CCTV

Boong phẳng của tàu Phúc Kiến với các máy phóng điện từ cho phép nó phóng được những máy bay hạng nặng hơn, mang theo nhiều nhiên liệu – và vũ khí – hơn.

Benny Lu

Vai trò, BBC Tiếng Trung

Các chuyên gia cho biết tàu sân bay thứ ba của Trung Quốc, được hạ thủy vào tháng 11/2025, vượt trội so với hai tàu trước đó, đưa Bắc Kinh nhảy vọt đến gần hơn với mục tiêu thách thức sự thống trị của Mỹ tại khu vực tây Thái Bình Dương.

Tàu Phúc Kiến, có lượng giãn nước 80.000 tấn, được đặt tên tỉnh nằm gần Đài Loan nhất, có thể chở đến 70 máy bay, gồm chiến đấu cơ, trực thăng và máy bay trinh sát - những khí tài có khả năng phát hiện mối đe dọa từ xa, phối hợp phòng không và thực hiện các đòn tấn công chính xác.

Nhưng ngoài việc mang lại cho hải quân Trung Quốc tầm hoạt động và sự linh hoạt ở một cấp độ hoàn toàn mới, hàng không mẫu hạm này còn là một thông điệp về ý đồ chiến lược.

Đây là tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc có boong phẳng với các máy phóng điện từ, cho phép phóng các loại máy bay hạng nặng cũng như mang nhiều nhiên liệu - và vũ khí - hơn.

Ngoài Trung Quốc, Mỹ là quốc gia duy nhất sở hữu năng lực này.

"Điều này đưa các nhóm tác chiến tàu sân bay của Trung Quốc lên một đẳng cấp mới, vượt xa các tàu Liêu Ninh và Sơn Đông," Tiến sĩ William C. Chung thuộc Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Đài Loan nói với BBC News tiếng Trung.

"Tất nhiên, thiết kế boong và máy phóng điện từ giúp cải thiện đáng kể hiệu quả cất cánh và hạ cánh của máy bay. Các tàu sân bay kiểu cầu bật [thay vì boong phẳng] buộc phi công phải hy sinh lượng vũ khí mang theo vì giới hạn trọng lượng, khiến khả năng tác chiến bị hạn chế".

Getty Images

Tàu sân bay thứ hai của Trung Quốc, Sơn Đông, vẫn dựa vào thiết kế boong kiểu "cầu bật" truyền thống để máy bay cất và hạ cánh

Truyền thông nhà nước ca ngợi tàu Phúc Kiến là một "cột mốc quan trọng" trong sự phát triển của hải quân Trung Quốc.

Tiến sĩ Chung nói với BBC News Tiếng Trung rằng Trung Quốc giờ đây có thể thực hiện "ngoại giao pháo hạm" ngang hàng với Mỹ, chuyển hướng, theo cách nói của tờ New York Times, từ "hiện đại hóa phòng thủ" sang "phô trương sức mạnh tấn công".

Và tuyên bố của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình: "Thái Bình Dương đủ rộng lớn cho cả Mỹ và Trung Quốc", đã tóm tắt nỗ lực hướng đến vị thế ngang bằng này.

Trung Quốc đã mở rộng lực lượng hải quân với tốc độ chóng mặt dưới thời ông Tập Cận Bình - và hiện có nhiều tàu hơn bất kỳ quốc gia nào khác, gây áp lực lên Mỹ và các đồng minh.

Ông Tập đã "đích thân quyết định" rằng tàu Phúc Kiến cần sử dụng máy phóng điện từ, truyền thông nhà nước cho biết.

Và ông đã chủ trì lễ hạ thủy hoành tráng tại đảo Hải Nam ở phía nam, kiểm tra máy bay và ca ngợi các phi công là những anh hùng.

Trong bộ quân phục màu xanh lá cây, ông Tập Cận Bình đã có bài phát biểu từ boong tàu trước hàng ngũ thủy thủ đang chào đón, hô vang: "Tuân lệnh Đảng, chiến đấu để giành chiến thắng và giữ vững phẩm chất đạo đức tốt đẹp!"

Getty Images

Giống như 10 tàu sân bay 100.000 tấn khác của Hải quân Hoa Kỳ, USS Abraham Lincoln (trái) chạy bằng năng lượng hạt nhân

Viện Chính sách Chiến lược Úc gọi tàu Phúc Kiến là "phương tiện răn đe nhanh", có khả năng vận chuyển máy bay chiến đấu và tàu đổ bộ cho các cuộc xâm lược.

Tiến sĩ Chung nói với BBC News tiếng Trung: "Trong thời bình, tàu Phúc Kiến tạo điều kiện cho việc răn đe tương tự như việc triển khai tàu sân bay của Mỹ. Về lâu dài, nó cho phép vươn ra toàn cầu, có khả năng triển khai đến Trung Đông, Châu Phi hoặc Châu Âu."

Bắc Kinh từ lâu đã coi Đài Loan tự trị là một phần lãnh thổ của mình, thề sẽ "thống nhất" với hòn đảo này một ngày nào đó mà không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực.

Tiến sĩ Satoru Nagao, thuộc Viện Hudson, tổ chức tư vấn có trụ sở tại Washington, cũng chỉ ra rằng tàu Phúc Kiến có khả năng đe dọa các công sự phòng thủ phía đông của Đài Loan từ Thái Bình Dương.

"Việc triển khai tàu Phúc Kiến ở đó sẽ hỗ trợ các cuộc tấn công đổ bộ vào các tuyến phòng thủ này", ông nói với BBC News tiếng Trung.

Dù vậy, lực lượng Mỹ tại các căn cứ hải quân ở Okinawa, Nhật Bản, Hàn Quốc, Guam và thậm chí cả Philippines có thể dễ dàng phản công.

Chưa kể 11 tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân của Mỹ đều có lượng giãn nước đến 100.000 tấn.

AFP via Getty Images

Giống như hai tàu sân bay khác của Trung Quốc, tàu Sơn Đông chạy bằng động cơ diesel, cần được tiếp tế thường xuyên từ các tàu hỗ trợ

Ngược lại, Tiến sĩ Chung chỉ ra rằng việc tàu Phúc Kiến sử dụng động cơ diesel, cùng với việc Trung Quốc thiếu các cảng lớn ở nước ngoài, đồng nghĩa nó sẽ cần tiếp tế thường xuyên từ các tàu hỗ trợ - điều này làm hạn chế đáng kể khả năng tác chiến của con tàu.

Trong một bản đánh giá về tàu Phúc Kiến được công bố vào tháng 10/2025, Aita Moriki thuộc Viện Nghiên cứu Quốc phòng Nhật Bản viết: "Vẫn còn rất nhiều thách thức về công nghệ và nhân sự."

"Nói cách khác," Tiến sĩ Chung nói với BBC News tiếng Trung, "năng lực tác chiến tổng thể và kinh nghiệm của tàu Phúc Kiến cũng như các tàu sân bay Trung Quốc khác vẫn rất khác biệt so với quân đội Mỹ, lực lượng đã tham chiến thực tế."

Chuẩn Đô đốc Mỹ Brett Mietus nói với tờ Washington Post vào tháng 9/2025: "Họ có ba tàu sân bay, chúng tôi có 11 - và chúng tôi đã duy trì điều này suốt nhiều thập niên rồi".

AFP via Getty Images

Tàu sân bay lớn nhất của Hải quân Hoa Kỳ, USS Gerald R Ford, vẫn là tàu sân bay tiên tiến nhất thế giới

Tuy nhiên, sự phát triển của các loại tên lửa công nghệ cao có thể đã làm giảm tầm quan trọng quân sự tổng thể của tàu sân bay.

Và ngay cả với các máy phóng điện từ, phi công vẫn phải thực hiện những cú cất cánh và hạ cánh đầy nguy hiểm trên một boong tàu dập dềnh theo sóng biển.

"Nếu công nghệ AI drone hoàn thiện, các tàu sân bay không người lái sẽ hiệu quả hơn về chi phí và trở thành lực lượng chủ lực," Tiến sĩ Nagao nói với BBC News tiếng Trung.

Dẫu vậy, hình ảnh vệ tinh cho thấy Trung Quốc đã bắt đầu xây dựng tàu sân bay thứ tư.

Các kế hoạch tiếp tục mở rộng hạm đội đang được triển khai và, theo các chuyên gia, Trung Quốc sẽ chuyển sang phát triển tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân.

Các chuyên gia cũng dự đoán một cuộc chạy đua vũ trang trên biển giữa Mỹ và Trung Quốc.

"Ngay cả Mỹ cũng đang đóng thêm tàu sân bay mới, điều đó cho thấy giá trị lâu dài của chúng," ông Jiang Hsin-biao thuộc Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh ở Đài Bắc, cơ quan được Bộ Quốc phòng Đài Loan hỗ trợ, nói với tờ New York Times.

"Các mối đe dọa là tương đối và tồn tại cho cả hai phía, dù là Trung Quốc hay Mỹ."

(Theo BBC News)