh, BBC News

HOA KỲ - Một tòa án liên bang Hoa Kỳ đã phán quyết rằng Tổng thống Donald Trump đã vượt quá thẩm quyền khi áp đặt quan thuế toàn cầu, giáng một đòn mạnh vào một trong những trụ cột của chánh sách kinh tế của ông.

Tòa án Thương mại Quốc tế cho biết đạo luật khẩn cấp mà Tòa Bạch Ốc viện dẫn không trao cho tổng thống quyền đơn phương áp đặt thuế với gần như mọi quốc gia.

Tòa án có trụ sở tại Manhattan nhấn mạnh rằng Hiến pháp Hoa Kỳ trao cho Quốc hội quyền độc quyền trong việc điều chỉnh thương mại với các quốc gia khác — một quyền không thể bị thay thế bởi thẩm quyền của tổng thống trong việc bảo vệ nền kinh tế.

Chỉ vài phút sau phán quyết, chánh quyền Trump đã nộp đơn kháng cáo.

Tòa án cũng đã chặn một loạt quan thuế riêng biệt mà chánh quyền Trump áp đặt lên Trung Quốc, Mexico và Canada kể từ khi ông Trump trở lại Tòa Bạch Ốc, nhằm đáp trả điều mà chánh quyền ông cho là dòng chảy ma túy và người nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ ở mức không thể chấp nhận được.

Phó thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc, là Kush Desai, tuyên bố trong một thông cáo, rằng "Đây không phải là việc của các thẩm phán không do dân bầu quyết định cách giải quyết một tình trạng khẩn cấp quốc gia,"

"Tổng thống Trump đã cam kết đặt nước Mỹ lên hàng đầu, và chánh quyền quyết tâm sử dụng mọi công cụ quyền lực hành pháp để đối phó với cuộc khủng hoảng này và khôi phục Nước Mỹ Vĩ đại.”

Vụ kiện, do Trung tâm Tư pháp Tự do — một tổ chức phi đảng phái — đệ trình thay mặt năm doanh nghiệp nhỏ nhập cảng hàng hóa từ các quốc gia bị áp thuế, là thách thức pháp lý lớn đầu tiên đối với chánh sách quan thuế mà ông Trump gọi là "Ngày Giải Phóng".

Đây là một trong bảy vụ kiện nhằm vào chánh sách thương mại của chánh quyền Trump, bên cạnh các vụ kiện từ 13 bang của Mỹ và nhiều nhóm doanh nghiệp nhỏ khác.

Trong phán quyết, hội đồng gồm ba thẩm phán cho biết Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) năm 1977 — cơ sở pháp lý mà ông Trump sử dụng để biện minh cho các sắc thuế — không trao cho tổng thống quyền áp đặt các biện pháp rộng khắp như vậy.

Các thẩm phán viết, "Các lệnh áp thuế toàn cầu và trả đũa vượt xa mọi thẩm quyền mà IEEPA trao cho tổng thống trong việc điều chỉnh nhập cảng thông qua quan thuế. Các sắc thuế này không giải quyết đúng các mối đe dọa nêu ra trong các sắc lệnh đó".

Kể từ khi ông Trump công bố các biện pháp thuế quy mô lớn vào ngày 2/4, thị trường tài chánh toàn cầu đã trải qua những biến động dữ dội, do một số biện pháp bị hủy bỏ hoặc giảm nhẹ khi Tòa Bạch Ốc đàm phán với các chánh phủ nước ngoài.

Thị trường chứng khoán Á châu tăng điểm vào sáng thứ Năm 29/5, với chỉ số Nikkei 225 của Nhật Bản tăng khoảng 1,5% và chỉ số ASX 200 của Úc cũng nhích nhẹ.

Hợp đồng tương lai chứng khoán Mỹ cũng tăng mạnh sau phán quyết của tòa án. Hợp đồng tương lai là thỏa thuận mua hoặc bán một tài sản cơ sở vào một thời điểm trong tương lai, và thường được xem là chỉ báo cho xu hướng giao dịch khi thị trường mở cửa.

Đô-la Mỹ cũng tăng giá so với các đồng tiền trú ẩn an toàn như yên Nhật và franc Thụy Sĩ.

(Theo BBC)