Ảnh: Reuters

Tác giả, Ruth Comerford

Tác giả, Anthony Zurcher

Vai trò, Phóng viên chuyên về Bắc Mỹ

HOA KỲ - Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Kyiv có thể "giành lại toàn bộ lãnh thổ Ukraine về hình dạng ban đầu", đánh dấu một sự thay đổi lớn trong lập trường của ông về cuộc chiến của Nga.

Trong một bài đăng trên nền tảng Truth Social của mình, ông nói Ukraine có thể lấy lại "biên giới ban đầu nơi cuộc chiến này bắt đầu" với sự hỗ trợ của Âu châu và NATO, do áp lực lên nền kinh tế Nga.

Những bình luận của ông được đưa ra sau cuộc hội đàm với Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelenskyy, được tổ chức sau khi ông Trump phát biểu tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ở New York hôm 23/9 (giờ Mỹ).

Ông Trump đã nhiều lần bày tỏ mong muốn chấm dứt chiến tranh, nhưng trước đó đã cảnh báo rằng quá trình này có thể bao gồm cả việc Ukraine phải từ bỏ một số lãnh thổ - điều mà ông Zelenskyy liên tục bác bỏ.

Trong bài đăng của mình, ông Trump nói thêm rằng Ukraine "thậm chí có thể đi xa hơn thế", nhưng không nêu rõ ông đang ám chỉ điều gì.

Ông cũng không đề cập đến Crimea, nơi đã bị Nga xâm lược và sáp nhập vào năm 2014. Nga đã phát động cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine vào năm 2022.

Tổng thống Trump cho biết lập trường của ông đã thay đổi "sau khi tìm hiểu và hiểu đầy đủ về tình hình quân sự và kinh tế của Ukraine/Nga".

"Putin và Nga đang gặp rắc rối LỚN về kinh tế, và đây là lúc Ukraine phải hành động", ông nói thêm, gọi Nga là "hổ giấy".

Tổng thống Zelenskyy ca ngợi "sự thay đổi lớn" trong lập trường của ông Trump, và phát biểu với các phóng viên tại tòa nhà Liên Hợp Quốc, ông nói mình nghĩ rằng Mỹ sẵn sàng cung cấp các bảo đảm an ninh cho Ukraine "sau khi chiến tranh kết thúc".

Khi được hỏi về việc điều này sẽ như thế nào, ông nói thêm: "Tôi không muốn nói dối, chúng tôi không có thông tin chi tiết cụ thể", nhưng đề cập đến khả năng cung cấp thêm võ khí, phòng không và thiết bị bay không người lái (drone).

Phát biểu sau đó trên Fox News, ông Zelenskyy nói bài đăng trên Truth Social của ông Trump về lập trường của Ukraine khiến ông ngạc nhiên, nhưng ông coi đó là một "tín hiệu tích cực" cho thấy ông Trump và Mỹ "sẽ sát cánh cùng chúng tôi đến hết chiến tranh".

Ông nói với người dẫn chương trình Bret Baier của Fox, "Tôi nghĩ việc Putin nói dối Tổng thống Trump nhiều lần cũng tạo ra sự khác biệt giữa chúng ta".

Trước đó vào hôm 23/9, sau bài phát biểu tại Liên Hợp Quốc, ông Trump cũng cho biết các quốc gia NATO nên bắn hạ phi cơ Nga vi phạm không phận của họ, sau một loạt các vụ xâm nhập gần đây của phi cơ và thiết bị bay không người lái (drone) Nga.

Tuần trước, Estonia và Ba Lan đã yêu cầu tham vấn với các thành viên NATO khác sau khi Nga vi phạm không phận của họ trong các vụ việc riêng biệt.

Romania, một thành viên khác của NATO, cũng cho biết drone của Nga đã vi phạm không phận của họ.

Sau cuộc họp hôm 23/9, NATO đã ra tuyên bố lên án hành động của Nga và cảnh báo rằng họ sẽ xử dụng "tất cả các công cụ quân sự và phi quân sự cần thiết" để tự vệ.

Tuyên bố có đoạn viết, "Nga hoàn toàn chịu trách nhiệm về những hành động này, vốn mang tính leo thang, có nguy cơ tính toán sai lầm và gây nguy hiểm đến tính mạng con người. Họ phải dừng lại".

Liên minh này nói thêm rằng hành động của Moscow là một phần của "mô hình hành vi ngày càng vô trách nhiệm".

Tổng thư ký NATO Mark Rutte nói: "Chúng tôi là một liên minh phòng thủ, đúng vậy, nhưng chúng tôi không ngây thơ, vì vậy chúng tôi biết những gì đang xảy ra."

Phát biểu tại Liên Hợp Quốc, Tổng thống Ba Lan, Karol Nawrocki, đã lặp lại những bình luận đó, nói rằng đất nước ông đã sẵn sàng "bảo vệ lãnh thổ" và "phản ứng thích đáng".

Ông nói, "Người dân Ba Lan, cũng như các nước Trung và Đông Âu, sẽ không sợ drone của Nga”.

Nga phủ nhận việc xâm phạm không phận Estonia, đồng thời khẳng định cuộc xâm nhập của Ba Lan không phải là cố ý và không bình luận về sự cố ở Romania.

Khi được hỏi liệu Mỹ có hỗ trợ các đồng minh NATO nếu họ bắn hạ phi cơ (và thiết bị bay không người lái) Nga hay không, ông Trump nói rằng điều đó "tùy thuộc vào hoàn cảnh" và ca ngợi liên minh quân sự này vì đã tăng chi tiêu quốc phòng.

"NATO đã vùng lên," ông nói, ngụ ý đến thỏa thuận của các nhà lãnh đạo nhằm tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% sản lượng kinh tế của các quốc gia vào năm 2035.

Trong bài phát biểu vài giờ trước đó, Tổng thống Trump đã chỉ trích một số thành viên NATO vì không ngừng mua năng lượng của Nga, cho rằng họ đang "tài trợ cho một cuộc chiến nhắm vào chính mình".

Một cuộc tấn công bằng drone của Nga vào Ukraine hôm 22/9. Ảnh: Getty Images

Bài đăng trên Truth Social hôm 23/9 cho thấy một sự thay đổi hoàn toàn sau khi ông Trump dành phần lớn thời gian trong năm khẳng định rằng tình hình Ukraine rất tồi tệ.

Vào tháng Hai, trong cuộc trao đổi căng thẳng tại Phòng Bầu dục, ông Trump đã nói với ông Zelenskyy rằng ông "hiện không có bài tẩy" để thắng thế trước một quốc gia lớn hơn, đông dân hơn trong một cuộc chiến tranh đầy hao tổn.

Trước cuộc hội đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska vào tháng Tám, ông Trump cho hay ông sẽ cố gắng giành lại một số lãnh thổ cho Ukraine nhưng cảnh báo sẽ có "một số trao đổi, thay đổi về đất đai".

Có thông tin cho rằng ông đang lên kế hoạch gây sức ép buộc ông Zelenskyy giao nộp toàn bộ các khu vực Donetsk và Luhansk ở miền đông Ukraine để đổi lấy việc Nga đóng băng phần còn lại của tiền tuyến - một đề nghị do ông Putin đưa ra tại Alaska.

Tổng thống Trump cũng đã nhiều lần đe dọa sẽ áp đặt các biện pháp cứng rắn hơn đối với Nga, nhưng cho đến nay vẫn chưa có bất kỳ hành động nào trong khi Điện Kremlin phớt lờ các thời hạn và đe dọa trừng phạt của ông.

Sự khó lường từ lâu đã là một trong những thương hiệu đối ngoại của vị tổng thống Mỹ, và có lẽ động thái mới nhất này là một nỗ lực nhằm làm xáo trộn các cuộc đàm phán hòa bình vốn đã bị đình trệ hơn một tháng sau khi ông Trump tiếp đón Tổng thống Nga Vladimir Putin tại hội nghị thượng đỉnh ở Alaska.

Phần đáng chú ý nhất trong bài đăng của ông Trump có thể là cách nó kết thúc - với lời bảo đảm rằng Mỹ sẽ tiếp tục bán võ khí cho NATO và sau đó có thể chuyển cho Ukraine.

Đây không phải là sự hỗ trợ gần như vô hạn mà chánh quyền Biden đã cam kết cho cuộc chiến, nhưng điều này lại là hơn những gì ông Trump từng muốn.