Ảnh minh họa: Tàu chở hàng Trung Quốc Yi Peng 3,ở ngoài khơi Vancouver, Canada, ngày 03/10/2016. Max Wei via REUTERS - Max Wei
Tàu chở hàng Yi Peng 3 của Trung Quốc đang bị chính quyền một số nước vùng Baltic đưa vào « tầm ngắm » trong cuộc điều tra về vụ 2 tuyến cáp ngầm dưới biển Baltic, nối từ Phần Lan sang Đức và từ Thụy Điển sang Litva, bị cắt phá hồi đầu tuần này, cho dù đến lúc này chưa bằng chứng cụ thể nào.
Đài France 24, ngày 20/11/2024, trích dẫn Christian Bueger, chuyên gia về các câu hỏi về an ninh hàng hải, thuộc đại học Copenhague, Đan Mạch, nhận định, việc một tàu Trung Quốc tham gia hoạt động phá hoại ở biển Baltic là điều « rất đáng ngạc nhiên ». Chắc chắn là Trung Quốc đã quen với các hoạt động hỗn hợp trên biển, nghĩa là những hoạt động dưới nhiều hình thức nhưng vẫn ở dưới ngưỡng gây đối đầu trực tiếp hay xung đột vũ trang ; và cũng không phải chỉ ở một vùng biển châu Âu, như biển Baltic lần này.
Tàu chở hàng Yi Peng 3 của Trung Quốc đã rời cảng St Petersbourg của Nga hôm thứ Hai 18/11 để đến cảng Said ở Ai Cập. Đến hôm qua 20/11, tàu này được cho là đã đứng im chỉ ít lâu sau khi ra khỏi eo biển Øresund, giữa đảo Seeland của Đan Mạch và Thụy Điển. Chuyên gia an ninh hàng hải Christian Bueger cho biết thêm là chính quyền Đan Mạch đang thẩm vấn thủy thủ đoàn và phân vân là họ sẽ phải làm gì tiếp theo.
Hiện tại, chưa có gì chính thức buộc tội tàu Trung Quốc Yi Peng 3. Christian Bueger tóm tắt : « Chúng tôi chỉ biết rằng cáp quang ngầm C-Lion1 (nối Phần Lan với Đức) và BCS (nối từ Thụy Điển sang Litva) đã bị hư hại, nhưng không biết do ai gây ra và cũng không biết vì sao ».
Bộ trưởng Quốc Phòng Đức, Boris Pistorius, ngay từ thứ Ba 19/11 đã kết luận là có khả năng đây là một vụ phá hoại, lấp lửng cho rằng Nga là nghi phạm số một, dẫu không đưa ra được bằng chứng nào. Christian Bueger cho rằng phản ứng nhanh chóng như vậy « dường như gây bất ngờ, bởi sẽ hạn chế nghiêm trọng các cơ hội ngoại giao ».
Khi được báo Anh Financial Times liên lạc, quản lý của công ty vận tải biển Trung Quốc, sở hữu tàu hàng Yi Peng 3, chỉ nói đơn giản là chính quyền Trung Quốc đã ra lệnh « hợp tác với các cơ quan điều tra ».
France 24 nhắc lại là đây không phải lần đầu tiên một tàu Trung Quốc gây sự cố ở biển Baltic. Hồi năm 2023, tàu chở hàng Newnew Polar Bear đã làm hỏng Balticconnector, đường ống dẫn khí đốt ngầm dưới biển nối từ Phần Lan sang Estonia. Bắc Kinh khi đó đã thừa nhận lỗi của tàu Trung Quốc, nhưng cuộc điều tra do Trung Quốc tiến hành kết luận đây là một tai nạn.
Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn của tàu Newnew Polar Bear so với tàu Yi Peng 3 là Newnew Polar Bear tuy thuộc sở hữu của một chủ tàu Trung Quốc, nhưng lại treo cờ Hong Kong và có liên hệ với Nga, nhất là thông qua thủy thủ đoàn. Trong khi đó tàu Yi Peng 3 dường như 100% là của Trung Quốc.
Kể từ khi Nga bắt đầu cuộc tấn công xâm lược Ukraine, Moscow luôn cho rằng họ có quyền tiến hành những hoạt động phá hoại kiểu này để chống lại bất kỳ ai mà điện Kremlin cho rằng đang hậu thuẫn Ukraine. Nhưng nếu Trung Quốc cũng tham gia, dù là có sự phối hợp với Nga hay không, theo nhận định của Christian Bueger, thì đây cũng « sẽ là một hành động khiêu khích chưa từng có ».
Và đây cũng sẽ là sự leo thang căng thẳng ở biển Baltic, một trong những chiến trường chính cho các hoạt động hỗn hợp kiểu này, trong đó phải kể đến vụ phá hoại đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 1 và 2 hồi năm 2022, vụ tuyến cáp internet ngầm dưới biển của các đảo Faroe bị hư hỏng cũng vào năm 2022, ngoài ra là các hoạt động gây nhiễu tín hiệu GPS.
Các vùng biển rất dễ hứng chịu loại hoạt động phá hoại nói trên, bởi vì theo Basil Germond, chuyên gia về các vấn đề an ninh hàng hải và quốc tế, thuộc đại học Lancaster của Anh rất khó giám sát, kiểm soát hoạt động ở đó nên cũng khó xác định hành vi đáng ngờ để ngăn chặn các hoạt động phá hoại.
Cáp ngầm là mục tiêu hàng đầu của các vụ phá hoại kiểu này. Chuyên gia Christian Bueger lưu ý là chi phí cho các hoạt động phá hoại không cao mà lại dễ thực hiện và chắc chắn gây ra hậu quả, bởi vì Internet là cơ sở hạ tầng quan trọng, mỗi sự hỏng hóc đều cần huy động nhiều nguồn lực và tài chính để điều tra, sửa chữa.
Tuy nhiên, việc tấn công cáp internet biển ở Âu châu thường không gây nhiều thiệt hại, bởi vì theo giải thích của Christian Bueger mạng lưới cáp quang của Âu châu rất dồi dào và các công ty khai thác viễn thông đã dự phòng nhiều giải pháp khắc phục khẩn cấp nếu một tuyến cáp bị hỏng.
Thế nên, theo các chuyên gia được France 24 phỏng vấn, vụ phá hoại các tuyến cáp ngầm dưới biển C-Lion1 (nối Phần Lan với Đức) và BCS (nối từ Thụy Điển sang Litva) có thể là để thử nghiệm phản ứng của Âu châu.
Trên thực tế, từ sau các vụ nổ đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 1 và 2 hồi tháng 09/2022, chính quyền Âu châu đã tìm cách củng cố, tăng cường hợp tác để ngăn ngừa hoặc chống các hoạt động hỗn hợp ở vùng biển này. Mới đây, Âu châu cũng đã thông qua các biện pháp cho phép xử phạt hiệu quả hơn các hành vi phá hoại.
Theo các chuyên gia, tốc độ phản ứng nhanh lần này, đặc biệt của chính quyền Đan Mạch, là một tín hiệu tốt. Chuyên gia an ninh hàng hải Basil Germond kết luận là điều đó chứng tỏ Âu châu đã củng cố năng lực ứng phó nhanh chóng với các sự cố. Điều này là thiết yếu để ngăn ngừa những kẻ phá hoại ra tay và khiến họ khó chối bỏ trách nhiệm hơn.
(Theo RFI Việt ngữ)
