​Hỏa tiễn từ Iran bắn sang Israel bị đánh chặn, nhìn từ Tel Aviv, ngày 13/06/2025 REUTERS - Jamal Awad

 

 

 

Các tuần báo kỳ này đề cập đến nhiều vấn đề khác nhau: Liệu có được một Nhà nước Palestine hay không, Donald Trump và Elon Musk khó thể chia tay được, cử tri cánh tả Pháp suy nghĩ gì, cung cách quản trị kiểu Pháp. Tuy nhiên cuộc tấn công bất ngờ của Israel vào Iran là sự kiện lớn khiến các tuần báo nhanh chóng có những bài tường thuật và phân tích trên trang web.

 

 

 

Chế độ Iran rúng động vì cuộc tấn công khốc liệt của Israel

Le Figaro, Libération và Le Monde cuối tuần đều nhận thấy đây là chiến dịch quy mô chưa từng thấy, diễn ra trên không lẫn trên bộ. Hơn 200 phi cơ Israel, hầu hết là tiêm kích đã oanh kích khoản 100 mục tiêu ở cách 2.000 kilomet, chia làm 5 đợt được trợ lực bằng các drone chứa chất nổ được bí mật đưa vào Iran trước đó. Trên đất liền, đặc nhiệm Mossad ra tay theo nhiều cách. Chuyên gia nghiên cứu Sima Shine nhận xét Mossad khai triển tương tự như chiến dịch Mạng nhện của Ukraine ở Nga.

 

Theo báo chí Iran, có 78 người chết và 329 người bị thương, trong số đó 9 khoa học gia về nguyên tử đã thiệt mạng, cố vấn của giáo chủ Ali Khamenei bị thương nặng. Đợt tấn công thứ hai nhắm vào các địa điểm hỏa tiễn đạn đạo, phòng không, radar. Một đòn nặng chưa từng thấy cho nước Cộng Hòa Hồi giáo kể từ chiến tranh Iran-Irak thập niên 80. Ngay trong những giờ đầu tiên, khoảng 20 sĩ quan cấp cao nhất của quân đội và Vệ binh Cách mạng đã thiệt mạng, cho thấy mức độ thâm nhập của tình báo Israel.

 

Suốt cả ngày thứ Sáu, những vụ nổ liên tục xảy ra ở khắp nơi. Không quân Israel tung hoành như chống không người sau khi nhiều radar và địa điểm hỏa tiễn địa-không bị phá hủy, nhắm vào các địa điểm quân sự và nguyên tử. Thủ lãnh Vệ binh Cách mạng Hossein Salami và tổng tham mưu trưởng quân đội Mohammad Bagheri bị tiêu diệt. Cho đến nay, Israel vẫn nói rằng hành động đơn thương độc mã, nhưng Hoa Kỳ đã ủng hộ đồng minh bằng cách điều hai khu trục hạm đến khu vực. Teheran sẽ trả đũa ra sao? Quả bóng đang trong phần sân của Iran.

 

 

2 giờ 58 ngày 13/06: Israel báo động toàn quốc

Thông tín viên Le Point tại Tel Aviv tả lại « Ngày 13 tháng Sáu, lúc 2 giờ 58 phút, khi Israel tiến công Iran ». Những hồi còi báo động vang lên trên toàn quốc Israel, nhưng không phải là không kích từ Yemen hay Gaza như thường lệ. Lần đầu tiên kể từ đầu cuộc chiến, hệ thống cảnh báo không nhằm thúc giúc người dân xuống hầm trú ẩn, mà để đánh thức và báo cho họ biết Nhà nước đang tấn công Iran, cần cảnh giác vì sẽ bị trả đũa. Tên của chiến dịch là « Rising Lion » (tạm dịch Sư tử trỗi dậy). Thủ tướng Benyamin Netanyahou tuyên bố trên truyền hình và YouTube: « Những phi công can đảm của chúng ta tấn công nhiều mục tiêu ở Iran. Đây là giai đoạn chủ chốt trong lịch sử Israel », và nhấn mạnh chiến dịch sẽ kéo dài đến khi nào còn cần thiết, hoàn thành được sứ mệnh đẩy lùi mối đe dọa diệt vong.

 

Benyamin Netanyahou giải thích rằng không có chọn lựa nào khác. Iran đã có được lượng uranium làm giàu đủ để chế tạo 9 quả bom nguyên tử, và gần đây đang nhanh chóng tiến gần đến năng lực làm ra vũ khí nguyên tử. Teheran cũng có kho hỏa tiễn đạn đạo rất lớn, mỗi quả chứa một tấn chất nổ, có thể phóng đến Israel chỉ trong vài phút. Iran có kế hoạch sản xuất 10.000 hỏa tiễn loại này trong ba năm. Đối với một quốc gia nhỏ bé như Israel, đó là một mối đe dọa không thể chịu đựng nổi.

 

Le Point dẫn một nguồn tin quân sự nói rằng không phải Iran có thể chế 9 quả bom nguyên tử mà 15! Tướng Eyal Zamir, tổng tham mưu trưởng quân đội Israel nói rằng « đã đạt đến điểm không thể quay lui ». Phát ngôn viên quân đội, tướng Effie Defrin nhắc nhở là lịch sử cho thấy không thể cúi đầu trước mối nguy. Các lãnh đạo đảng phái đủ mọi khuynh hướng đều đồng lòng ủng hộ chánh phủ. Khi mặt trời lên ở Israel, các trường học không mở cửa, chỉ những người lao động ở các bộ phận thiết yếu mới được yêu cầu đi làm. Các cuộc tập họp bị cấm, những boong-ke mở cửa từ trong đêm. Đất nước Israel đang trong tình trạng khẩn cấp.

 

 

Mossad thâm nhập đất địch ly kỳ như phim trinh thám

Courrier International và Les Echos giải thích « Làm thế nào Mossad thâm nhập thành công vào ngay trung tâm Iran ». Theo báo chí của Nhà nước Do Thái, chiến dịch Rising Lion là kết quả của nhiều năm chuẩn bị kỹ lưỡng và sự phối hợp hoàn hảo giữa quân đội, Mossad và tình báo quân đội Israel, để bí mật đưa vào lãnh thổ Iran các toán đặc nhiệm, vũ khí chính xác cao và xe cộ các loại. Les Echos đánh giá chiến dịch này của Mossad ly kỳ như tiểu thuyết, hoặc phim trinh thám.

 

Tờ Israel Hayom cho biết chiến dịch được tiến hành theo ba trục chính. Trước hết, nhắm tới các quan chức an ninh, khoa học gia quan trọng trong chương trình nguyên tử Iran. Tiếp theo là vô hiệu hóa hệ thống phòng không nhờ các hệ thống tiên tiến giấu trong xe để tiêm kích tha hồ hoạt động, và cuối cùng là mạng lưới bên trong tiếp sức cho những cuộc không tập vào các mục tiêu quân sự và nguyên tử.

 

Ynetnews và Les Echos nói thêm, các đội đặc nhiệm của Mossad đột nhập vào lãnh thổ Iran trước đó mà không ai hay biết. Đúng giờ đã định, họ bắn liên tiếp các drone tác chiến và rốc-kết vào các hệ thống phòng không, và các căn cứ nơi có các hỏa tiễn đạn đạo có thể được dùng để trả đũa Israel. Những vụ oanh kích chuẩn xác còn nhắm vào nơi trú ẩn của các chỉ huy quân sự cấp cao.

 

Lần đầu tiên Mossad không chỉ nhận trách nhiệm mà còn ghi hình và phổ biến hình ảnh hai điệp viên, khuôn mặt được làm mờ, đang chuẩn bị một cuộc tấn công; hoặc một hỏa tiễn phá hủy giàn phòng không Iran…Các video này đều đóng dấu Mossad trên góc trái. Theo các chuyên viên bình luận, quyết định đưa công khai là nhằm răn đe, chứng tỏ Iran dễ tổn thương như thế nào trước các cuộc oanh kích của Nhà nước Do Thái.

 

 

Đánh vào chương trình nguyên tử Iran: « Bây giờ hoặc không bao giờ! »

Le Figaro nhận định, đây là cơ hội để đạt được mục đích lâu nay là vô hiệu hóa chương trình nguyên tử Iran, « bây giờ hoặc không bao giờ ». Iran đang ngấp nghé ngưỡng cửa một cường quốc nguyên tử. Đa số chuyên gia cho rằng Teheran nay có đủ vật liệu để chế 15 quả bom trong vài ngày, và cần một, hai năm nữa để thu nhỏ đầu đạn nguyên tử đặt vào hỏa tiễn. Nhưng thời hạn này có thể rút ngắn nếu một số nước như Nga trợ giúp để đổi lấy drone và hỏa tiễn. Các nhà lãnh đạo Iran thường xuyên kêu gọi « xóa sổ » Nhà nước Do Thái, đặc biệt từ sau vụ thảm sát ngày 07/10.

 

Bối cảnh hiện nay đang rất thuận lợi cho Tel Aviv. Tháng 10/2024, khi trả đũa cuộc không tập bằng hỏa tiễn và drone của Iran vào lãnh thổ mình, Israel đã phá hủy phần lớn phòng không của Cộng Hòa Hồi giáo. Các cuộc tấn công vào Hamas và Hezbollah đã làm yếu đi các tổ chức vũ trang tay sai của Teheran, chế độ Bachar Al-Assad ở Syria bị lật đổ. Và nay Iran, kẻ tổ chức, tài trợ và huấn luyện cho các lực lượng phá hoại Nhà nước Do Thái nằm trong tầm ngắm.

 

Cuộc đàm phán giữa Donald Trump và chế độ Iran khiến Israel phải nhanh chóng hành động. Từ nhiều tuần qua, tổng thống Mỹ thương lượng với Teheran một thỏa thuận mới nhẹ nhàng hơn nhiều so với Vienna trước đây, làm giảm năng lực răn đe, khiến Iran câu giờ để tăng số uranium làm giàu, y như Vladimir Putin đối với Ukraine.

 

Cho đến nay, Israel vẫn làm chậm được chương trình nguyên tử Iran mà không phải tấn công trực tiếp. Năm 2010, virus Stuxnet đã làm thiệt hại nhiều máy ly tâm; một số khoa học gia bị ám sát, tình báo lấy trộm được hàng ngàn tài liệu nguyên tử của Iran. Nhiều viên chức ngoại giao và chuyên gia khẳng định Israel không thể không kích nếu không có sự trợ giúp quân sự của Mỹ, nhưng họ đã lầm. Quyết tâm chế tạo quả bom hủy diệt của Iran cùng với những lời đe dọa liên tục, vụ thảm sát ngày 07/10 và thái độ của Donald Trump đã khiến nỗ lực ngoại giao của châu Âu, nhất là Pháp thất bại.

 

 

800 mét dưới lòng đất: Israel có phá hủy được mọi địa điểm nguyên tử Iran?

 

Qua chiến dịch này, một lần nữa ưu thế quân sự của Israel ở Cận Đông lại càng được chứng minh. Tsahal (quân đội Israel) công bố hình ảnh các chiến đấu cơ trang bị bom JDAM GBU31 có định vị vệ tinh dùng để phá hủy các boong-ke, nhưng không rõ những quả bom này có được sử dụng hay không. Israel đối mặt với thách thức hậu cần của một chiến dịch kéo dài : phải có đạn dược dự trữ, phi cơ tiếp liệu trên không. Và liệu Israel có đánh vào được tất cả các địa điểm nguyên tử của Iran hay không?

 

Courrier International trích dịch The Jerusalem Post nhận định đây là vấn đề lớn của Israel. Địa điểm quan trọng nhất là Natanz đã bị không kích, nhưng tổ chức năng lượng nguyên tử Iran nói rằng thiệt hại chỉ trên mặt đất. Những cơ sở nhạy cảm nhất đều nằm sâu 800 mét dưới lòng đất, muốn vào phải đi theo một đường hầm hình xoắn ốc. Fordo, một địa điểm làm giàu uranium khác ẩn sâu phía dưới một ngọn núi, những đường hầm ngoằn ngoèo 90 độ, được xây dựng bằng loại bê-tông đặc biệt rất khó phá.

 

Israel đã trừ khử được thủ lãnh Hezbollah Hassan Nasrallah trốn dưới hầm sâu, nhưng muốn đánh vào Natanz và Fordo cần tấn công liên tục bằng những quả bom xuyên boong-ke. Theo Financial Times, nếu Hoa Kỳ sở hữu loại bom nặng 13.000 ký lô này và các chiến đấu cơ tàng hình, thì những chiếc F-15 của Israel chỉ có thể mang theo những quả bom 1.800 đến 2.200 ký loại GBU-28, xuyên thủng được 5 đến 6 mét bê-tông mà thôi.

 

 

Hỏa tiễn Shahab, F-14 TomCat, drone tự sát…thực lực Iran đến đâu?

Về phía Iran, năng lực quân sự ra sao? Le Point nhận xét lâu nay nước Cộng Hòa Hồi giáo vẫn giữ bí mật về các vũ khí tân tiến của mình, nhất là những loại liên quan đến nguyên tử. Bộ trưởng quốc phòng Iran hồi tháng Năm từng đe dọa sẽ trả đũa các lợi ích, căn cứ quân sự, lực lượng Mỹ và Israel.

 

Một vũ khí mới được tiết lộ: hỏa tiễn đạn đạo Qassem Bassir có tầm bắn 1.200 kilomet mà theo Teheran có thể đánh vào các căn cứ Mỹ ở Qatar, Irak và Koweït, xuyên thủng hệ thống phòng không THAAD, không thể bị gây nhiễu. Iran còn sản xuất hỏa tiễn Shahab (Sao chổi) tầm bắn 300 kilomet với sự trợ giúp của Bắc hàn. Hiện Teheran có khoảng 20 loại hỏa tiễn bắn xa từ 300 đến 2.000 kilomet, đặc biệt loại F-14 Tomcat huyền thoại. Cụ thể, theo Libération cuối tuần là 3.000 hỏa tiễn đạn đạo, trên 1.000 hỏa tiễn hành trình và 1.000 drone tầm xa, đây là kho vũ khí lớn nhất Trung Đông. Loại drone Shahed 136 của Iran được Nga sử dụng rộng rãi trên chiến trường Ukraine.

 

Trên biển, Iran có các loại tàu ngầm « bỏ túi » và hàng ngàn « fast boat » (tàu nhỏ chạy rất nhanh), thường xuyên quấy nhiễu tàu bè ở vịnh Pec-xich. Quân đội Iran có 650.000 quân nhân chuyên nghiệp, cộng thêm 350.000 quân dự bị, các lực lượng dân quân; đông đảo hơn nhiều so với Israel (169.500 quân nhân và 465.000 dự bị). Nhưng người ta nghi ngờ về thực lực, và có lẽ lá bài cuối cùng của Iran là bom nguyên tử. Tham vọng của Teheran đã bị đánh một đòn nặng, và chuyên gia Clément Therme đánh giá sự sống còn của nước Cộng hòa Hồi giáo đang bị đe dọa.

 

 

Donald Trump đã bật đèn xanh?

Nhiều tờ báo cho rằng tổng thống Mỹ bị động trước Israel, nhưng theo Le Figaro thì rất có thể ông Donald Trump đã bật đèn xanh cho chiến dịch. Trang web Mỹ Axios dẫn lời hai viên chức Israel nói rằng Trump và các cố vấn đã làm ra vẻ công khai chống lại việc Israel tấn công, mục đích là để Teheran mất cảnh giác.

 

Các cộng sự của Netanyahou còn nói với báo chí là Trump đã gọi cho thủ tướng Israel hôm thứ Hai để ngăn trở, nhưng thực ra cuộc gọi này nhằm phối hợp tấn công. Ông Trump những ngày gần đây đã cảnh cáo rằng Israel có thể ra tay, tốt nhất nên sơ tán những người Mỹ trong vùng. Bộ ngoại giao Hoa Kỳ bắt đầu di tản nhân viên ở Irak, nơi Teheran có lực lượng dân quân vũ trang, và quân đội Mỹ bắt đầu hồi hương các nhân sự không thiết yếu tại các căn cứ ở Trung Đông.

 

Nhưng Teheran không quan tâm đến những lời cảnh báo này, cho rằng lại một động thái đánh lừa. Vốn là bậc thầy trong việc kéo dài thời gian đàm phán, quen dùng lối ẩn dụ bóng bẩy, Iran không hiểu được ngôn từ đơn giản của Donald Trump. « Tiên hạ thủ vi cường », Israel đã khiến ông Trump phải chiều theo. Libération nhận thấy « Donald Trump đứng trước viễn cảnh một cuộc chiến tranh mà ông muốn tránh né ». Nhật báo L’Orient Le Jour cảnh báo dù đã yếu đi, Teheran vẫn có thể gây thiệt hại đáng kể cho Israel.

 

 

Israel phá vỡ cấm kỵ, cố làm thay đổi bộ mặt Trung Đông

Le Point nhận định, « Khi tấn công Iran, Israel cố gắng thay đổi bộ mặt Trung Đông », qua việc nhắm vào mắt xích yếu của trục chống phương Tây vốn đã được củng cố những năm gần đây nhờ cuộc xâm lăng Ukraine, xung quanh Nga và hai nước cung cấp vũ khí để tấn công Kiev là Iran và Bắc Hàn, được Trung Quốc hỗ trợ. Bằng chiến dịch Rising Lion, Israel đã bộc lộ điểm yếu căn bản của trục này: không phải là liên minh thực chất, và không có phương tiện bảo vệ về quân sự cho đồng minh Iran. Nhiều nước Ả Rập tuy lớn tiếng ủng hộ Teheran nhưng thực ra không phải là không hài lòng khi chế độ thần quyền Iran bị yếu đi.

 

Trả lời phỏng vấn của Le Point, chuyên gia sử học quân sự Pierre Razoux cho rằng cuộc tấn công trước sau gì cũng xảy ra, khi người Mỹ hiểu ra rằng Iran không bao giờ từ bỏ việc làm giàu uranium, và Teheran biết rằng Hoa Kỳ không thể một mình dỡ bỏ cấm vận. Điều bất ngờ duy nhất là thời điểm tiến hành, có phần sớm hơn dự kiến. Có thể do Iran loan báo gia tăng tốc độ làm giàu uranium, nhưng nhất là vì Iran tuyên bố sẵn sàng công khai các tài liệu mật về nguyên tử Israel mà họ nói rằng đã lấy trộm được. Theo chuyên gia Razoux, điều quan trọng đối với Benjamin Netanyahou là phá vỡ điều cấm kỵ xưa nay khi trực tiếp đánh vào chương trình nguyên tử Iran.

 

Dù có sự phối hợp của Mỹ hay không, Washington cũng không thể đứng ngoài cuộc xung đột quá lâu, Donald Trump đã khẳng định sẽ can thiệp nếu Iran trả đũa Israel. Trong bài nói chuyện lúc nửa đêm, Benjamin Netanyahou đã chiêu dụ người dân Iran : « Tôi không nghi ngờ gì là ngày các bạn được giải phóng khỏi bạo quyền đang đến gần hơn bao giờ hết ». Le Point cho rằng tương lai sẽ cho thấy đó có phải là mong ước viển vông hay không.

 

 

(Theo RFI)