.jpg)
Nguồn: James Palmer, “Trump Snubs the Taiwanese President”, Foreign Policy, 29/07/2025
Biên dịch: Tạ Kiều Trang (nghiencuuquocte.org)
Động thái này cũng là một cú tát vào mặt những người có lập trường cứng rắn với Trung Quốc ở Washington.
Tiêu điểm tuần này: Chánh quyền Trump ngăn chặn Tổng thống Đài Loan quá cảnh ở Mỹ; Bê bối tình dục tràn lan trên mạng Trung Quốc; Bắc Kinh đẩy mạnh nỗ lực phát triển công nghệ phản ứng nhiệt hạch.
Ông Trump phớt lờ ông Lại Thanh Đức
Chánh quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump được cho là đã ngăn chặn Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức quá cảnh ở Mỹ trên đường đến và về từ khu vực Mỹ Latinh – Đây là lần đầu tiên một tổng thống Đài Loan bị từ chối như vậy trong hơn ba thập niên qua.
Vì Washington không chánh thức công nhận chánh quyền Đài Loan, nên các tổng thống Đài Loan không thể thăm Mỹ một cách chánh thức. Vào năm 1994, Washington đã sửa đổi lệnh cấm trước đó đối với tất cả chuyến thăm của lãnh đạo Đài Loan nhằm cho phép các “chuyến thăm quá cảnh”, theo đó về lý thuyết, các lãnh đạo Đài Loan trên đường đến các nước Mỹ Latinh – vài nước trong số đó công nhận Đài Loan – sẽ dừng chân tại Mỹ.
Tuy nhiên, trên thực tế, đây là các chuyến thăm Mỹ không chánh danh, và các lãnh đạo Đài Loan thường tận dụng chúng như một cơ hội để vận động hành lang.
Động thái của Trump có thể vấp phải sự phản đối từ Quốc hội. Vào năm 2018, Quốc hội đã thông qua Đạo luật Thăm viếng Đài Loan (Taiwan Travel Act), trong đó ủng hộ giới chức cấp cao Đài Loan đến thăm Mỹ trong điều kiện “mang tính tôn trọng”. Tuy nhiên, dù Quốc hội có thể huy động được sự đồng thuận của hai đảng trong việc gây sức ép lên Bắc Kinh, nhưng các thành viên đảng Cộng hòa lại khó có đủ can đảm để lên tiếng công khai phản đối quyết định của ông Trump.
Động thái mới đây nhất là cú tát vào mặt nhiều “diều hâu” chống Trung Quốc từng ủng hộ ông Trump, kéo dài khuynh hướng của họ trong việc tự hạ thấp bản thân để làm vừa lòng một vị tổng thống có quan điểm về Trung Quốc lúc thì bài ngoại, lúc lại tán dương chế độ chuyên chế.
Một ví dụ điển hình là Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, ông từng là một người ủng hộ nhân quyền mạnh mẽ tại Trung Quốc khi còn là thượng nghị sĩ. Nhưng từ khi đảm nhiệm cương vị hiện tại, ông đã ủng hộ cắt giảm ngân sách của các chương trình thúc đẩy dân chủ ở Trung Quốc và sa thải nhiều chuyên gia về Trung Quốc tại Bộ Ngoại giao.
“Diều hâu” chống Trung Quốc nổi bật nhất trong khía cạnh chiến lược là Elbridge Colby, Thứ trưởng Quốc phòng phụ trách chánh sách. Từng được xem là thành viên của giới hoạch định chánh sách đối ngoại, người ủng hộ Trump trung thành này tuyên bố rằng ông muốn tái phân bổ nguồn lực chiến lược của Mỹ sang Á châu để giúp đối phó với Trung Quốc.
Tuy nhiên, tác giả người Đài Loan Brian Hioe đã chỉ ra, ông Colby đã nhiều lần đưa ra những phát ngôn thù địch về Đài Loan và dường như coi hòn đảo này chỉ đơn thuần là quân cờ của Mỹ.
Cần phải có một mức độ tư duy nước đôi nhất định mới dung hòa được mong muốn của ông Colby và những “diều hâu” khác về một chiến lược khả thi ở châu Á – Thái Bình Dương, trong đó Mỹ hết sức phụ thuộc vào các liên minh lâu dài, bên cạnh là thái độ hung hăng của Trump đối với các đồng minh.
Lấy ví dụ, thỏa thuận tiềm thủy đỉnh của Mỹ với Úc và Vương quốc Anh đang bị đe dọa, chủ yếu vì được ký kết dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden. (Tôi từng nghe các chuyên gia quốc phòng cho rằng, để làm hài lòng vị tổng thống khó tính, kế hoạch là hủy bỏ thỏa thuận này, sau đó ký lại một thoả thuận cơ bản giống hệt nhưng mang tên ông Trump).
Trong khi đó, dù hai phía đã tránh một cuộc đoạn tuyệt, nhưng quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc vẫn căng thẳng, khi mà thuế quan ở mức cao nhất trong lịch sử. Quyết định về chuyện ông Lại cho thấy, Bắc Kinh đang nắm lợi thế.
Trump hiện có vẻ nóng lòng muốn đạt được các thỏa thuận thương mại lớn – một phần vì ông hy vọng sẽ đánh lạc hướng chú ý khỏi bê bối đang diễn ra liên quan đến sự dính líu của ông với nhà tài phiệt ô danh Jeffrey Epstein.
Tuy nhiên, với Trung Quốc, để đạt được một thỏa thuận như vậy sẽ không hề dễ dàng hay nhanh chóng.
Tin tức được quan tâm
Tình dục, lừa dối và kungfu. Gần đây, trên mạng Trung Quốc xuất hiện loạt bê bối tình dục dày đặc bất thường. Nóng hổi nhất là tin tức về vị trụ trì ở một Thiếu Lâm tự nổi tiếng, một tu viện Phật giáo ở tỉnh Hà Nam, bị tước áo tu vì tham nhũng và có “quan hệ bất chánh” với nhiều phụ nữ. Các tu viện Phật giáo là tâm điểm của những vụ bê bối tình dục trong nhiều thế kỷ, và hoàng đế Vũ Tông, một người bài Phật giáo, đã lấy đó làm lý do đóng cửa hàng loạt chùa vào năm 845.
Trong khi đó, vụ bê bối “MaskPark” đã phanh phui một mạng lưới trực tuyến khổng lồ nơi đàn ông Trung Quốc trao đổi hình ảnh được chụp hoặc chia sẻ thường bằng camera lỗ kim mà không có sự đồng thuận của phụ nữ. Thị dâm là một vấn đề phổ biến ở Trung Quốc, đặc biệt ở những khu vực nghèo, nơi phụ nữ vẫn phụ thuộc vào nhà vệ sinh công cộng. Các nhà nữ quyền Trung Quốc đã so sánh vụ việc này với vụ việc tương tự “Phòng chat thứ N” ở Nam Hàn.
Những vụ việc này nối tiếp vụ bê bối kéo dài liên quan đến “Hồng tỷ”, một người họ Tiêu 38 tuổi. Thể hiện mình là phụ nữ ở trên mạng, người này dụ dỗ hàng trăm đàn ông quan hệ tình dục rồi bán trái phép hình ảnh của những lần gặp gỡ đó trên mạng. Hiện chưa rõ bao nhiêu người trong số các bên liên quan đã thực sự bị ông Tiêu lừa, nhưng phần lớn những người đàn ông liên quan vẫn nhận được sự cảm thông từ công chúng.
Xung đột Thái Lan – Cam Bốt. Trung Quốc đã lùi bước trong vai trò trung gian hòa giải xung đột biên giới giữa Cam Bốt và Thái Lan, hai nước mà Trung Quốc có mối quan hệ tốt. Mỹ và Mã Lai Á cuối cùng đã đóng vai trò quan trọng hơn trong việc chấm dứt giao tranh với một lệnh ngừng bắn tạm thời có vẻ vẫn được duy trì cho đến nay.
Xét đến Cam Bốt, mối quan tâm chính của Trung Quốc trong những năm gần đây là các trung tâm lừa đảo nhắm vào công dân Trung Quốc để bắt cóc và lừa đảo. Ít nhất một cuộc không kích của Thái Lan dường như đã nhắm vào một trung tâm lừa đảo – có thể là với sự ủng hộ ngầm từ Bắc Kinh, nơi trước đây từng ủng hộ các hành động mạnh mẽ chống lại các băng đảng tội phạm kiểm soát ngành công nghiệp này.
Công nghệ và Kinh doanh
Thúc đẩy công nghệ nhiệt hạch. Trung Quốc đang đẩy mạnh phát triển năng lượng nhiệt hạch – mục tiêu khó nắm bắt của năng lượng nguyên tử – với khoản đầu tư mới 1,6 tỷ USD từ các doanh nghiệp nhà nước. Điều này diễn ra sau khi các dự án nhỏ hơn do tư nhân tài trợ (từ một số nguồn vốn kỳ lạ, chẳng hạn như tập đoàn game MiHoYo) trong những năm gần đây đã đạt được những thành công bước đầu.
Những khoản đầu tư đáng kể của Trung Quốc vào nhiệt hạch đã thổi bùng một cuộc chạy đua công nghệ sôi động với Mỹ. Thực sự đạt được năng lượng nhiệt hạch bền vững sẽ là một bước đột phá lớn trong lĩnh vực năng lượng sạch và rẻ, và dù bên thắng cuộc trong cuộc đua này sẽ ngay lập tức vọt lên dẫn đầu, nhưng thành công đó cũng khó mà bị giới hạn ở một quốc gia trong một thời gian dài.
Đáng nói là năng lượng nhiệt hạch đã ở ngay trước mắt suốt hơn nửa thế kỷ nay – bước đột phá có thể đến vào ngày mai, hoặc cũng có thể cách vài thập kỷ nữa.
Vụ kiện liên quan đến trò chơi điện tử. Ngành công nghiệp trò chơi điện tử Trung Quốc đã phát triển mạnh mẽ trong thập kỷ qua, và Trung Quốc hiện là thị trường trò chơi điện tử lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, bất chấp những thành công như Black Myth: Wukong (Hắc Thần Thoại: Ngộ Không) và Genshin Impact, các công ty Trung Quốc thường bị cáo buộc thiếu sáng tạo và đạo nhái trò chơi của Tây phương hoặc Nhật Bổn.
Vụ kiện mới của Sony, tập đoàn game Nhật Bổn, chống lại Tencent Games, công ty dẫn đầu ngành công nghiệp ở Trung Quốc, có thể “đổ thêm dầu vào lửa”. Sony cho biết, Tencent sau khi bị từ chối cấp phép cho loạt game ăn khách Horizon Zero Dawn (Chân trời không bình minh) của Sony, Tencent đã sản xuất bản nhái của trò chơi, Light of Motiram (Hào quang của Motiram), với một nữ anh hùng tương tự có mái tóc đỏ, chiến đấu và thuần hóa quái thú máy móc trong thế giới hậu tận thế.
Bạn có thể tự đánh giá độ xác đáng của lời khẳng định trên: Đây là hình ảnh của Horizon, và đây là hình ảnh của Motiram. Người hâm mộ Trung Quốc đã đặt tên cho trò chơi là Horizon Zero Originality (Chân trời không sáng tạo).
